جمع‌آوری و تدوین قرآن کریم: تفاوت میان نسخه‌ها

در اینکه ترتیب سوره های فعلی قرآن، توسط پیامبر انجام گرفته است میان عالمان اسلامی اختلاف وجود دارد.

عده‌ای اعتقاد دارند قرآنی که امروز وجود دارد، دقیقا با همین ترتیب سوره‌ها و آیات، در زمان پیامبر جمع آوری شده است. از جمله پیروان این نظریه، امام محمد غزالی، حر عاملی، ابن کاووس هستند. این گروه دلایل متعددی برای اعتقاد خود آورده‌اند. از جمله اهتمام پیامبر به قرآن که توجه به تلاوت و حفظ قرآن می‌دادند. و اینکه حافظان قرآن نزد پیامبر قرآن را عرضه می‌داشتند. دلیل دیگر حضور کاتبان قرآن است که پیامبر وحی را بر آنان املاء می‌نمود و آنها می‌نوشتند و پیامبر اغلاط آنها را می‌گرفت و متن مکتوب را تصحیح می‌کرد. این، نشان‌دهنده اشراف و حساسیت پیامبر بر کتابت قرآن است. ختم قرآن در آن زمان که نشان دهنده وجود آغاز و پایان قرآن در آن زمان دارد. و نیز روایاتی وجود دارد که صحابه در زمان پیامبر قرآن را جمع آوری کردند. دلایل دیگری وجود دارد که غیر تاریخی است که به این دلیل می‌توان اشاره کرد که تسامح پیامبر در این موضوع پذیرفتنی نیست؛ از این جهت که عدم جمع آوری و ترتیب و تدوین قرآن توسط پیامبر(ص) رسوخ تحریف و پراکندگی و تعدد نسخ را باز می‌کرد و تحریف قرآن در طول تاریخ امری ممکن می‌شد. به معنای دیگر، جمع آوری قرآن جزئی از رسالت پیامبر بود. <ref>تاریخ تدوین قرآن کریم، سید جعفر مرتضی عاملی، کیهان اندیشه ۱۳۶۸ شماره ۲۸.</ref>

برخی مفسران اعتقاد دارند جمع آوری قرآن پس از پیامبر و توسط صحابه انجام گرفته است. گفته شده است که اولین بار زمان خلیفه اول و با تلاش زید بن ثابت مصحف تدوین شده است. پیش از آن هم امام علی مصحفی را تدوین کرده بود. بزرگانی از صحابه هم به تدوین و جمع آوری قرآن پرداختند. همین امر باعث شد که نسخ متعددی از قرآن بوجود بیاید که به علت عدم اعراب گذاری، به اختلاف قرائت انجامید. به همین سبب این تعدد نسخ، انگیزه یکی شدن مصاحف در زمان عثمان گردید.<ref>درسنامه علوم قرآنى،  حسین جوان آراسته، ج۱، ص۷</ref> البته این موضوع با روایات هایی که املای پیامبر بر کاتبان قرآن را نشان می دهد منافات دارد. آن روایات بازگو کننده این است که پیامبر شخصا امر کتابت قرآن را بر عهده داشته است.