محقق کرکی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۴

سؤال

كمی از زندگی شيخ علی كركی برای من بنويسيد؛ خيلی علاقمندم كه واقعيت‌هایی از زندگی ايشان بدانم؟

درگاه‌ها

علی بن حسین بن عبدالعالی کرکی عاملی معروف به محقق ثانی و محقّق کَرَکی (۸۶۵ یا ۸۷۰ق-۹۴۰ق)، از فقها و علمای مشهور شیعه در دورهٔ صفویه است. محقق کرکی به دعوت شاه اسماعیل صفوی به ایران آمد و به تبلیغ و ترویج تشیع در ایران پرداخت. محقق ثانی، در فقه استدلالی خبره بود و آثار فقهی‌اش با اقبال خاص فقیهان بعدی مواجه شد. کتاب جامع المقاصد فی شرح القواعد از او است و بدین رو، وی را صاحب جامع المقاصد می‌گویند. محقق ثانی درباره ولایت فقیه نظرات قابل توجهی دارد.

محقق کرکی شاگردان برجسته‌ای نیز تربیت کرد و بسیاری از فقهاء و دانشمندان قرن نهم و دهم هجری از شاگردان او هستند؛ بزرگانی مانند شیخ علی منشار، حسین بن عبدالصمد عاملی (پدر شیخ بهایی) و سید نعمت الله جزائری.

آغاز زندگی و شروع تحصیل

علی فرزند حسین بن عبدالعالی در سال ۸۶۵ یا ۸۷۰ق در روستای کرک، از توابع جبل عامل لبنان، به‌دنیا آمد. لقبش نورالدین و کنیه‌اش ابوالحسن بود و بعدها به محقق کرکی و محقق ثانی شهرت یافت. شیخ علایی و مروج المذهب از دیگر القاب وی بوده‌اند.^[۱]

محقق کرکی در يک خانوادهٔ روحانی و مذهبی رشد و نمو يافت تا اينكه به سن تحصيل رسيد. پس از آموزش‌های ابتدایی، به حوزهٔ علميهٔ كَرَک وارد شد. پس از مدتی تحصيل در كرک به روستای ميس رفت و در آن جا به تحصيل و تدريس پرداخت. سپس، عازم جبل عامل لبنان شد و در حوزهٔ علميهٔ آن جا به تحصيل پرداخت. آنگاه رهسپار حوزهٔ علميهٔ دمشق شد و پس از مدتی، اين شهر را به مقصد بيت المقدس ترک كرد و مدتی را نيز در شهر الخليل گذراند و به تحقيق و دانش‌اندوزی پرداخت. سپس، محقق کرکی رهسپار مركز حوزهٔ اهل‌سنت در مصر گرديد.^[۲] و پس از مدتی رهسپار عراق شد تا به تكميل تحصيلات خود بپردازد.^[۳]

اساتيد

محقق كرکی محضر استادان مختلفی را درک كرد و از خرمن دانش آنان بهره جست تا اينكه به مقام اجتهاد دست يافت. در ادامه به ذكر نام چند تن از اساتيد ايشان می پردازيم:

۱. علي بن هلال جزايری (بزرگترين استاد محقق ثانی)؛

۲. محمد بن داوود بن موذّن جزّينی؛

۳. شمس الدين محمد بن خاتون عاملی؛

۴ـ سيد حيدر عاملی؛

۵ـ احمد بن علي عاملی؛

۶ـ زين الدين جعفر بن حسام عاملی؛

۷. شمس الدين محمد بن احمد صهيونی؛

اساتيد یاد شده، استادان شيعی او هستند.

او علاوه بر اينها از ابی يحيی زكريا انصاری (درگذشتهٔ ۹۲۶ ق) و كمال الدين ابراهيم بن محمد بن ابی شريف قريشی (درگذشتهٔ ۹۲۳ق) از علمای اهل‌سنت نيز بهره علمی برده است.^[۴]

آمدن محقق كركی به ايران

در پی دعوت شاه اسماعیل صفوی از ایشان برای حضور در ایران به سال۹۱۶ق و مناسب بودن زمینه برای رشد و تعالی فرهنگ تشیع محقق کرکی به ایران آمد. ^[۵]

محقق کرکی در ايران با حمايت صفويان، تلاش زيادی در نهادینه‌شدن علوم اهل‌بیت(ع) كرد و به راستی از مروّجان آيين توحيد و مذهب تشيع بود. وی قلم به دست گرفت و بر غنای حوزه‌ها و انديشه‌های علوم دينی افزود و در ترويج علوم و معارف اسلامی كوشش نمود.^[۶]

دربارهٔ اقدامات اجتماعی و مذهبی محقق كركی، جاي سخن بسيار است. در آن زمان، عبارت‌های «اشهد انّ عليّا ولی الله» و«حی علی خير العمل» كه از هنگام آمدن طغرل بيک سلجوقی در سال ۴۵۰ق تا اين تاريخ (۹۰۶ق) چهارصد و پنجاه و شش سال بود كه از اذان حذف شده بودند، در سايه اقتدار صفويان و درايت محقق به اذان ضميمه شد و در مأذنه‌ها گفته شد.^[۷]

همچنين، محقق در جلوگيری از فحشا و منكرات و ريشه كن كردن اعمال نامشروع و رواج دادن واجبات الهی و دقت در وقت اقامه نماز جمعه و جماعت و بيان احكام نماز و روزه و دلجويی از علما و دانشمندان و رواج‌دادن اذان در شهرها ايران و قلع و قمع مفسدان و ستمگران، كوشش‌های فراوان و نظارت شديدی را به عمل آورد.^[۸]

محقق كرکی چه در زمان شاه اسماعيل صفوی و چه در زمان شاه طهماسب صفوی به‌عنوان شيخ الاسلام ايران، خدمات با ارزشی را نسبت به اسلام و مردم مسلمان ايران انجام داد.

تألیفات

آثار زيادی از اين فقيه بر جای مانده كه گواه روشنی بر موقعيت ممتاز علمی اوست، از جمله:

۱. جامع المقاصد (شرح قواعد الاحكام علامه حلی).

۲. اثبات الرجعه.

۳. احكام الأرضين يا أقسام الأرضين.

۴. اسرار اللاهوت في وجوب لعن الجبت و الطاغوت.

۵. ترجمهٔ الجزيره الخضراء كه در هند چاپ شده است.

۶. الجعفرية في الصلوة و مقدماتها.

۷. حاشيه ارشاد علامه حلی.

۸. حاشيه الفيّه شهيد.

۹. حاشيه قواعد علامه.

۱۰. حاشيه دروس و حاشيه ذكری شهيد اول.

۱۱. حاشيه بر شرائع الاسلام.

۱۲. حاشيه المختصر النافع محقق اول.

۱۳. حاشيه مختلف علامه حلی.

۱۴. شرح ارشاد علامه حلی.

۱۵. صيغ العقود و الايقاعات.

۱۶. قاطعه اللجاج في حلّ الخراج.

۱۷. النجميه در كلام.

۱۸. نفحات اللاهوت.^[۹]

شاگردان

اين فقيه جامع الشرائط، شاگردان زيادی را تربيت كرد و به جهان تشيع عرضه کرد؛ از جمله:

۱. شيخ زين الدين فقعانی.

۲. شيخ احمد بن محمد بن ابی جامع.

۳. شيخ نعمت‌الله بن شيخ جمال الدين.

۴. احمد بن الشيخ شمس الدين.

۵. شيخ عبد النبی الجزائری، صاحب رجال.

۶. شيخ علي منشار زين الدين العاملی (شيخ الاسلام).

۷. كمال‌الدين درويش محمد بن الشيخ كمال الدين درويش محمد بن شيخ حسن عاملی.

۸. نطنزيی جد موسی استاد صاحب استناد.

۹. سيد امير محمود بن ابی طالب استرآبادی حسينی موسوی شارح جعفريه و مترجم نفحات اللاهوت استاد خويش.

