غزوات پیامبر(ص) در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

غزوه احد یکی از مهم‌ترین نبردهای پیامبر با کفار قریش بود که مسلمانان در آن به ناگاه و در اثر رعایت نکردن درست دستورات پیامبر(ص) و سهل‌انگاری شکست خوردند. به غزوه احد در چهار آیه ۱۲۱، ۱۲۸، ۱۵۲ و ۱۷۱ سوره آل‌عمران اشاره شده است.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانش‌نامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۸.</ref> این جنگ در سال ۳ قمری، یک سال از شکست سختی که مسلمانان در نبرد بدر بر مشرکان وارد کردند، اتفاق افتاد. قریشیان به فرماندهی ابوسفیان به خون‌خواهی کشتگان بدر، به نبرد با مسلمانان رفتند.<ref>جمعی از محققان، «احد»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۶، ذیل مدخل.</ref>

وقتی ابوسفیان و کفار قریش از جنگ احد بازگشتند، از برگشتن خود پشیمان شدند و تصمیم گرفتند که بازگردند و کار را یکسره کنند. این خبر به پیامبر رسید و آن حضرت تصمیم گرفت که قدرت سپاه اسلام را به آنان نشان دهد و یارانش نیز با وجود مجروح و خسته بودن پذیرفتد. وقتی مسلمانان به منطقه حمراءالاسد رسیدند، مشرکان ترسیدند و به مکه گریختند. در قرآن آمده است: «کسانی که پس از مجروح شدندشان خدا و رسول را اجابت کردند. برای کسانی که نیکوکاری کردند و تقوا ورزیدند پاداشی بزرگ خواهد بود.» (سوره آل عمران، آیه ۱۷۲) و همچنین در آیات ۱۷۳ و ۱۷۴ و ۱۷۵ نیز به موضوع اشاره شده است.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانش‌نامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۸.</ref>

بَدر، نخستین نبرد مهم میان مسلمانان و مشرکان مکه در رمضان سال ۲ قمری رخ داد. بدر واحه‌ای بر سر راه مدینه به مکه بوده که به سبب داشتن چاه‌های آب شهرتی درخور موقعیت خود دانسته است. بیشترین شهرت بدر به‌سبب وقوع نخستین رویارویی بزرگ و گستردهٔ پیامبر(ص) با مشرکان مکه در آنجاست که از آن غالباً باعنوان «بدرالکبری» یاد می‌شود. در هیچ‌یک از دو غزوهٔ دیگری که به همین ناحیه مربوط است و یکی پیش از بدر بزرگ و دیگری مدتی پس از آن روی داد، نبرد مهمی اتفاق نیفتاد. در این جنگ، مسلمانان علی‌رغم کم‌شمار بودن به پیروزی رسیدند و چند تن از بزرگان مشرکان کشته یا اسیر شدند. این پیروزی جایگاه مسلمانان در مدینه را تثبیت کرد.<ref>بهرامیان، علی، «بدر»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۱۱، ذیل مدخل.</ref> در قرآن آمده است: «خدا در نبرد بدر در حالی که ناتوان بودید یاریتان داد. پس از خدا پروا کنید باشد که سپاس گویید» (سوره آل عمران۷ آیه ۱۷۳) و همچنین آیات ۵، ۱۹، ۴۱، ۴۵، ۴۹، ۵۰ و ۶۷ سوره انفال به این موضوع اشاره کرده است.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانش‌نامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۸.</ref>

تَبوک، واپسین غزوهٔ پیامبر(ص) است. در سال ۹ قمری بازرگانانی که از شام به سرزمین حجاز وارد می‌شدند، به مسلمانان خبر دادند که هرقل (هراکلیوس)، امپراتور روم شرقی، سپاهی عظیم برای جنگ با مسلمانان و حمله به مدینه گرد آورده، و اعراب نصرانی سرحداتِ شام را نیز با خود همراه کرده، پیش‌قراولان این سپاه تا ناحیهٔ بَلقاء رسیده، و هرقل خود در حمص فرود آمده است. پیامبر(ص) بی‌درنگ به تدارک سپاه پرداخت و مسلمانان را به جهاد با رومیان برانگیخت. حتی شماری از اصحاب را برای گردآوری نیرو، به نزد قبایل دیگر نقاط گسیل داشت. پیامبر(ص) همچنین مسلمانان را تشویق فرمود تا از اموال خود سپاه را تجهیز کنند. سپاه انبوهی که از مسلمانان فراهم آمد، در اوایل رجب سال ۹ قمری به سوی مرزهای روم در شمال شبه‌جزیره به راه افتاد. البته عبدالله بن اُبَیّ و یارانش در برابر پیامبر(ص) صف‌آرایی کردند و شماری دیگر از منافقان نیز از همراهی آن حضرت تن زدند. چون پیامبر(ص) و سپاهیان اسلام به تبوک رسیدند، اثری از رومیان دیده نشد و مسلمانان پس از چند روز درنگ، به مدینه بازگشتند. غزوهٔ تبوک دستاوردهایی برای مسلمانان به دنبال داشت: خالدبن ولید به فرمان پیامبر(ص)، اُکَیدربن عبدالملک، فرمانروای مسیحی دومة الجندل را پس از اندکی جنگ و گریز به مدینه آورد و پیامبر(ص) با وی به شرط پرداخت جزیه پیمان صلح بست. همچنین با اهالی اذرح و جربا و ایله نیز پیمانهای مشابهی منعقد گردید.<ref>سیدی، سیدمحمد، «تبوک»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، ذیل مدخل.</ref>