معوذتین
معوذتین چیست؟ به چه معنا است؟
سوره‌های فلق و ناس، هر کدام را «مُعَوَذه» می‌گویند و به هر دو سوره اطلاق «مُعَوَذَتین» (دو معوذه) شده است. این دو سوره با «قل اعوذ» شروع شده‌اند که متضمن تعویذ (پناه بردن به خدا) می‌باشد از این رو به این دو سوره معوذتین گفته‌اند. روایاتی آمده است که خواندن این دو سوره، انسان را از امراض و شرور دور می‌کند.
علت نام‌گذاری این دو سوره به معوذتین
به دو سوره فلق و ناس «معوذتین» می‌گویند و در روایات هم به این دو سوره مبارکه اطلاق «معوذتین» شده است.[۱] کلمه معوذه از «عَوْذ» گرفته شده به معنای پناه بردن و حفظ کردن خویش و پرهیز دادن از شر، از راه پناه بردن به کسی که می‌تواند آن شر را دفع کند.[۲] مفسران گفته‌اند این دو سوره خاصیت تعویذ (پناه بردن به خدا) را دارد که باعث می‌شود انسان با این دو سوره خود را از شروری حفظ کند و بدین جهت این دو سوره به معوذتین نام‌گذاری شده است. در سوره فلق به پیامبر(ص) دستوری می‌دهد از شر هر چیزی مانند شری که در تاریکی باشد، از شر زنان ساحر و به‌طور کلی طلسم و جادو و از شر و زیان فرد حسود به خداوند پناه ببر که سفارشی است برای همه مؤمنان. و در سوره ناس هم انسان خود را از وسواس شیطانی که هر دم وسوسه می‌کند، تعویذ می‌کند و خود را در پناه خدا قرار می‌دهد.
فضیلت و اهمیت
اهمیت دو سوره ناس و فلق به سبب محتوای آن است و اگر کسی می‌خواهد به فضیلت این دو سوره دست یابد باید به مضمون آیات آن توجه و به آن عمل کند. آیات این دو سوره بیان این امر مهم است که با وجود شر و بلاهای‌های فراوان در دنیا و وسوسه‌های نفس آدمی و ترغیب شیطان، انسان باید به خداوندی پناه ببرد که قادر است همه اشرار و شرور را دفع کند و بنده خود را غرق رحمت و بخشندگی خود سازد.
احادیث متعددی در فضیلت معوّذتان (سوره فلق و ناس) وارد شده است. عقبة بن عامر از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کند که بعد از نزول این دو سوره فرمود: «آیا نمی‌دانی که آیاتی امشب نازل شده‌اند که نظیر آنها را هرگز کسی ندیده است.[۳]
و در روایتی از پیغمبر اکرم(ص) می‌خوانیم: «به یکی از یارانش فرمود: می‌خواهی دو سوره به تو تعلیم کنم که برترین سوره‌های قرآن است؟ عرض کرد: آری ای رسول خدا! حضرت «معوذتان» (سوره فلق و سوره ناس) را به او تعلیم کرد، سپس آن دو را در نماز صبح قرائت نمود و به او فرمود: هر گاه برمی‌خیزی و می‌خوابی آنها را بخوان». مفسران ذیل این روایات گفته‌اند که این فضایل در صورتی است که کسی که تلاوت می‌کند باید روح و جان و عقیده و عمل خود را با محتوای آن هماهنگ سازد.[۴]
گفته شده سوره‌های معوذتان قرآن کریم به عنوان تعویذی برای ابطال عزایم و اثرات سحر بر پیامبر(ص) نازل شد.[۵]
مطالعه بیشتر
- طبرسی، تفسیر مجمع‌البیان، (بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۷ هـ) ج۱۰، ص۳۹۲.
- ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، (تهران، ناشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ ۱۵، ۱۳۷۴) ج۲۷، ص۴۵۴.
منابع
- ↑ جویباری، رستگار، تفسیر بصائر، قم، ناشر مؤلف، چاپ اول، ۱۴۱۳ هـ، ج۶۰، ص۶۵۸.
- ↑ هاشم‌زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، تهران، انتشارات کتابخانه صدر، ۱۳۷۳، ص۶۳۲. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ج۲۰، ص۶۸۰.
- ↑ طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانى، چاپ اول، ج۲۷، ص۳۷۸. فرهنگ‌نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص۳۶۰۴
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۴۵۶.
- ↑ بلوکباشی، علی، «باطل سحر»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ذیل مدخل.