پیش نویس:حق در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

آیا در هر جای قرآن كه کلمه حق آمده باشد می‏ توان یكی از مصادیق آن را حضرت علی(ع) دانست؟

در لغت لفظ «حق» را به «نقیض الباطل»، محکم بودن شیء، صحت شیء و ثابت بودن شیء معنی کرده اند.<ref>{{پک|1=فراهيدى‏|2=1409|ک=كتاب العين‏|ص=6|ج=3}}</ref><ref>{{پک|1=ابن فارس‏|2=1404|ک=معجم مقاييس اللغة|ص=15|ج=2}}</ref><ref>{{پک|1=فيومى‏|2=1414|ک=المصباح المنير في غريب الشرح الكبير|ص=143|ج=2}}</ref> صاحب التحقیق معنای اصلی این لغت را ثبوت شیء همراه با مطابقیت آن با واقع معنی کرده اند.<ref>{{پک|1=مصطفوى‏|2=1368|ک=التحقيق في كلمات القرآن الكريم‏|ص=262|ج=2}}</ref>

كلمه "حق" حدود 283 مرتبه در قرآن كریم استفاده شده است که 227 مرتبه از آن به صورت «الحق» و «بالحق»، 17 مرتبه به صورت «حقاً» و 39 مرتبه به صورت "حق" آمده است. عناوین استعمالات آن نیز مختلف است. مثلاً کلمه «الحق» در آیه 62 سوره حج و آیه 30 سوره لقمان به عنوان صفت برای خداوند استعمال شده است. یا در آیه 8 سوره روم برای بیان این مطلب استعمال شده است که افعال خداوند صحیح و ثابت می باشد و بیهوده نیست. یا در آیات 20، 22 و 26 سوره ص و آیه 112 سوره انبیاء و آیه 20 سوره غافر به معنای واقعیت است. در این آیات به انبیاء دستور داده شده است که از روی واقعیت قضاوت کنند. هم چنین در آیه 44 سوره اعراف واژه حق به معنای واقعیت و آن چه درست است استعمال شده است.<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=آيا كلمه حق در هر جاي قران كه باشد مي توانيم يكي از مصاديق آن را حضرت علي(ع) بدانيم؟|زبان=}}</ref> هم چنین در عناوین دیگری همانند توحید، قرآن، عدالت و... نیز به کار رفته است.<ref>{{پک|1=مکارم شیرازی|2=1374|ک=‌تفسیر نمونه|ص=98 - 100|ج=7}}</ref>      

كلمه "حق" مصداق های مختلفی دارد. یكی از آن مصادیق در برخی آیات امیرالمؤمنین(ع) است كه به چند نمونه از این آیات اشاره می شود:

1. در آیه 17 سوره هود برای حق بودن آنچه از طرف خداوند آمده است سه نشانه ذكر شده است. یکی از این نشانه ها این است که برای صدق نبوت نبی اکرم(ص) شاهدی وجود دارد که تبعیت و پی روی این شاهد از نبی اکرم(ص) شهادتی بر صدق نبوت ایشان و نزول قرآن از سوی خداوند می باشد. طبق روایات فریقین و بیان برخی مفسرین مصداق شاهد در این آیه امام علی(ع) است.<ref>{{پک|1=طباطبایی|2=1352|ک=المیزان فی تفسیر القرآن|ص=184|ج=10}}</ref> بنابراین ایشان یکی از مصادیق حق می باشند.          

