واقعه هفت تیر
واقعه هفت تیر یا انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی عملیات تروریستی در دفتر حزب جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۰ش است. در این حادثه سید محمد حسینی بهشتی رئیس دیوان عالی کشور و هفتاد و دو نفر از چهره‌های سیاسی از جمله چهار وزیر، چند معاون وزیر و ۲۷ نماینده مجلس به شهادت رسیدند.
این حادثه به عنوان یکی از بزرگترین اقدامات تروریستی بر علیه جمهوری اسلامی ایران، شش روز پس از عزل بنی‌صدر از ریاست جمهوری و یک روز پس از ترور نافرجام آیت‌الله خامنه‌ای به وقوع پیوست.
عامل انفجار، محمدرضا کلاهی، یکی از عناصر سازمان تروریستی موسوم به مجاهدین خلق بود که با نفوذ به حزب جمهوری اسلامی و ارتقا مسئولیت، اقدام به بمب‌گذاری در سالن اجتماعات حزب کرد و متواری شد. سازمان مجاهدین خلق برای جلوگیری از تبعات حقوقی و آثار گسترده داخلی و بین‌المللی، مستقیماً مسئولیت آن را به عهده نگرفت؛ اما به صورت تلویحی و با کنایه آن را به خود نسبت داد.
طبق اعترافات اعضای سازمان مجاهدین، یکی از اهداف سازمان، نابودی یا حداقل ضربه زدن به نظام جمهوری اسلامی با از کار انداختن قوای سه‌گانه بود؛ اما رهبری امام خمینی و حضور مردم در صحنه‌های بعد از واقعه را، سبب جلوگیری از مختل شدن امور کشور دانسته‌اند.
گفته شده است پیروزی خط امام خمینی، اضمحلال گروه‌های سیاسی ضدانقلاب، روشن شدن مظلومیت شهید بهشتی و به صحنه آمدن افراد خنثی بر علیه منافقان از جمله پیامدهای این رویداد بود. این روز در تقویم جمهوری اسلامی ایران به روز قوه قضائیه شهرت دارد.
معرفی
انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی که به رخداد هفتم تیر شهرت دارد، عملیات تروریستی[۱] در انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی واقع در خیابان سرچشمه تهران بود.[۲] این حادثه که در شبانگاه هفت تیر ۱۳۶۰ش به وقوع پیوست، منجر به شهادت سید محمد بهشتی دبیرکل حزب و رئیس دیوان عالی کشور و همچنین هفتاد و دو نفر از مقامات و چهره‌های برجسته سیاسی شد.[۳] در این حادثه ۲۶ نفر نیز زخمی شدند.[۴]
حزب جمهوری اسلامی طبق برنامه هفتگی خود[۵] جلسه‌ای با موضوع تورم و همچنین انتخابات آینده ریاست جمهوری در سالن اجتماعات دفتر مرکزی حزب برگزار کرد که پس از سخنرانی اولیه سید محمد بهشتی[۶] دو بمب بسیار قوی که در سطل زباله نزدیک سالن اصلی حزب کار گذاشته شده بود،[۷] منفجر شد و قسمت‌هایی از ساختمان فرو ریخت.[۸]
گفته شده است فاجعه هفتم تیر[۹] به عنوان یکی از بزرگترین و بی‌سابقه‌ترین اقدامات تروریستی بعد از انقلاب اسلامی ایران[۱۰] در یکی از حساس‌ترین و خطرناک‌ترین مراحل جمهوری اسلامی شکل گرفت[۱۱] و یکی از سخت‌ترین ضربه‌ها را به نظام نوپای اسلامی وارد کرد.[۱۲] این حادثه شش روز پس از عزل بنی‌صدر رئیس‌جمهور وقت[۱۳] و یک روز پس از ترور نافرجام آیت‌الله خامنه‌ای در مسجد ابوذر تهران رخ داد.[۱۴]
امام خمینی به مناسبت واقعه هفتم تیر در محکومیت این اقدام پیامی صادر کرد.[۱۵] وی این حادثه را فاجعه‌ای بزرگ برای ملت ایران قلمداد کرد که سبب از دست رفتن ۷۲ تن بی‌گناه، به عدد شهدای کربلا شد.[۱۶] امام خمینی در سخنرانی روز هشتم تیر، بهشتی را مظلوم، متعهد، مجتهد و علاقه‌مند به اسلام و ملت قلمداد کرد.[۱۷]
این روز در تقویم جمهوری اسلامی ایران به روز قوه قضائیه شهرت دارد.[۱۸] و از ۳۱ خرداد تا هفتم تیر، هفته گرامیداشت قوه قضائیه نامگذاری شده است.[۱۹]
شهدای حادثه