۱۰. سيد شرف الدين علی الحسن استرآبادی نجفی.^[۱۰]

شهادت

محقق کرکی در سال ۹۴۰ق به نجف اشرف بازگشت. او در اين زمان نزديك به ۷۵ سال سن داشت. تلاش محقق کرکی موجب كينه‌توزی‌های فراوانی نسبت به او گرديده بود و اين حسدها هنوز ادامه داشت و هر لحظه جان اين فقيه بزرگوار را تهديد می‌كرد. تا اينكه عاقبت در ۱۸ ذي حجه سال ۹۴۰ همزمان با عيد غدير خم به وسيله زهر عده‌ای از متعصبان اهل‌سنت، مسموم شد و شربت شهادت نوشيد.

پيكرش در جوار مرقد مطهر امير المومنين علی(ع) مدفون شد.^[۱۱]

مطالعه بیشتر

گلشن ابرار، جمعی از نويسندگان، ج۱.

شهيدان راه فضيلت، علامه امينی، ترجمه جلال الدين فارسی.

الفوائد الرضويه، شيخ عباس قمی.

تاريخ فقه و فقهاء، عبدالرحيم عقيقی بخشايشی.

دايره المعارف دهخدا، ج۳۳.

ريحانه الادب، مدرس تبريزی.

منابع

↑ نک: لغتنامه دهخدا؛ گلشن ابرار و فقهای نامدار شیعه
↑ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۵.
↑ عقيقي بخشايشي، عبدالرحيم، فقهاي نامدار شيعه، قم، كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي، چاپ دوم، ۱۳۷۲ش، ص۱۹۵؛ ريحانه الادب، همان، ص۲۴۵.
↑ گرجي، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقهاء، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت)، چاپ اول، ۱۳۷۵ش، ص۲۲۶ و ۲۲۷؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۶، به نقل از فوائد رضويه، ص۳۴۱.
↑ ميرزا عبدالله افندي، رياض العلماء، و حياض الفضلاء، قم، مطبعه الخيام، چاپ اول، ۱۴۰۱ق، ج۳، ص۴۴۵؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۶.
↑ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۷.
↑ همان، ص۱۶۸، به نقل از احسن التواريخ، ص۸۵.
↑ همان، ص۱۶۸، به نقل از مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۴۲.
↑ شيخ عباس قمي، الفوائد الرضويه، به تحقيق ناصر باقري بيدهندي، قم، موسسه بوستان كتاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۵۰۱ و ۵۰۲؛ فقهاي نامدار شيعه، همان، ص۲۰۱ و ۲۰۲.
↑ موسوي همداني خوانساري، محمد باقر، روضات الجنات، تهران، مكتبه اسماعيليان، چاپ اول، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۳۶۵؛ فقهاي نامدار شيعه، همان، ص۲۰۳.
↑ علامه اميني، شهيدان راه فضيلت، ترجمه جلال الدين فارسي، تهران، انتشارات روز به، چاپ چهارم، ۱۳۶۳ش، ص۲۰۶؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۷۲.

[1] نک: لغتنامه دهخدا؛ گلشن ابرار و فقهای نامدار شیعه

[2] گلشن ابرار، همان، ص۱۶۵.

[3] عقيقي بخشايشي، عبدالرحيم، فقهاي نامدار شيعه، قم، كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي، چاپ دوم، ۱۳۷۲ش، ص۱۹۵؛ ريحانه الادب، همان، ص۲۴۵.

[4] گرجي، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقهاء، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت)، چاپ اول، ۱۳۷۵ش، ص۲۲۶ و ۲۲۷؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۶، به نقل از فوائد رضويه، ص۳۴۱.

[5] ميرزا عبدالله افندي، رياض العلماء، و حياض الفضلاء، قم، مطبعه الخيام، چاپ اول، ۱۴۰۱ق، ج۳، ص۴۴۵؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۶.

[6] گلشن ابرار، همان، ص۱۶۷.

[7] همان، ص۱۶۸، به نقل از احسن التواريخ، ص۸۵.

[8] همان، ص۱۶۸، به نقل از مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۴۲.

[9] شيخ عباس قمي، الفوائد الرضويه، به تحقيق ناصر باقري بيدهندي، قم، موسسه بوستان كتاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۵۰۱ و ۵۰۲؛ فقهاي نامدار شيعه، همان، ص۲۰۱ و ۲۰۲.

[10] موسوي همداني خوانساري، محمد باقر، روضات الجنات، تهران، مكتبه اسماعيليان، چاپ اول، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۳۶۵؛ فقهاي نامدار شيعه، همان، ص۲۰۳.

[11] علامه اميني، شهيدان راه فضيلت، ترجمه جلال الدين فارسي، تهران، انتشارات روز به، چاپ چهارم، ۱۳۶۳ش، ص۲۰۶؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۷۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۱۶: / خط ۱۶: @@
 == اساتيد ==
-محقق كرکی محضر استادان مختلف را درک كرد و از خرمن دانش آنان بهره جست تا اينكه به مقام عالی اجتهاد دست يافت. در ادامه به ذكر نام چند تن از اساتيد ايشان مي پردازيم:
+محقق كرکی محضر استادان مختلفی را درک كرد و از خرمن دانش آنان بهره جست تا اينكه به مقام اجتهاد دست يافت. در ادامه به ذكر نام چند تن از اساتيد ايشان می پردازيم:
-۱. علي بن هلال جزايري (بزرگترين استاد محقق ثاني)؛
+۱. علي بن هلال جزايری (بزرگترين استاد محقق ثانی)؛
-۲. محمد بن داوود بن موذّن جزّيني؛
+۲. محمد بن داوود بن موذّن جزّينی؛
-۳. شمس الدين محمد بن خاتون عاملي؛
+۳. شمس الدين محمد بن خاتون عاملی؛
-۴ـ سيد حيدر عاملي؛
+۴ـ سيد حيدر عاملی؛
-۵ـ احمد بن علي عاملي؛
+۵ـ احمد بن علي عاملی؛
-۶ـ زين الدين جعفر بن حسام عاملي؛
+۶ـ زين الدين جعفر بن حسام عاملی؛
-۷. شمس الدين محمد بن احمد صهيوني؛
+۷. شمس الدين محمد بن احمد صهيونی؛
-اساتيد یاد شده، استادان شيعي اويند.
+اساتيد یاد شده، استادان شيعی او هستند.
-وي علاوه بر اينها از ابي يحيي زكريا انصاري (متوفي ۹۲۶ ق) و كمال الدين ابراهيم بن محمد بن ابي شريف قريشي (متوفي ۹۲۳ق) از علماي اهل سنت نيز بهره علمی برده است.<ref>گرجي، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقهاء، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت)، چاپ اول، ۱۳۷۵ش، ص۲۲۶ و ۲۲۷؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۶، به نقل از فوائد رضويه، ص۳۴۱.</ref>
+او علاوه بر اينها از ابی يحيی زكريا انصاری (درگذشتهٔ ۹۲۶ ق) و كمال الدين ابراهيم بن محمد بن ابی شريف قريشی (درگذشتهٔ ۹۲۳ق) از علمای اهل‌سنت نيز بهره علمی برده است.<ref>گرجي، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقهاء، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت)، چاپ اول، ۱۳۷۵ش، ص۲۲۶ و ۲۲۷؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۶، به نقل از فوائد رضويه، ص۳۴۱.</ref>
-آمدن محقق كركي به ايران
+== آمدن محقق كركی به ايران ==
 در پی دعوت شاه اسماعیل صفوی از ایشان برای حضور در ایران به سال۹۱۶ق و مناسب بودن زمینه برای رشد و تعالی فرهنگ تشیع محقق کرکی به ایران آمد. <ref>ميرزا عبدالله افندي، رياض العلماء، و حياض الفضلاء، قم، مطبعه الخيام، چاپ اول، ۱۴۰۱ق، ج۳، ص۴۴۵؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۶۶.</ref>
-محقق در ايران با حمايت صفويان، تلاش زيادي در نهادینه شدن علوم اهل بیت كرد و به راستي از مروّجان آيين توحيد و مذهب تشيّع بود. وي قلم به دست گرفت و بر غناي حوزه ها و انديشه هاي علوم ديني افزود و در ترويج علوم و معارف اسلامي، كوشش نمود.<ref>گلشن ابرار، همان، ص۱۶۷.</ref>
+محقق کرکی در ايران با حمايت صفويان، تلاش زيادی در نهادینه‌شدن علوم اهل‌بیت(ع) كرد و به راستی از مروّجان آيين توحيد و مذهب تشيع بود. وی قلم به دست گرفت و بر غنای حوزه‌ها و انديشه‌های علوم دينی افزود و در ترويج علوم و معارف اسلامی كوشش نمود.<ref>گلشن ابرار، همان، ص۱۶۷.</ref>
-درباره اقدامات اجتماعي و مذهبي محقق كركي، جاي سخن بسيار است و ستايش در خور، از اين فرزانه خطّه جبل عامل فصتی بسیار مي طلبد و به راستي بايد به اين رسول مكتب تشيّع، آفرين گفت و از او و انديشه اش به نيكي ياد كرد. در آن زمان، عبارتهای «اشهد انّ عليّا وليّ الله» و«حيّ علي خير العمل» كه از هنگام آمدن طغرل بيك سلجوقي در سال ۴۵۰ق تا اين تاريخ (۹۰۶ق) چهارصد و پنجاه و شش سال بود كه از اذان حذف شده بودند، در سايه اقتدار صفويان و درايت محقق به اذان ضميمه شد و در مأذنه ها گفته شد.<ref>همان، ص۱۶۸، به نقل از احسن التواريخ، ص۸۵.</ref>
+دربارهٔ اقدامات اجتماعی و مذهبی محقق كركی، جاي سخن بسيار است. در آن زمان، عبارت‌های «اشهد انّ عليّا ولی الله» و«حی علی خير العمل» كه از هنگام آمدن طغرل بيک سلجوقی در سال ۴۵۰ق تا اين تاريخ (۹۰۶ق) چهارصد و پنجاه و شش سال بود كه از اذان حذف شده بودند، در سايه اقتدار صفويان و درايت محقق به اذان ضميمه شد و در مأذنه‌ها گفته شد.<ref>همان، ص۱۶۸، به نقل از احسن التواريخ، ص۸۵.</ref>
-همچنين محقق در جلوگيري از فحشا و منكرات و ريشه كن كردن اعمال نامشروع و رواج دادن واجبات الهي و دقت در وقت اقامه نماز جمعه و جماعت و بيان احكام نماز و روزه و دلجويي از علماء و دانشمندان و رواج دادن «اذان» در شهرهاي ايران و همچنين قلع و قمع مفسدين و ستمگران، كوشش هاي فراوان و نظارت شديدي را به عمل آورد.<ref>همان، ص۱۶۸، به نقل از مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۴۲.</ref>
+همچنين، محقق در جلوگيری از فحشا و منكرات و ريشه كن كردن اعمال نامشروع و رواج دادن واجبات الهی و دقت در وقت اقامه نماز جمعه و جماعت و بيان احكام نماز و روزه و دلجويی از علما و دانشمندان و رواج‌دادن اذان در شهرها ايران و قلع و قمع مفسدان و ستمگران، كوشش‌های فراوان و نظارت شديدی را به عمل آورد.<ref>همان، ص۱۶۸، به نقل از مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۴۲.</ref>
-آري، محقق كركي چه در زمان شاه اسماعيل صفوي و چه در زمان شاه طهماسب صفوي به عنوان شيخ الاسلام ايران، خدمات با ارزشي را نسبت به اسلام و مردم مسلمان ايران انجام داد.
