وجوب نماز شب بر پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
وجوب نماز شب بر پیامبر(ص) به گفته اغلب مفسران بر اساس قرآن مقرر شده است. بعضی مفسران گفته اند نماز شب بر پیامبر واجب بود اما با آیه ۷۹ سوره اسراء نسخ شد. تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، احتمالات روایی استحباب و وجوب نماز شب بر پیامبر را آورده است. مرتضی مطهری معتقد است   
'''وجوب نماز شب بر پیامبر(ص)''' به گفته اغلب مفسران بر اساس قرآن مقرر شده است. بعضی مفسران گفته‌اند نماز شب بر پیامبر(ص) واجب بود اما با آیه ۷۹ سوره اسراء نسخ شد. تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، احتمالات روایی استحباب و وجوب نماز شب بر پیامبر را ذکر کرده است. مرتضی مطهری معتقد است وجوب نماز شب بر پیامبر به این معنا نیست که اگر پیامبر نماز شب نمی‌خواند گناهی مرتکب می‌شد، بلکه او در مقامی بود که به طبع خود چنین می‌کرد.    


== '''وجوب یا استحباب نماز شب بر پیامبر(ص)''' ==
== '''وجوب یا استحباب نماز شب بر پیامبر(ص)''' ==
{{قرآن|وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَه لَّک عَسَی أَن یَبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا|ترجمه=پاسی از شب را از خواب برخیز و قرآن بخوان این یک برنامه اضافی است علاوه بر نمازهای فریضه برای تو، باشد که در پرتو این عمل، خداوند تو را به مقام محمود مبعوث کند.|سوره=اسراء|آیه=۷۹}}
مفسران ذیل آیه ۷۹ سوره اِسراء گفته اند که نماز شب بر پیامبر واجب بوده است:<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مركز فرهنگى درس‌هايى از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۵، ص۱۰۶.</ref> {{قرآن|وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَه لَّک عَسَی أَن یَبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا|ترجمه=پاره‌اى از شب را به نمازخواندن زنده بدار. اين نافله خاص تو است. باشد كه پروردگارت، تو را به مقامى پسنديده برساند.|سوره=اسراء|آیه=۷۹}}


در تفسیر روح البیان در ذیل آیه ۷۹ سوره اسراء روایتی از عایشه همسر پیامبر(ص) نقل شده است که اختصاصات پیامبر اکرم(ص) را بیان می‌کند. عایشه روایت کرده است که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «ثلاث علیّ فریضه و هی سنه لکم الوتر و السواک و قیام اللیل» پیامبر اکرم(ص) فرمود: سه چیز بر من واجب است و بر شما مستحب، نماز وتر و مسواک و نماز شب و تهجد و شب زنده داری.<ref>حقی بروسوی، اسماعیل بن مصطفی، تفسیر روح البیان، دارالفکر، ج۵، ص۲۱۷.</ref>


مفسران معروف اسلامى اين تعبير را اشاره به نافله شب كه در فضيلت آن روايات بى‏شمارى وارد شده است دانسته‏اند، هر چند آيه صراحت در اين مساله ندارد ولى با قرائن مختلفى كه در دست است اين تفسير روشن به نظر مى‏رسد. سپس مى‏گويد:" اين يك برنامه اضافى است، علاوه بر نمازهاى فريضه براى تو" (نافلة لك) بسيارى اين جمله را دليل بر آن دانسته‏اند كه نماز شب بر پيامبر ص واجب بوده است، زيرا" نافله" به معنى" زياده" است، اشاره به اينكه اين فريضه اضافى مربوط به تو است. بعضى ديگر معتقدند كه نماز شب بر پيامبر ص قبلا واجب بوده است بقرينه آيات سوره مزمل، سپس آيه فوق، آن را نسخ كرده و مستحبّ بودن آن را اعلام كرده است. ولى اين تفسير، ضعيف به نظر مى‏رسد، چرا كه نافله در اصل، به معنى مصطلح امروز يعنى" نماز مستحبّ" نبوده، بلكه به معنى زياده و اضافه است، و مى‏دانيم كه نماز شب هر گاه بر پيامبر ص واجب بوده باشد اضافه بر فرائض يوميه است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۱۲، ص۲۲۴.</ref>
مفسران معروف اسلامى اين تعبير را اشاره به نافله شب كه در فضيلت آن روايات بى‏شمارى وارد شده است دانسته‏اند، هر چند آيه صراحت در اين مساله ندارد ولى با قرائن مختلفى كه در دست است اين تفسير روشن به نظر مى‏رسد. سپس مى‏گويد:" اين يك برنامه اضافى است، علاوه بر نمازهاى فريضه براى تو" (نافلة لك) بسيارى اين جمله را دليل بر آن دانسته‏اند كه نماز شب بر پيامبر ص واجب بوده است، زيرا" نافله" به معنى" زياده" است، اشاره به اينكه اين فريضه اضافى مربوط به تو است. بعضى ديگر معتقدند كه نماز شب بر پيامبر ص قبلا واجب بوده است بقرينه آيات سوره مزمل، سپس آيه فوق، آن را نسخ كرده و مستحبّ بودن آن را اعلام كرده است. ولى اين تفسير، ضعيف به نظر مى‏رسد، چرا كه نافله در اصل، به معنى مصطلح امروز يعنى" نماز مستحبّ" نبوده، بلكه به معنى زياده و اضافه است، و مى‏دانيم كه نماز شب هر گاه بر پيامبر ص واجب بوده باشد اضافه بر فرائض يوميه است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۱۲، ص۲۲۴.</ref>
خط ۲۳: خط ۲۲:


</ref>
</ref>
نماز شب بر پيامبر اسلام واجب بود.<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مركز فرهنگى درس‌هايى از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۵، ص۱۰۶.</ref>


ز جمله مختصّات پيامبر اكرم(ص) واجب بودن نماز شب براو بوده است، كه با آيه زير نسخ شده و براو نيز مستحب شده است.<ref>«فقه اهل بیت علیهم السلام»، شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۰ش، ص۱۵۳.</ref>
ز جمله مختصّات پيامبر اكرم(ص) واجب بودن نماز شب براو بوده است، كه با آيه زير نسخ شده و براو نيز مستحب شده است.<ref>«فقه اهل بیت علیهم السلام»، شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۰ش، ص۱۵۳.</ref>
خط ۳۱: خط ۲۷:
حتی من در این مسئله هم که می‌گویند نماز شب بر پیغمبر واجب بود ـ به این معنا که اگر نمی‌خواند گناه کرده بود مثل فریضه‌های یومیه که اگر کسی این فریضه را بجا نیاورد گناه بزرگی را مرتکب شده است ـ به شدت تردید دارم. پیغمبر اکرم هرگز چنین نبود که حتی یک شب ـ ولو اتفاق بیفتد ـ شب‌خیز و سحرخیز نباشد. به اختلاف، همان گونه که قرآن کریم می‌گوید، گاهی قریبِ دو ثلث شب یعنی در حدود یک ثلث شب و کمی بیشتر را استراحت می‌کرد اعم از خوابیدن یا غذا خوردن، و نزدیک به دو ثلث شب را بیدار بود و عبادت و شب‌خیزی می‌کرد، و گاهی نیمی از شب را و گاهی ثلثی از شب را. ولی نه به معنی این است که برایش واجب بود و چون واجب بود الزام داشت چنین کاری بکند؛ بلکه او در مقامی بود ]که به طبع خود چنین می‌کرد.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۸۹ش، ج۲۸، ص۷۴.</ref>
حتی من در این مسئله هم که می‌گویند نماز شب بر پیغمبر واجب بود ـ به این معنا که اگر نمی‌خواند گناه کرده بود مثل فریضه‌های یومیه که اگر کسی این فریضه را بجا نیاورد گناه بزرگی را مرتکب شده است ـ به شدت تردید دارم. پیغمبر اکرم هرگز چنین نبود که حتی یک شب ـ ولو اتفاق بیفتد ـ شب‌خیز و سحرخیز نباشد. به اختلاف، همان گونه که قرآن کریم می‌گوید، گاهی قریبِ دو ثلث شب یعنی در حدود یک ثلث شب و کمی بیشتر را استراحت می‌کرد اعم از خوابیدن یا غذا خوردن، و نزدیک به دو ثلث شب را بیدار بود و عبادت و شب‌خیزی می‌کرد، و گاهی نیمی از شب را و گاهی ثلثی از شب را. ولی نه به معنی این است که برایش واجب بود و چون واجب بود الزام داشت چنین کاری بکند؛ بلکه او در مقامی بود ]که به طبع خود چنین می‌کرد.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۸۹ش، ج۲۸، ص۷۴.</ref>


آیات ۲ تا ۶ سوره مزمل و آیه ۷۹ سوره اسراء درباره دستور به پیامبر برای تهجد و نماز شب است.<ref>هاشمى رفسنجانى، اکبر، و برخى از محققان، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۳۹۶.</ref>
آیات ۲ تا ۶ سوره مزمل و آیه ۷۹ سوره اسراء درباره دستور به پیامبر برای تهجد و نماز شب است.<ref>هاشمى رفسنجانى، اکبر، و برخى از محققان، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۳۹۶.</ref>
 
در تفسیر روح البیان در ذیل آیه ۷۹ سوره اسراء روایتی از عایشه همسر پیامبر(ص) نقل شده است که اختصاصات پیامبر اکرم(ص) را بیان می‌کند. عایشه روایت کرده است که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «ثلاث علیّ فریضه و هی سنه لکم الوتر و السواک و قیام اللیل» پیامبر اکرم(ص) فرمود: سه چیز بر من واجب است و بر شما مستحب، نماز وتر و مسواک و نماز شب و تهجد و شب زنده داری.<ref>حقی بروسوی، اسماعیل بن مصطفی، تفسیر روح البیان، دارالفکر، ج۵، ص۲۱۷.</ref>


==منابع==
==منابع==

نسخهٔ ‏۲۸ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۱۵

سؤال

اعمال و احکام اختصاصی پیامبر اکرم(ص) چیست؟

وجوب نماز شب بر پیامبر(ص) به گفته اغلب مفسران بر اساس قرآن مقرر شده است. بعضی مفسران گفته‌اند نماز شب بر پیامبر(ص) واجب بود اما با آیه ۷۹ سوره اسراء نسخ شد. تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، احتمالات روایی استحباب و وجوب نماز شب بر پیامبر را ذکر کرده است. مرتضی مطهری معتقد است وجوب نماز شب بر پیامبر به این معنا نیست که اگر پیامبر نماز شب نمی‌خواند گناهی مرتکب می‌شد، بلکه او در مقامی بود که به طبع خود چنین می‌کرد.

وجوب یا استحباب نماز شب بر پیامبر(ص)

مفسران ذیل آیه ۷۹ سوره اِسراء گفته اند که نماز شب بر پیامبر واجب بوده است:[۱] ﴿وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَه لَّک عَسَی أَن یَبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا؛ پاره‌اى از شب را به نمازخواندن زنده بدار. اين نافله خاص تو است. باشد كه پروردگارت، تو را به مقامى پسنديده برساند.(اسراء:۷۹)


