آیه «هر کجا کافران را یافتید، آن‌ها را بگیرید و بکشید»

سؤال

آیه ۸۹ سوره مبارکه نساء در مورد قتل کفار، چگونه توجیه می‌شود؟

مفسران آیه «هر کجا کافران را یافتید، آن‌ها را بگیرید و بکشید» (آیه ۸۹ سوره نساء) را ناظر به شرایط جنگی و جهاد دانسته‌اند. این آیه درباره منافقانی است که در توطئه بر مسلمانان با مشرکان همکاری می‌کردند. در آیه بعد آمده که اگر با آنان پیمانی دارید یا اینکه آنها صلح کردند، شما حق جنگیدن و تعدی را ندارید. مفسران معتقدند نمی‌توان از آیه، این برداشت را داشت که هرجا و در هر شرایطی می‌توان خون کفار را ریخت و جانشان را گرفت.

متن آیه

﴿ وَدُّوا لَوْ تَکْفُرُونَ کَمَا کَفَرُوا فَتَکُونُونَ سَوَاءً ۖ فَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِیَاءَ حَتَّیٰ یُهَاجِرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ ۖ وَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا

دوست دارند همچنان که خود به راه کفر می‌روند شما نیز کافر شوید تا برابر گردید. پس با هیچ‌یک از آنان دوستی مکنید تا آنگاه که در راه خدا مهاجرت کنند. و اگر سرباز زدند در هر جا که آنها را بیابید بگیرید و بکشید و هیچ‌یک از آنها را به دوستی و یاری برمگزینید.

نساء:۸۹

﴾

دستوری در زمان جنگ

آیه ۸۹ سوره نساء درباره منافقانی است که ضربات سهمگینی به مسلمانان زده‌اند و قرآن درباره آنان خطاب به مسلمانان می‌گوید اگر آنها حاضر به مهاجرت نشدند بدانید که دست از کفر و نفاق خود برنداشتند و اظهار اسلام آنها فقط به خاطر اغراض جاسوسی و تخریبی است و در این صورت می‌توانید هر جا بر آنها دست یافتید، آنها را اسیر کنید یا در صورت لزوم به قتل برسانید. اینگونه احکام شدید که در آیه آمده، مربوط به منافقانی است که با مشرکان در توطئه‌ها همکاری می‌کردند. عالمان مسلمان معتقدند جنگ برای دفاع، عملی درست است و از ضرورت‌های بشر است. آیات دیگری هم آمده است که مسلمانان را به جنگ با کفار ترغیب می‌کند تا از حیات و موجودیت خود و اسلام دفاع کنند.

این شدت عمل، که در آیه نسبت به منافقان نشان داده شده، به خاطر آن است که جز این راهی برای نجات یک جامعه زنده در مسیر انقلاب از دشمنان دوست‌نما و جاسوسان خطرناک نیست.

اسلام، افراد غیر مسلمانی همانند یهودیان و مسیحیان را با شرایطی تحت حمایت خود قرار داده، و اجازه هیچ گونه مزاحمت نسبت به آن‌ها را نمی‌دهد، اما در مورد این دسته از منافقان، شدت عمل داشته است. البته در آیه بعد آمده اگر همین افراد با شما به پیمان درآمدند یا صلح کردند، شما حق تعدی به ایشان را ندارید. این مطلب گواه این است که آیه مورد بحث، در شرایط جنگی بیان شده و در شرایط صلح، و زمانی که خطری احساس نمی‌شود، نمی‌توان جان کفار را گرفت.