علاوه بر شهادت سید محمد بهشتی، ۷۲ نفر از جمله چهار وزیر، چند معاون وزیر، ۲۷ نماینده مجلس و جمعی از اعضای حزب جمهوری اسلامی در جریان انفجار مقر اصلی این حزب به شهادت رسیدند.[۲۰] برخی دیگر از اعضای حزب همچون هاشمی رفسنجانی، محمد جواد باهنر، محمدعلی رجایی، بهزاد نبوی[۲۱] و دیگران به دلایل مختلف، نتوانستند در جلسه حزب شرکت کنند و دقایقی قبل از انفجار از ساختمان حزب خارج شدند.[۲۲] اسامی شهدای حادثه هفتم تیر عبارتند از:
| نام | مسئولیت | نام | مسئولیت |
|---|---|---|---|
| سید محمد حسینی بهشتی | رئیس دیوان عالی کشور | عباس حیدری | نماینده بوشهر در مجلس |
| رحمان استکی | نماینده شهرکرد در مجلس | محمدحسین صادقی | نماینده دورود و ازنا |
| سیدمحمدباقر حسینی لواسانی | نماینده تهران در مجلس | سید رضا پاک نژاد | نماینده یزد در مجلس |
| علیرضا چراغ‌زاده دزفولی | نماینده رامهرمز در مجلس | غلامحسین حقانی | نماینده بندرعباس در مجلس |
| محمدعلی حیدری | نماینده نهاوند در مجلس | سیدمحمدتقی حسینی طباطبائی | نماینده زابل در مجلس |
| سیدشمس الدین حسینی نائینی | نماینده نائین در مجلس | سید محمد کاظم دانش | نماینده شوش و اندیمشک در مجلس |
| علی اکبر دهقان | نماینده تربت جام در مجلس | عبدالحمید دیالمه | نماینده مشهد در مجلس |
| غلامرضا دانش آشتیانی | نماینده تفرش و آشتیان در مجلس | سید فخر الدین رحیمی | نماینده ملاوی لرستان در مجلس |
| جواد شرافت | نماینده شوشتر در مجلس | میربهزاد شهریاری | نماینده رودباران در مجلس |
| قاسم صادقی | نماینده مشهد در مجلس | سید نورالله طباطبایی‌نژاد | نماینده اردستان در مجلس |
| حسن طیبی | نماینده اسفراین در مجلس | سیف‌الله عبدالکریمی | نماینده لنگرود در مجلس |
| عبدالوهاب قاسمی | نماینده ساری در مجلس | عمادالدین کریمی بیژنی‌نژاد | نماینده نوشهر در مجلس |
| محمد منتظری | نماینده نجف آباد در مجلس | عباسعلی ناطق نوری | نماینده نور در مجلس |
| مهدی نصیری لاری | نماینده لارستان در مجلس | علی هاشمی سنجانی | نماینده اراک در مجلس |
| حسن عباسپور | وزیر نیرو | محمدعلی فیاض‌بخش | وزیر مشاور و سرپرست سازمان بهزیستی کشور |
| محمود قندی | وزیر پست و تلگراف و تلفن | موسی کلانتری | وزیر راه و ترابری |
| جواد اسدالله زاده | معاون بازرگانی خارجی وزارت بازرگانی | عباس ارشاد | معاون دفتر آموزش سازمان بهزیستی |
| مهدی امین زاده | معاون بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی | محمدصادق اسلامی | معاون پارلمانی و هماهنگی وزارت بازرگانی |
| محمود تفویضی زواره | معاون وزارت راه و ترابری | هاشم جعفری معبری | معاون امور مالی وزارت بهداری |
| ایرج شهواری | معاون وزارت آموزش و پرورش | عباس شاهوی | معاون وزارت بازرگانی |
| حسن عضدی | معاون وزارت فرهنگ و آموزش عالی | علی اکبر فلاح شورشانی | معاون اداری و مالی وزارت آموزش و پرورش |
| حبیب‌الله مهمانچی | معاون امور پارلمانی و هماهنگ وزارت کار | غلامعلی معتمدی | معاون رفاه تعاون وزارت کار |
| سید کاظم موسوی | معاون وزارت آموزش و پرورش | حسن اجاره‌دار | سردبیر نشریه عروة الوثقی |
| عباس ابراهیمیان | عضو حزب جمهوری اسلامی | علی اکبر اژه‌ای | عضو دفتر سیاسی حزب جمهوری اسلامی |
| علی اصغر آقازمانی | عضو حزب جمهوری اسلامی | محمود بالاگر | عضو حزب جمهوری اسلامی |
| حسن بخشایش | عضو حزب جمهوری اسلامی | محمد پور ولی | عضو حزب جمهوری اسلامی |
| رضا ترابی | عضو حزب جمهوری اسلامی | مهدی حاجیان مقدم | مسئول آموزش واحد مهندسی حزب جمهوری اسلامی |
| محمد خوش زبان | عضو حزب جمهوری اسلامی | علی درخشان | عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی |
| جواد سرافراز | عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی | حسین سعادتی | مسئول آموزش شهرستان‌های حزب جمهوری اسلامی |