مفسران معروف اسلامى اين تعبير را اشاره به نافله شب كه در فضيلت آن روايات بى‏شمارى وارد شده است دانسته‏اند، هر چند آيه صراحت در اين مساله ندارد ولى با قرائن مختلفى كه در دست است اين تفسير روشن به نظر مى‏رسد. سپس مى‏گويد:" اين يك برنامه اضافى است، علاوه بر نمازهاى فريضه براى تو" (نافلة لك) بسيارى اين جمله را دليل بر آن دانسته‏اند كه نماز شب بر پيامبر ص واجب بوده است، زيرا" نافله" به معنى" زياده" است، اشاره به اينكه اين فريضه اضافى مربوط به تو است. بعضى ديگر معتقدند كه نماز شب بر پيامبر ص قبلا واجب بوده است بقرينه آيات سوره مزمل، سپس آيه فوق، آن را نسخ كرده و مستحبّ بودن آن را اعلام كرده است. ولى اين تفسير، ضعيف به نظر مى‏رسد، چرا كه نافله در اصل، به معنى مصطلح امروز يعنى" نماز مستحبّ" نبوده، بلكه به معنى زياده و اضافه است، و مى‏دانيم كه نماز شب هر گاه بر پيامبر ص واجب بوده باشد اضافه بر فرائض يوميه است.[۲]


در تفسیر کشف الاسرار، احتمالات روایی و تفسیری که از این آیه درباره وجوب و استحباب نماز شب بر اساس آیه ۷۹ اسرا،‌ آورده شده است.[۳]

نماز شب، بر پيامبر واجب بود ولى براى ديگران مستحبّ است. برخى گفته‏اند: بر پيامبر واجب بود و با اين آيه نسخ شد.[۴]

ز جمله مختصّات پيامبر اكرم(ص) واجب بودن نماز شب براو بوده است، كه با آيه زير نسخ شده و براو نيز مستحب شده است.[۵]

حتی من در این مسئله هم که می‌گویند نماز شب بر پیغمبر واجب بود ـ به این معنا که اگر نمی‌خواند گناه کرده بود مثل فریضه‌های یومیه که اگر کسی این فریضه را بجا نیاورد گناه بزرگی را مرتکب شده است ـ به شدت تردید دارم. پیغمبر اکرم هرگز چنین نبود که حتی یک شب ـ ولو اتفاق بیفتد ـ شب‌خیز و سحرخیز نباشد. به اختلاف، همان گونه که قرآن کریم می‌گوید، گاهی قریبِ دو ثلث شب یعنی در حدود یک ثلث شب و کمی بیشتر را استراحت می‌کرد اعم از خوابیدن یا غذا خوردن، و نزدیک به دو ثلث شب را بیدار بود و عبادت و شب‌خیزی می‌کرد، و گاهی نیمی از شب را و گاهی ثلثی از شب را. ولی نه به معنی این است که برایش واجب بود و چون واجب بود الزام داشت چنین کاری بکند؛ بلکه او در مقامی بود ]که به طبع خود چنین می‌کرد.[۶]

آیات ۲ تا ۶ سوره مزمل و آیه ۷۹ سوره اسراء درباره دستور به پیامبر برای تهجد و نماز شب است.[۷]

در تفسیر روح البیان در ذیل آیه ۷۹ سوره اسراء روایتی از عایشه همسر پیامبر(ص) نقل شده است که اختصاصات پیامبر اکرم(ص) را بیان می‌کند. عایشه روایت کرده است که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «ثلاث علیّ فریضه و هی سنه لکم الوتر و السواک و قیام اللیل» پیامبر اکرم(ص) فرمود: سه چیز بر من واجب است و بر شما مستحب، نماز وتر و مسواک و نماز شب و تهجد و شب زنده داری.[۸]

منابع

  1. قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مركز فرهنگى درس‌هايى از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۵، ص۱۰۶.
  2. مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۱۲، ص۲۲۴.
  3. میبدی، احمدبن محمد، كشف الاسرار و عدة الابرار، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۵۹۶ش.
  4. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱.
  5. «فقه اهل بیت علیهم السلام»، شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۰ش، ص۱۵۳.
  6. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۸۹ش، ج۲۸، ص۷۴.
  7. هاشمى رفسنجانى، اکبر، و برخى از محققان، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۳۹۶.
  8. حقی بروسوی، اسماعیل بن مصطفی، تفسیر روح البیان، دارالفکر، ج۵، ص۲۱۷.