احکام ارث در آیات ۱۱ و ۱۲ سوره نساء: تفاوت میان نسخه‌ها

همه احکامی که در این آیه ذکر شد، در صورتی است که میت وصیتی نکرده باشد یا بدهی بر عهده او نباشد: (مِنْ بَعْدِ وَصِیَّه یُوصِی بِهَا أَوْ دَیْنٍ). بنابراین اگر وصیتی کرده یا دیونی دارد، باید نخست به آنها عمل کرد، البته همان‌طور که در باب وصیت گفته شد، انسان فقط می‌تواند نسبت به یک سوم از مال خود وصیت کند و اگر بیش از آن وصیت کند، صحیح نیست، مگر اینکه ورثه اجازه دهند.

در پایان این آیه خداوند به موضوع مهمی اشاره می‌فرماید و آن اینکه شما نمی‌دانید پدران و فرزندان‌تان کدامیک بیشتر به نفع شما هستند: (آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ لَا تَدْرُونَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ لَکُمْ نَفْعًا)؛ یعنی قانون ارث بر اساس مصالح واقعی بشر استوار شده و تشخیص این مصالح به دست خداست، زیرا انسان آنچه را مربوط به خیر و صلاح اوست، در همه جا نمی‌تواند تشخیص دهد. ممکن است بعضی گمان کنند پدران و مادران بیشتر به نیازمندی‌های‌شان پاسخ می‌گویند، بنابراین باید در ارث بر فرزندان مقدم باشند و ممکن است جمعی عکس این را فکر کنند. از این رو اگر قانون ارث به دست مردم می‌بود، هزار گونه هرج و مرج و نزاع در آن واقع می‌شد، اما خدا که حقایق امور را آن چنان‌که هست می‌داند، قانون ارث را بر نظام ثابتی که خیر بشر در آن است، مقرر کرده است: (فَرِیضَه مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمًا).

در آیه ۱۲:

=== ارث شوهر از همسر ===

در صورتی که زنی از دنیا برود و فرزندی نداشته باشد (چه از این شوهر و چه از شوهر قبلی)، نصف اموال او از آن شوهر خواهد بود و در صورتی که فرزند داشته باشد، یک چهارم میراث از آن شوهر اوست و بقیه به فرزند می‌رسد. البته پرداخت این سهم پس از اجرای وصیت و ادای دیون است: (وَلَکُمْ نِصْفُ مَا تَرَکَ أَزْوَاجُکُمْ إِنْ لَمْ یکُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِیه یوصِینَ بِهَا أَوْ دَینٍ).

=== ارث زن از همسر ===

سهم زنان از ارث شوهر متوفای خود، در صورتی که آن شوهر فرزندی نداشته باشند (چه از این زن و چه از زن دیگر)، یک چهارم میراث است، اما اگر شوهر فرزندی داشته باشد، یک‌هشتم از آن همسرش خواهد بود و این سهم نیز پس از انجام وصیت و پرداخت دیون است: (وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْتُمْ إِنْ لَمْ یکُنْ لَکُمْ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَکْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِیه تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَینٍ).