مقصود از موسیقی آیات قرآن

نسخهٔ تاریخ ‏۲۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۵۰ توسط Shamloo (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
سؤال

منظور از موسیقی آیات قرآن چیست؟

موسیقی قرآن، نظم و ترتیب حروف و کلمات و آیات قرآن است که آن را به صورت یک آهنگ دلنشین درآورده است. برخی این موسیقی را در حد اعجاز می‌دانند که یکی از وجوه فصاحت و بلاغت قرآن است.

جمله‌بندی‌های کوتاه و بلند قرآن به گونه‌ای تنظیم یافته که با ألحان و نغمه‌های صوتی همگون می‌باشد و تا قاری و تلاوت‌کننده قرآن با موسیقی خاص قرآن آشنایی نداشته باشد نمی‌تواند آن گونه که جمله‌بندی‌های قرآن شکل یافته است، تلاوت نماید.[۱]

جنبهٔ موسیقایی آیات قرآن

تکواژها، هجاها و واج ها در قرآن، صرف نظر از معانی آنها، به ترتیب و آمیزه هایی آمده و واژگانی را ساخته که صداهای کوتاه و بلند آن، سکون و تشدید و مد آن و آواهای یک یک حروفش نوا، موسیقی و الحانی را برای مؤمنان تداعی می‌کند.[۲]

موسیقی باطنی

مصطفی محمود در این رابطه می‌گوید: قرآن، شعر یا نثر یا کلمات مسجّع نیست؛ بلکه ساخته‌ای است جدید، از الفاظی پشت سر هم آمده که از موسیقی باطنی پرده‌برداری می‌کند. موسیقی باطنی با موسیقی ظاهری تفاوت زیادی دارد. موسیقی ظاهری، توسط شاعر و از راه دو قسم کردن کلام به قسمت‌های متساوی و دارای قافیه، به وجود می‌آید. همانند: قال لی صاحبی لیعلم مأبی***اتحبّ القتول اخت الرّباب

در این بیت موسیقی از خارج عبارت به گوش می‌رسد و خود کلام موسیقی ندارد. اما در موسیقی باطنی (داخلی) قرآن، این گونه نیست. وقتی آیات ﴿وَالضُّحَىٰ ﴿١﴾ وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰ﴿٢﴾(ضحی) را تلاوت می‌کنی، می‌بینی که از تَقفیه (قافیه دار ساختن) و وزن و تشطیر (جزء جزء کردن) خالی است ولی در عین حال از هر حرف آن، موسیقی به گوش می‌رسد. همچنین است هنگامی که می‌گویی: ﴿الرَّ‌حْمَـٰنُ عَلَى الْعَرْ‌شِ اسْتَوَىٰ(طه:۵) یا کلمات حضرت زکریا که می‌گوید: ﴿قَالَ رَ‌بِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّ‌أْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُن بِدُعَائِكَ رَ‌بِّ شَقِيًّا(مریم:۴) و هزاران آیه دیگر که موسیقی از خود کلمات می‌جوشد، چنان‌که انسان را متحیر می‌سازد و این خاصیت شگفت‌انگیز است که به مجرد تماس با گوش و قبل از تأمل عقل در معانی آن، خشوع را در نفس انسان، پدیدار می‌سازد.[۳]

نمونه آیات

آیات سوره شعراء: ﴿قَالَ أَفَرَ‌أَيْتُم مَّا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ ﴿٧٥﴾ أَنتُمْ وَآبَاؤُكُمُ الْأَقْدَمُونَ ﴿٧٦﴾ فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّي إِلَّا رَ‌بَّ الْعَالَمِينَ ﴿٧٧﴾ الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ ﴿٧٨﴾ وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ ﴿٧٩﴾ وَإِذَا مَرِ‌ضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ ﴿٨٠﴾ وَالَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحْيِينِ ﴿٨١﴾ وَالَّذِي أَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ‌ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ


مطالعه بیشتر

  • مقصود فراستخواه، زبان قرآن، انتشارات علمی فرهنگی.

منابع

  1. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، انتشارات مؤسسه فرهنگی التمهید، چاپ اول، ۱۳۷۸، ص۳۵۸.
  2. فراستخواه، مقصود، زبان قرآن، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۶، ص۱۰۲.
  3. مصطفی محمود، القرآن محاوله لفهم عصری القرآن، ص۱۲–۱۹؛ به نقل از تلخیص معرفت، محمد هادی، التمهید، ج۲، ص۴۹ تا۵۴.