حدیث ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است: تفاوت میان نسخه‌ها

حدیث  ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است، با یک سلسله‌سند در کتاب‌های حدیثی [[عیون اخبار الرضا(ع) (کتاب)|عیون اخبار الرضا(ع)]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۳۱۳، به تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.</ref> و [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص۳۸۷، تصحیح و تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۳ق.</ref> ذکر شده است. رجال‌شناسان شیعه همه راویان سلسله‌سند این روایت را [[شیعه]] و [[ثقه]] (مورد اعتماد) دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به [https://abrenoor.ir/fa/app/abrenoor_dirayah2_1 نرم‌افزار درایة النور۲]، مرکز تحقیقاتی نور.</ref> عالمان علم درایه حدیثی که راویان سلسله‌سند آن شیعه و ثقفه باشند را [[حدیث صحیح|صحیح]] و [[حدیث معتبر|معتبر]] شمرده‌اند.<ref>مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ج۵، ص۴۱۳، تحقیق محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسة‌ آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۱۱ق.</ref>  

=== تقطیع حدیث ===

در مورد عبارت «ان ابابکر منّی بمنزله السّمع و انّ عمر منّی بمنزله البصر» که شاید در نگاه اول به صورت فضیلتی برای خلیفه اول و دوم جلوه کند، هنگامی که به متن کامل حدیث رجوع می‌کنیم، در می‌یابیم که این عبارت بخشی از یک روایت چند سطری است. به نظر می‌رسد تقطیع این روایت و نقل ناقص آن با هدف و انگیزه‌ای مشخص صورت گرفته و با حذف قراینی که در فهم آن نقش محوری دارند، نقل شده است تا بدین وسیله چنین القا شود که پیامبر اکرم در صدد بیان فضیلتی برای جناب ابوبکر و عمر و عثمان بوده‌اند؛ بنابراین، برای فهم درست یک روایت، لازم و بایسته است که به متن کامل آن مراجعه شود تا به درستی، به مقصود عبارت مورد نظر دست یافت.

=== نکوهش خلفای سه‌گانه ===

«همان‌طور که ملاحظه می‌شود، سمع و بصر و فؤاد بودن خلفای سه‌گانه در این روایت، به هیچ وجه در مقام مدح نبوده؛ بلکه مسئولیت و وظیفه آنان را در قبال امر مهم ولایت امیرالمؤمنین و جانشینی آن حضرت پس از پیامبر، به آن‌ها گوشزد می‌کند؛ حال آنکه در روایتی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، امیرالمؤمنین را به منزله گوش و چشم خود معرفی می‌نمایند: «... قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلِعَلِیٍّ ع یَا عَلِیُ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَه السَّمْعِ وَ الْبَصَرِ وَ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ وَ الرُّوحِ مِنَ الْبَدَن…؛ پیامبر اکرم به علی «ع» فرمود: ای علی تو نسبت به من به منزله گوش و چشم و سر برای جسد و روح برای بدن هستی».<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار (ط - بیروت)، بیروت،: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج‏۱۹، ص: ۸۲.</ref> به وضوح دیده می‌شود که حضرت در مقام مدح علی بن ابیطالب «ع» بوده و با این عبارت فضیلتی از فضائل ایشان را برای مخاطبان بیان می‌نمایند و اساساً این دو متن را نمی‌توان با هم مقایسه نمود.