سؤال از ماهی کرکره در جنگ صفین: تفاوت میان نسخه‌ها

از دستهٔ دوم، می‌توان به رسالهٔ سه‌مکتوب [[میرزا آقا خان کرمانی|میرزا آقا‌خان کرمانی]] (۱۲۷۰-۱۳۱۴ق)، روشنفکر سکولار و باستان‌گرای دورهٔ مشروطه، یاد کرد. در سابقهٔ خانوادگی میرزا آقاخان کرمانی گرایش به [[تصوف]] و اهل حق دیده می‌شود{{یادداشت|پدر میرزا آقاخان، آقا عبدالرحیم مشیزی، به صوفیهٔ اهل حق گرایش داشت و جد مادری او از فقیهانی بود که به تصوف گرایش یافت و مرید مشتاق علیشاه، از صوفیان نعمت‌اللهی، شد. همچنین، جدهٔ پدری او دختر یکی از بزرگان زردشتی بود که مسلمان شده بود. آدمیت، فریدون، اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی، تهران: انتشارات پیام، ۱۳۵۷، ص ۱۳-۱۴.}}. سابقهٔ خانوادگی به علاوهٔ گرایش‌های عقیدتی خود میرزا آقا‌خان<ref>برای اطلاع از عقاید شخصی او ن.ک: آدمیت، اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی، ص  ۱۴۵-۱۴۸.</ref>، از گرایش به [[مذهب ازلی]] تا دشمنی با مذهب و دین و گرایش رادیکال به آرمان‌های ملی، موجب شد تا او در آثار مکتوب خود رویکردی منفی و تند نسبت به دین و مذهب اتخاذ کند و علت عموم عقب‌ماندگی‌های تمدنی و فرهنگی ایران را ناشی از زوال فرهنگ و تمدن باستانی ایران به‌سبب حملهٔ اعراب و ورود اسلام به ایران بر شمرد.<ref>کرمانی، میرزا آقا‌خان، سه مکتوب، به‌کوشش و ویرایش بهرام چوبینه، اسن آلمان: انتشارات کتاب نیما، ۲۰۰۰م، ص ۱۷۷-۱۷۸.</ref> او، ضمن انتقاد از رویکرد علمای شیعه در جریان زوال تمدنی ایران از طریق انتشار خرافات، بحارالانوار را یکی از مصادر این خرافات بر می‌شمرد و برای اثبات ادعای خود مطالبی را نقل می‌کند و مدعی می‌شود که این مطالب منسوب به بحارالانوار هستند. از جملهٔ این مطالب داستان ماهی کرکره است که میرزا آقاخان به طور مفصل آن را نقل کرده است.<ref>کرمانی، سه مکتوب، ص ۱۸۷-۱۹۵.</ref>