2. در آیه 42 سوره بقره آمده است: {{قرآن|وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ|ترجمه=او حق را با باطل مخلوط نکنید [تا تشخیص دادنشان بر مردمِ جویای حق دشوار نشود]، وحق را [که قرآن وپیامبر است] در حالی که می دانید [و می شناسید، از مردم] پنهان نکنید.|سوره=بقره|آیه=42}}. امام حسن عسکری(ع) می‏ فرماید: این آیه خطاب به یهود است كه حق را یعنی نبوت حضرت محمد(ص) و وصایت حضرت علی(ع) را انكار می‏كردند. بنابراین یكی از مصداق های حق در این آیه، حضرت علی(ع) است.<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان في تفسير القرآن|ص=202|ج=1}}</ref>

3. امام حسن عسکری(ع) یكی از مصادیق كلمه «حق» را در آیه شریفه {{قرآن|وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ ۖ فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّىٰ يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ|ترجمه=بسیاری از اهل کتاب پس از آنکه حق برای آنان روشن شد به سبب حسدی که از وجودشان شعله کشیده، دوست دارند که شما را پس از ایمانتان به کفر بازگردانند. هم اکنون [از ستیز و جدال با آنان] درگذرید، و [از آنان] روی بگردانید، تا خدا فرمانش را [به جنگ یا جزیه] اعلام کند؛ یقیناً خدا بر هر کاری تواناست.|سوره=بقره|آیه=109}}، حضرت علی(ع) دانسته و می ‏فرمایند: اهل كتاب بعد از معجزات و دلایلی كه بر حق یعنی نبوت پیامبر اسلام(ص) و فضیلت حضرت علی(ع) دلالت می‏ كرد، باز دوست دارند مؤمنین به سوی كفر بروند.<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان في تفسير القرآن|ص=304|ج=1}}</ref>

4. در آیه 146 سوره بقره آمده است:{{قرآن|الَّذِینَ آتَیناهُمُ الْكِتابَ یعْرِفُونَهُ كَما یعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ وَ إِنَّ فَرِیقاً مِنْهُمْ لَیكْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ یعْلَمُونَ|ترجمه=اهل کتاب، پیامبر اسلام را [بر اساس اوصافش که در تورات و انجیل خوانده اند] می شناسند، به گونه ای که پسران خود را می شناسند؛ و مسلماً گروهی از آنان حق را در حالی که می دانند، پنهان می دارند.|سوره=بقره|آیه=146}}. امیرالمؤمنین(ع) در بیان مراد آیه می فرمایند: یهود و نصاری، پیامبر اسلام(ص) و ولی او را كه در تورات و انجیل آمد، همانند فرزندان خود می ‏شناسند ولی با وجود این شناخت، حق را که نبوت پیامبر اکرم(ص) و امامت حضرت علی(ع) است پنهان می‏ كنند.<ref>{{پک|1=حویزی|2=1415|ک=تفسير نور الثقلين|ص=138|ج=1}}</ref>

5. امام باقر(ع) در تفسیر آیه شریفه {{قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْرًا لَكُمْ ۚ وَإِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا|ترجمه=ای مردم! البته پیامبری از سوی پروردگارتان به درستی و راستی به سوی شما آمد؛ پس به او ایمان آورید که به خیر شماست. و اگر کفر ورزید [بدانید که خدا از شما و ایمانتان بی نیاز است] زیرا آنچه در آسمان ها و زمین است، در سیطره مالکیّت و فرمانروایی خداست، و خدا همواره دانا و حکیم است. |سوره=نساء|آیه=170}}، می‏ فرماید: یعنی ای مردم پیامبر اکرم(ص) برای شما حق را، كه ولایت ائمه اطهار(ع) است آورده است و شما موظف به دوستی با آنان هستید.<ref>{{پک|1=طبرسی|2=1408|ک=مجمع البيان|ص=221|ج=3}}</ref>  

6. امام صادق(ع) در تفسیر آیه شریفه {{قرآن|وَيَسْتَنْبِئُونَكَ أَحَقٌّ هُوَ ۖ قُلْ إِي وَرَبِّي إِنَّهُ لَحَقٌّ ۖ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ|ترجمه=و از تو خبر می گیرند: آیا [عذاب جاودانه ای که به آن تهدید می شویم] حق است؟ بگو: آری، سوگند به پروردگارم یقیناً حق است، و شما عاجز کننده [خدا] نیستید [تا بتوانید از دسترس قدرت او بیرون روید.]|سوره=یونس|آیه=53}}، می فرمایند: اهل مكه از پیامبر می ‏پرسیدند آیا امامت علی بن ابی طالب حق است؟ خداوند این آیه را نازل كرد و فرمود: بگو پیامبر: بلی و قسم به پروردگارم كه علی حق است.<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=33|ج=3}}</ref>

