شهادت امام سجاد(ع)
آیا امام سجاد(ع) به شهادت رسیدند؟
شهادت امام سجاد(ع) را به اختلاف، در سال ۹۵، ۹۴، ۹۳ و ۹۲ قمری ذکر کرده‌اند. وی در قبرستان بقیع در مدینه به خاک سپرده شد. گفته شده امام سجاد(ع) توسط عاملان ولید بن عبدالملک مسموم شد و به شهادت رسید. برخی گفته‌اند منابع متقدم هنگام سخن گفتن از وفات امام سجاد(ع) از شهادت آن حضرت سخنی به میان نیاورده‌اند. فقط ابن بابویه در الاعتقادات از مسمومیت ایشان به دستور ولیدبن عبدالملک سخن گفته است. این قول در منابع متأخر شیعه و سنّی نیز دیده می‌شود.
بنا بر قول مشهور امام سجاد(ع) در سال ۳۸ق متولد شد. وی امام چهارم از امامان دوازده‌گانهٔ شیعه است. امام سجاد را به عبادت بسیار، خشیت در برابر خداوند و گزاردن حج‌های متعدد ستوده‌اند. مطابق روایات شیعی، امام سجاد(ع) بنابر وصیت پدرش امام حسین(ع) پس از ایشان به مقام امامت نایل شد.
زندگی‌نامه
علی‌بن حسین‌بن علی‌بن ابی‌طالب، امام چهارم از امامان دوازده‌گانهٔ شیعه و یکی از چهارده معصوم است. مادرش شهربانو دختر یزدگرد بود. در باب زادگاه آن حضرت شرح حال‌نگاران اختلاف نظر دارند. بیشتر منابع محل ولادت وی را مدینه دانسته‌اند، اما بعضی زادگاه او را کوفه ذکر کرده‌اند. براساس منابع، علی بن حسین در سال ۳۸، یعنی دو سال پیش از شهادت جدّش امام علی(ع) زاده شد. امام سجاد دوساله بود که جدّش امام علی به شهادت رسید و دوازده ساله بود که عمویش امام حسن(ع) مسموم شد و از دنیا رفت؛ و حدود ۲۳ سال در کنار پدرش امام حسین(ع) زیست.[۱]
وی همچنین با پنج خلیفهٔ اموی یعنی یزیدبن معاویه، معاویه بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک بن مروان و ولیدبن عبدالملک و نیز با عبدالله بن زبیر معاصر بود و بیشتر دوران امامت آن حضرت در زمان خلافت عبدالملک بن مروان گذشت. امام سجاد پس از در امان ماندن از واقعه عاشورا به تقدیر الهی و پس از گذراندن دوران دشوار اسارت در مسیر کربلا تا دمشق، به مدینه بازگشت و به جز سفرهایی که برای ادای حج به مکه داشت باقی عمر را در مدینه گذراند. امام سجاد را به عبادت بسیار، خشیت در برابر خداوند و گزاردن حج‌های متعدد ستوده‌اند. در وصف عبادت و مقام خوف و خشیت وی گفته‌اند که در هنگام وضوگرفتن رنگ چهره‌اش زرد می‌شد و چون از او سبب این حال را می‌پرسیدند می‌گفت، می‌دانید برای ایستادن در برابر چه کسی آماده می‌شوم. بنابر روایتی از امام صادق(ع)، امام سجاد شبیه‌ترین فرد از اهل‌بیت(ع) به امام علی(ع) از نظر بینش و رفتار بود. مطابق روایات شیعی، امام سجاد بنابر وصیت پدرش امام حسین(ع) پس از ایشان به مقام امامت نایل شد.[۲]
شهادت یا وفات
در مقاله امام سجاد(ع) در دانشنامه جهان اسلام گفته شده عموم منابع متقدم هنگام سخن گفتن از وفات امام سجاد(ع) از شهادت آن حضرت سخنی به میان نیاورده‌اند. فقط ابن بابویه در الاعتقادات از مسمومیت ایشان به دستور ولیدبن عبدالملک سخن گفته است. این قول در منابع متأخر شیعه و سنّی نیز دیده می‌شود.[۳] مورخان و محدّثان بر این مطلب اتفاق نظر دارند که امام سجاد در مدینه وفات کرد و در بقیع و در کنار عمویش امام حسن(ع) به خاک سپرده شد، اما سال وفات وی را به اختلاف، ۹۵، ۹۴، ۹۳ و ۹۲ ذکر کرده‌اند. عمر امام را در زمان وفات ۵۸، ۵۷ یا ۵۶ سال ذکر کرده‌اند که سبط ابن جوزی ۵۸ سال را صحیح‌ترین قول دانسته است. به گفتهٔ امام باقر(ع)، پدرش وصیت کرده بود که در وفاتش کسی را خبر نکنند و او را به سرعت به خاک بسپارند، با این حال، به هنگام تشییع و دفن آن حضرت انبوهی از مردم حاضر بودند.[۴]
برخی گفته‌اند امام سجاد در عاشورای سال ۶۱ هجری به امامت رسیدند، و در سال ۹۴ مسموم و شهید شدند.[۵] بعضی نیز گفته‌اند شهادت امام سجاد(ع) در سال ۹۵ق پیش آمد و عاملان ولید بن عبدالملک، آن حضرت را در پنجاه و هفت سالگی به شهادت رساندند. مرقد مطهّر ایشان در قبرستان بقیع جای دارد.[۶]
منابع
- ↑ خطیبی کوشکک، محمد و همکاران، فرهنگ شیعه، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۴؛ باغستانی، اسماعیل، و سیدمحمد عمادی حائری، «السجّاد، امام»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۳، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ذیل مدخل.
- ↑ باغستانی، اسماعیل، و سیدمحمد عمادی حائری، «السجّاد، امام»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۳، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ذیل مدخل.
- ↑ باغستانی، اسماعیل، و سیدمحمد عمادی حائری، «السجّاد، امام»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۳، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ذیل مدخل.
- ↑ باغستانی، اسماعیل، و سیدمحمد عمادی حائری، «السجّاد، امام»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۳، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ذیل مدخل.
- ↑ خامنه ای، سیدعلی، پژوهشی در زندگی امام سجاد(ع)، ۱۳۶۱ش، ص۱۲.
- ↑ خطیبی کوشکک، محمد و همکاران، فرهنگ شیعه، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۶.