تدوین مصادر حدیثی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[اهل سنت]] به خاطر ممنوعيت نقل و نوشتن حديث حدود يك قرن و نيم از اين نعمت محروم بودند، ولي پس از رفع ممنوعيت در مرحله اول به جمع‌آوري محفوظات روات پرداختند و در مرحله بعدي آن روايات را مقداري سامان‌دهي كردند و سپس مصنفات<ref group="یادداشت">مُصنَف كتاب حديثي است كه به ترتيب ابواب و بر اساس كتب فقهي تدوين شده و شامل احاديث مرفوع و موقوف نيز هست؛ مودب، سيد رضا، تاريخ حديث، قم، مركز جهاني علوم اسلامي، چاپ اول، ۱۳۸۴، ص ۲۲۶.</ref> فقهي و به دنبال آن مسند<ref group="یادداشت">در مسندها روايات هر صحابه اعم از صحيح يا غير صحيح و تام و يا ناقص گردآوري مي‌شد و بر اساس الفبا يا اعتبار آنها طبقه بندي مي‌گرديدند. مودب، سيد رضا، تاريخ حديث، قم، مركز جهاني علوم اسلامي، چاپ اول، ۱۳۸۴، ص ۲۲۳.</ref> نويسي شكل گرفت.

# '''[[الموطأ]]:''' اين كتاب اولين كتاب از جوامع حديثي اهل سنت است كه توسط رئيس مذهب مالكي، [[مالك بن انس]] بن ابي عامر اصبحي مدني (متوفي ۱۶۹ يا ۱۷۹) طي چهل سال به نگارش در آمده است. مجموع رواياتي كه از پيامبر(ص)، صحابه و تابعين در آن آمده ۱۷۲۰ اثر است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=علم حديث و نقش آن در شناخت و تهذيب حديث|سال=1378|نام=زين العابدين|نام خانوادگی=قربانی|ناشر=قم، انصاريان|صفحه=338}}</ref> و قاضي ابوبكر بن عربي در شرح ترمذي درباره‌اش چنين گفته است: «موطأ اصل اول و باب است و صحيح بخاري اصل دوم در اين باب (حديث) مي‌باشد و بقيه مؤلفان حديثي مانند مسلم و ترمذي كتب خود را بر اساس اين دو كتاب بنيان كرده‌اند»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=علم حديث و نقش آن در شناخت و تهذيب حديث|سال=1378|نام=زين العابدين|نام خانوادگی=قربانی|ناشر=قم، انصاريان|صفحه=4}}</ref> اين كتاب را مالك در سال ۱۴۸ نوشته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=علم حديث و نقش آن در شناخت و تهذيب حديث|سال=1378|نام=زين العابدين|نام خانوادگی=قربانی|ناشر=قم، انصاريان|صفحه=298}}</ref>

# '''[[مسند احمد]]:''' اين كتاب توسط [[احمد بن حنبل]] (امام حنبلي‌ها) و متوفي ۲۴۱ نوشته شده است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=علم حديث و نقش آن در شناخت و تهذيب حديث|سال=1378|نام=زين العابدين|نام خانوادگی=قربانی|ناشر=قم، انصاريان|صفحه=340}}</ref> و گفته شده چهل هزار حديث را در بر دارد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالكتاب الاسلامی|صفحه=299}}</ref> و [[ابن تيميه]] امامِ حنبلي‌ها بعد از احمد درباره‌اش گفته است: «او (احمد) خيلي از احاديثي را كه ضعيف بلكه به اتفاق علما ساختگي است، روايت كرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالكتاب الاسلامب|صفحه=325}}</ref>

# '''صحاح سته (ششگانه):''' «در ميان جوامع حديثي اهل سنت، شش كتاب از اعتبار خاصي برخوردارند كه از آنها تعبير به «صحاح سته» مي‌كنند و احاديث آن را صحيح و دور از ضعف مي‌دانند».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالكتاب الاسلامی|صفحه=341}}</ref> كه در ذيل معرفي مختصر آنها ذكر مي‌شود:

## '''[[صحيح بخاري]]:''' تأليف [[محمد بن اسماعيل بخاري]] (متوفي ۲۵۶) اين كتاب را بخاري طي شانزده سال تنظيم كرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالكتاب الاسلامي|صفحه=299}}</ref> درباره عدد احاديث اين كتاب اختلاف است در يك قول ۲۷۶۱ و در قول ديگر ۲۵۱۳ حديث ذكر شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالكتاب الاسلامی|صفحه=307}}</ref> با اينكه ادعا شده علماي اهل سنت اتفاق بر صحت تمام روايات اين كتاب دارند، عده‌اي از علماي منصف اهل سنت معتقدند: در اين كتاب اشكالات زيادي وجود دارد و يكي از آنها اين است كه بخاري در اين كتاب از هشتاد نفر راوي غير ثقه و ضعيف روايت نقل كرده است و ... .<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالکتاب الاسلامی|صفحه=302 ـ 306}}</ref>

## '''[[صحيح مسلم]] (الجامع الصحيح):''' تأليف [[مسلم بن الحجاج بن مسلم القشيري النيشابوري]] (متوفي ۲۶۱). بعضي از علماي اهل سنت بر اين كتاب اشكالاتي دارند از جمله اينكه: نووي شارح اين كتاب معتقد است:‌ مسلم در اين كتاب احاديث زيادي را آورده است كه در صحت آنها اختلاف است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالکتاب الاسلامی|صفحه=308}}</ref> و نيز ابن تيميه معتقد است مسلم احاديث مشكل‌دار زياد دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالکتاب الاسلامی|صفحه=308}}</ref> بلكه حافظ ابو زرعه رازي مسلم را جزء افراد فاقد صلاحيت كار حديثي و رياست طلب دانسته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالکتاب الاسلامی|صفحه=309}}</ref>

## '''[[سنن ابن ماجه]]:''' اثر محمد بن يزيد قزويني، (متوفي ۲۷۳). اين كتاب از نظر اعتبار در حد صحاح ديگر نيست و اصلاً برخي اين كتاب را جزء صحاح نمي‌شمارند و كتب صحاح را پنج كتاب مي‌دانند نه شش كتاب و بعضي ديگر هم كتاب «موطأ» مالك را به جاي آن جزء كتاب صحاح دانسته‌‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=علم حديث و نقش آن در شناخت و تهذيب حديث|سال=1378|نام=زين العابدين|نام خانوادگی=قربانی|ناشر=قم، انصاريان|صفحه=341 ـ 346}}</ref>

## '''[[سنن ابي داود]]:''' نوشته ابو داوود، سليمان بن اشعث سجستاني. (متوفي ۲۷۵). داراي ۴۸۰۰ روايت است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالکتاب السلامی|صفحه=317}}</ref>

## '''[[سنن الترمذي]] (الجامع الصحيح):''' مؤلف اين كتاب محمد بن عيسي بن سورة الترمذي (متوفي ۲۷۹) مي‌باشد. ترمذي براي اولين بار حديث را به صحيح، حسن و ضعيف تقسيم كرد و در اين كتاب نوع هر حديثي را هم مشخص كرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالکتاب الاسلامی|صفحه=318}}</ref>

## '''[[سنن النسائي]]:''' نويسنده اين كتاب، احمدبن شعيب النسائي، (متوفي ۳۰۳) است. عالم سني، ابن كثير معتقد است در اين كتاب رجال مجهول و ... و روايات ضعيف وجود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اضواء علي السنة المحمدية|نام=محمود|نام خانوادگی=ابوریه|ناشر=تهران، دارالکتاب الاسلامی|صفحه=319}}</ref>