| حبیب‌الله مهدی‌زاده طالعی | عضو حزب جمهوری اسلامی | سید محمد موسوی فر | عضو حزب جمهوری اسلامی |
| محسن مولائی | عضو حزب جمهوری اسلامی | جواد مالکی | عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی |
| عبدالحسین اکبری ساوی | عضو هیئت کشاورزی منطقه مازندران | حسین اکبری | مدیر عامل بانک کشاورزی |
| هادی امینی | عضو واحد مهندسین حزب جمهوری | سید محمد پاک نژاد | عضو هیئت مدیره شرکت چوب و کاغذ |
| محمد رواقی | مدیرعامل شرکت فرش ایران | توحید رزمجومین | عضو هیئت مدیره گروه صنعتی ملی |
| علی اکبر سلیمی جهرمی | دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی | جواد سرحدی | مدیر عامل سازمان تعاون مصرف شهر و روستا |
| محمد حسن محمد عینی | عضو حزب جمهوری اسلامی | حبیب مالکی | فرماندار ایرانشهر |
| محمد علی مجیدی | مشاور عمرانی وزارت کشور |
عاملان حادثه
گفته شده است عامل انفجار هفتم تیر یکی از عناصر نفوذی سازمان مجاهدین خلق به نام محمدرضا کلاهی بود[۲۳]
وی پس از عملیات از طریق مرزهای غربی به عراق منتقل گردید و پس از مدتی به آلمان[۲۴] یا فرانسه رفت.[۲۵] و سرانجام در سال ۱۳۹۴ش در هلند ترور شد.[۲۶]
سازمان مجاهدین خلق به علت برخی از ملاحظات[۲۷] ازجمله جلوگیری از تبعات حقوقی[۲۸] و ابعاد و آثار گسترده داخلی و بین‌المللی، مسئولیت انفجار را صریحاً به عهده نگرفت؛ اما به صورت تلویحی و با کنایه آن را به خود نسبت می‌داد.[۲۹]
پیامدها
پس از عملیات تروریستی دفتر حزب جمهوری اسلامی شرایط کشور ایران در وضعیت بحرانی قرار گرفت و به ارتش، کمیته و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آماده باش کامل داده شد.[۳۰] بنا به گفته آیت‌الله مهدوی کنی وزیر کشور وقت، پس از این اقدام تروریستی، در کشور کمبود و خلاء احساس و ضربه سنگینی به نظام وارد شد.[۳۱]
گفته شده است انفجار دفتر حزب جمهوری، تأثیر بسزایی در ریزش هوادران و مطرود شدن سازمان مجاهدین خلق نزد افکار عمومی داشت[۳۲] و روند انحرافی و خطرناکی را که توسط عوامل رئیس‌جمهور مخلوع و منافقین در جریان بود، خنثی کرد.[۳۳] پیروزی کامل خط امام خمینی، بی‌اثر شدن تبلیغات دشمن، نابودی و اضمحلال کامل گروه‌های سیاسی ضدانقلاب، روشن شدن مظلومیت شهید بهشتی و به صحنه آمدن افراد خنثی بر علیه منافقان از جمله پیامدهای مهم این رویداد دانسته شده است.[۳۴]
تشییع شهدا و تظاهرات در محکومیت حادثه تروریستی
طبق اطلاعات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مراسم تشییع پیکر سید محمد بهشتی به همراه شهدای دیگر این حادثه علی‌رقم تبلیغات گسترده بر علیه سید محمد بهشتی، با حضور گسترده مردم صورت گرفت که این امر باعث تعجب همگان گردید.[۳۵] گستردگی جمعیت به‌اندازه‌ای بود که امکان دفن پیکر شهدا فراهم نشد و خاکسپاری به روز بعد موکول شد.[۳۶]
در هشتم تیرماه در محکومیت اقدام تروریستی تظاهراتی برگزار شد که برخی معتقدند یکی از بی‌نظیرترین تظاهرات کشور ایران بود و خیابان‌ها و کوچه‌های شهرها مملو از جمعیت شد.[۳۷] گفته شده است که این تظاهرات رفراندوم جدید و رآی اعتماد مجدد مردم با تفکر امام خمینی بود.[۳۸]
مدفن تعدادی از شهدای حادثه در قطعه ۲۴ بهشت زهرا است که به مزار شهدای هفتم تیر شهرت دارد.[۳۹] در محل سابق دفتر مرکزی حزب جمهوری که در انفجار ویران شد، مجموعه فرهنگی به نام شهدای انقلاب اسلامی بنا شده است و زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی اداره می‌شود.[۴۰] هر سال مراسم بزرگداشت شهدای هفتم تیر در محل انفجار دفتر حزب برگزار می‌شود.[۴۱]
منابع
