حکم شکنجه متهم
آیا شکنجه و ضرب و شتم متهمی که دستگیر میشود، جایز است؟
شکنجه متهم به هر نحوی که باشد حرام است. مطابق آیین اسلام و قوانین جمهوری اسلامی ایران شکنجه یا ضرب و شتم افرادی که متهم به ارتکاب جرم هستند جایز نیست. آیات و روایات صراحت به منع تعذیب و شکنجه افراد دارد و با کرامت و ارزش انسان در تضاد است.
تعریف شکنجه
آزار، ایذاء، رنج، عقوبت، تعذیب، سیاست، از معانی لغوی شکنجه است.[۱] در اصطلاح حقوقی، شکنجه را تحمیل رنج فیزیکی یا روحی بر شخص به منظور اخذ اقرار از او تعریف کرده‌اند.[۲]
حرمت شکنجه در اسلام
ادله چهارگانه (کتاب، سنت، عقل، اجماع) به روشنی بر تحریم تعذیب و شکنجه و هتک حرمت انسان دلالت دارد.[۳] در قرآن آیات فراوانی وجود دارد که کرامت انسان را نشان می‌دهد. و نیز در آیه ۲۷ سوره احزاب آزار کسانی که گناهی انجام نداده‌اند را محکوم می‌کند. علاوه بر آن در روایات متعددی از شکنجه متهم نهی شده است. در روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده‌است:
«إنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّهِ عز و جل رَجُلٌ جَرَّدَ ظَهرَ مُسلِمٍ بِغَيرِ حَقٍّ؛ مبغوض‌ترین مردم به سوی خداوند کسی است که پشت مسلمانی را بدون حق مضروب نماید»
جواز شکنجه حتی به طور محدود و مقید، خلاف اصول مرجع و بنیادین مانند اصل احترام انسان و اصل عدم ولایت کسی بر دیگری است. اصول و ادله‌ای مانند اصل کرامت انسانی، قاعده احترام، ادله منع تعذیب و ایذای غیر، فرض برائت و قاعده درأ، بی‌اعتباری اقرار ناشی از شکنجه، از عمومات و اطلاقاتی است که در فرض شک باید به آنها رجوع کرد.[۴]
ممنوعیت شکنجه در قانون
شکنجه، ضرب و شتم افراد جایز نیست؛ از این رو در قانون اساسی آمده است: «هرگونه شکنجه برای گرفتن اقرار یا کسب اطلاع ممنوع است. اجبار شخص به شهادت اقرار یا سوگند مجاز نیست و چنین شهادت و اقرار سوگندی فاقد ارزش و اعتبار است. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات میشود».[۵] همچنین «هتک حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانی یا تبعید شده به هر صورت که باشد ممنوع و موجب مجازات است».[۶]
مطابق قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری چنین اعمالی جایز نیست و اگر کسی مرتکب چنین اعمالی شود و از این قانون تخلف نماید باید مجازات شود. از این رو اگر کسانی خودسرانه اقدام به چنین اعمالی نمایند باید برخورد قانونی با آنها صورت بگیرد و با شکایت افراد این مسئله در دادگاه‌های نظامی و مانند آن قابل پیگیری است.
قانونگذار در قانون منع شکنجه مصادیق آن را به صورت حصری بیان نموده است. قانونگذار در قانون منع شکنجه مصوب 18/12/1381 مجلس شورای اسلامی مصادیق شکنجه را بیان نموده است:
- هرگونه اذیت یا آزار بدنی برای گرفتن اقرار و نظایر آن؛
- نگهداری زندانی به صورت انفرادی یا نگهداری بیش از یک نفر در سلول انفرادی؛
- چشم بند زدن به زندانی در محیط زندان و یا بازداشتگاه؛
- بازجویی در شب؛
- بی خوابی دادن به زندانی؛
- انجام اقداماتی که عرفاً اعمال فشار روانی بر زندانی تلقی میشود؛
- فحاشی، بکار بردن کلمات رکیک، توهین و یا تحقیر زندانی در حین بازجویی یا غیر آن؛
- استفاده از داروهای روانگردان و کم و زیاد کردن داروهای زندانیان مریض؛
- محروم کردن بیماران زندانی از دسترسی به خدمات ضروری؛
- نگهداری زندانی در محل های با سر و صدای آزار دهنده؛
- گرسنگی و یا تشنگی دادن به زندانی و عدم رعایت استانداردهای بهداشتی و محروم کردن زندانی از استفاده از امکانات مناسب بهداشتی؛
- عدم طبقه بندی زندانیان و نگهداری جوانان یا زندانیان عادی در کنار زندانیان خطرناک؛
- جلوگیری از هوا خوری روزانه زندانی؛
- ممانعت از دسترسی به نشریات و کتب مجاز کشور؛
- ممانعت از ملاقات هفتگی یا تماس زندانی با خانواده اش؛
- فشار روانی به زندانی از طریق اعمال فشار به اعضای خانواده زندانی
- ممانعت از ملاقات متهم با وکیل خود؛
- ممانعت از انجام فرایض مذهبی.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ فرهنگ دهخدا
- ↑ صادقی، محمدهادی «ممنوعیت شکنجه در حقوق اسلام»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ۱۳۸۰ش، شماره ۳۳.
- ↑ صادقی، محمدهادی «ممنوعیت شکنجه در حقوق اسلام»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ۱۳۸۰ش، شماره ۳۳.
- ↑ فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره ۸۱، مقاله ممنوعیت مطلق شکنجه، چشم اندازی اسلامی، رحیم نوبهار، سیدحسین علیزاده طباطبایی، سید محمدرضا آیتی
- ↑ قانون اساسی، اصل سی و هشتم.
- ↑ قانون اساسی، اصل سی و نهم.