مفهوم تفسیر: تفاوت میان نسخه‌ها

تفسیر دارای معانی لغوی و اصطلاحی خاصی است. تمام معانی لغوی و اصطلاحی تفسیر با یکدیگر مطابق‌اند. مراد از تفسیر، کشف مراد خدا است یعنی اهداف و مقاصد گوینده بوسیله تفسیر آشکار می‌شود. سه عنصر اساسی کشف ابهام، بیان مقاصد و اظهار مطلب با بیان یا قلم، در تفسیر نقش دارند.

در ارتباط با معنای اصطلاحی تفسیر، برخی مطالبی را آورده‌اند که به بحث علوم قرآن بر می‌گردد؛<ref>بدرالدین زرکشی، همان، ج۱، ص۲، ص۱۶۳.</ref> مثل شناخت ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه که مستقیماً با تفسیر ارتباط ندارند؛ امّا مفسران تعاریف متعددی از معنای اصطلاحی تفسیر ارائه نموده‌اند؛ از جمله، علامه طباطبایی می‌فرمایند: بیان کردن معنای آیه‌های قرآن و پرده‌برداری از اهداف و مقاصد و مدلول آیات.<ref>علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱، ص۷.</ref> مرحوم طبرسی دایره تفسیر را قدری محدودتر کرده و می‌فرماید: تفسیر الفاظ مشکل قرآن را تبیین کردن و مراد از آن را بیان کردن است.<ref>امین الاسلام طبرسی، مقدمه مجمع البیان،</ref>

کشف مراد خداوند، یعنی بیان مقاصد و اهداف گوینده، بخشی از تفسیر است. در تفسیر آیه، ضمن تبیین الفاظ و کشف ابهامات، باید مراد گوینده نیز به دست آید؛ لکن نباید چیزی بر ظاهر آیه تحمیل شود. طبیعی است که منابعی برای تفسیر آیات در اختیار ماست؛ مثلاً اگر بخواهیم آیه {{قرآن|صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