- ↑ «نقشه منافقین برای انفجار دفتر حزب جمهوری چگونه اجرا شد؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۵ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش؛ «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»، ایسنا آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «روایت لحظه به لحظه از انفجار دفتر حزب جمهوری/ آخرین جمله شهید بهشتی قبل از شهادت چه بود؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- ↑ «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش
- ↑ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «هفتم تیر انقلاب را بیمه کرد، پاسدار اسلام، شماره ۱۱۵، تیر ۱۳۷۰ش.
- ↑ «روایتی از شب سخت حادثه هفتم تیر ۱۳۶۰/ چه چیزی مانع از اختلال امور کشور بعد از انفجار دفتر حزب جمهوری شد؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش؛ «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»، ایسنا آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «امدادرسانی ضعیف در انفجار ۷ تیر»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری؛ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ج۱۵، ص۱–۳.
- ↑ «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»، ایسنا آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ج۱۴، ص۵۱۵.
- ↑ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «روایتی از انفجار تروریستی هفتم تیر ۱۳۶۰ به نقل از شهید زنده واقعه»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش. «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»، ایسنا آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «امدادرسانی ضعیف در انفجار ۷ تیر»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «هاشمی رفسنجانی روز انفجار مرگبار هفتم تیر چرا به جلسه حزب نرفت؟»، خبرآنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش؛ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- ↑ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «عوامل انفجار هفتم تیر ۱۳۶۰ چه کسانی بودند؟»، دنیای اقتصاد، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «نقشه منافقین برای انفجار دفتر حزب جمهوری چگونه اجرا شد؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۵ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «تعبیر شهید رجایی از فاجعه هفتم تیر/ نقش بی‌بدیل امام در مدیریت بحران»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «واکنش سمپات‌های منافقین به انفجار دفتر حزب جمهوری»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «هفتم تیر انقلاب را بیمه کرد، پاسدار اسلام، شماره ۱۱۵، تیر ۱۳۷۰ش.
- ↑ «هفتم تیر شروع یک تاریخ / بهشتی مظلوم زیست»، پایگاه تخصصی مسجد، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «بی‌تابی مردم در سوگ شهدای هفتم تیر/ تشیع بی‌نظیر شهید بهشتی توسط مردم»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ تاریخ شفاهی حادثه هفتم تیر ۱۳۶۰، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۹۵ش. «خروش ملت در مراسم تشییع پیکر شهدای هفتم تیر»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «چگونگی نفوذ کلاهی در حزب جمهوری/ موارد مشکوک از فعالیت‌های کلاهی در حزب»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درح مطلب: ۵ تیر ۱۳۹۸ش.
- ↑ «چگونگی نفوذ کلاهی در حزب جمهوری/ موارد مشکوک از فعالیت‌های کلاهی در حزب»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درح مطلب: ۵ تیر ۱۳۹۸ش.
- ↑ «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ↑ «بزرگداشت شهدای هفتم تیر در محل انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.