7. امام باقر(ع) در تفسیر آیه {{قرآن|وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ ۖ فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ|ترجمه=و بگو: [سخن] حق [که قرآن است] فقط از سوی پروردگار شماست؛ پس هر که خواست ایمان بیاورد، و هر که خواست کافر شود.]|سوره=کهف|آیه=29}} می‏ فرمایند: مراد از حق امیرالمؤمنین(ع) است. پس هر كس آن حضرت را قبول كرد ایمان آورده است و هر كس قبول نكند آتش را برای خود مهیا كرده است.<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=631|ج=3}}</ref>

==پانویس==

==منابع==

 

* {{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب العین|سال=1409|پیوند=|نام=خليل بن أحمد|نام خانوادگی=فراهیدی|پیوند نویسنده=|ناشر=نشر هجرت|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}

* {{یادکرد کتاب|عنوان=معجم مقاييس اللغة|سال=1409|پیوند=|نام=أحمد بن فارس|نام خانوادگی=ابن فارس‏|پیوند نویسنده=|ناشر=مكتب الاعلام الاسلامي‏|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}

* {{یادکرد کتاب|عنوان=المصباح المنير في غريب الشرح الكبير|سال=1414|پیوند=|نام= أحمد بن محمد|نام خانوادگی=فیومی|پیوند نویسنده=|ناشر=موسسه دار الهجرة|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}

* {{یادکرد کتاب|عنوان=التحقيق في كلمات القرآن الكريم‏|سال=1368|پیوند=|نام=حسن|نام خانوادگی=مصطفوی|پیوند نویسنده=|ناشر= وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي‏|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}}

* {{یادکرد کتاب|عنوان=المیزان فی تفسیر القرآن|سال=1352|پیوند=|نام=محمد حسین|نام خانوادگی=طباطبایی|پیوند نویسنده=|ناشر=مؤسسة الأعلمي للمطبوعات|مکان=بیروت|کوشش=|مترجم=}}

* {{یادکرد کتاب|عنوان=البرهان في تفسير القرآن|سال=1415|پیوند=|نام=هاشم بن سلیمان|نام خانوادگی=بحرانی|پیوند نویسنده=|ناشر=مؤسسة البعثة. مرکز الطباعة و النشر|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}}

* '''{{یادکرد وب|عنوان=آيا كلمه حق در هر جاي قران كه باشد مي توانيم يكي از مصاديق آن را حضرت علي ـ عليه السلام ـ بدانيم؟|نشانی=https://pasokh.org/fa/Question/View/72488/%D8%A2%D9%8A%D8%A7-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D9%8A%D9%83%D9%8A-%D8%A7%D8%B3%D8%AA---/?SearchText=%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C%20%D8%B9%D9%82%D9%84&LPhrase=|تاریخ=1403|تاریخ بازبینی=8 اسفند 1403|شناسه={{شناسه یادکرد|اندیشه1}}|نویسنده=سایت اندیشه قم|کد زبان=|وبگاه=pasokh.org}}'''

* {{یادکرد کتاب|عنوان=تفسير نور الثقلين|سال=1415|پیوند=|نام=عبدعلی بن جمعه|نام خانوادگی=حویزی|پیوند نویسنده=|ناشر=اسماعيليان|مکان=قم|کوشش=هاشم رسولی|مترجم=}}

| ناوبری =  

| نمایه =  

| تغییر مسیر =  

| ارجاعات =  

| بازبینی نویسنده =  

| تکمیل =