+محقق كرکی چه در زمان شاه اسماعيل صفوی و چه در زمان شاه طهماسب صفوی به‌عنوان شيخ الاسلام ايران، خدمات با ارزشی را نسبت به اسلام و مردم مسلمان ايران انجام داد.
 == تألیفات ==
-آثار زيادي از اين فقيه بزرگوار بر جاي مانده كه گواه روشني بر موقعيت ممتاز علمي ايشان است، از جمله:
+آثار زيادی از اين فقيه بر جای مانده كه گواه روشنی بر موقعيت ممتاز علمی اوست، از جمله:
-۱. جامع المقاصد (شرح قواعد الاحكام علامه حلي).
+۱. جامع المقاصد (شرح قواعد الاحكام علامه حلی).
 ۲. اثبات الرجعه.
@@ خط ۵۹: / خط ۵۸: @@
 ۴. اسرار اللاهوت في وجوب لعن الجبت و الطاغوت.
-۵. ترجمه الجزيره الخضراء كه در هند چاپ شده است.
+۵. ترجمهٔ الجزيره الخضراء كه در هند چاپ شده است.
-۶. الجعفريه في الصلوه و مقدماتها.
+۶. الجعفرية في الصلوة و مقدماتها.
-۷. حاشيه ارشاد علامه حلي.
+۷. حاشيه ارشاد علامه حلی.
 ۸. حاشيه الفيّه شهيد.
@@ خط ۶۹: / خط ۶۸: @@
 ۹. حاشيه قواعد علامه.
-۱۰. حاشيه دروس و حاشيه ذكري شهيد اول.
+۱۰. حاشيه دروس و حاشيه ذكری شهيد اول.
 ۱۱. حاشيه بر شرائع الاسلام.
@@ خط ۷۵: / خط ۷۴: @@
 ۱۲. حاشيه المختصر النافع محقق اول.
-۱۳. حاشيه مختلف علامه حلي.
+۱۳. حاشيه مختلف علامه حلی.
-۱۴. شرح ارشاد علامه.
+۱۴. شرح ارشاد علامه حلی.
 ۱۵. صيغ العقود و الايقاعات.
@@ خط ۸۸: / خط ۸۷: @@
 == شاگردان ==
-اين فقيه جامع الشرائط، شاگردان زيادي را تربيت كرده و به جهان تشيع عرضه داشت، از جمله:
+اين فقيه جامع الشرائط، شاگردان زيادی را تربيت كرد و به جهان تشيع عرضه کرد؛ از جمله:
-۱. شيخ زين الدين فقعاني.
+۱. شيخ زين الدين فقعانی.
-۲. شيخ احمد بن محمد بن ابي جامع.
+۲. شيخ احمد بن محمد بن ابی جامع.
-۳. شيخ نعمت الله بن شيخ جمال الدين.
+۳. شيخ نعمت‌الله بن شيخ جمال الدين.
 ۴. احمد بن الشيخ شمس الدين.
-۵. شيخ عبد النبي الجزائري، صاحب رجال.
+۵. شيخ عبد النبی الجزائری، صاحب رجال.
-۶. شيخ علي منشارزين الدين العاملي ( شيخ الاسلام).
+۶. شيخ علي منشار زين الدين العاملی  (شيخ الاسلام).
-۷. كمال الدين درويش محمد بن الشيخ كمال الدين درويش محمد بن شيخ حسن عاملي.
+۷. كمال‌الدين درويش محمد بن الشيخ كمال الدين درويش محمد بن شيخ حسن عاملی.
-۸. نطنزي جد موسي استاد صاحب استناد.
+۸. نطنزيی جد موسی استاد صاحب استناد.
-۹. سيد امير محمود بن ابي طالب استرآبادي حسيني موسوي شارح جعفريه و مترجم نفحات اللاهوت استاد خويش.
+۹. سيد امير محمود بن ابی طالب استرآبادی حسينی موسوی شارح جعفريه و مترجم نفحات اللاهوت استاد خويش.
-۱۰. سيد شرف الدين علي الحسن استرآبادي نجفي.<ref>موسوي همداني خوانساري، محمد باقر، روضات الجنات، تهران، مكتبه اسماعيليان، چاپ اول، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۳۶۵؛ فقهاي نامدار شيعه، همان، ص۲۰۳.</ref>
+۱۰. سيد شرف الدين علی الحسن استرآبادی نجفی.<ref>موسوي همداني خوانساري، محمد باقر، روضات الجنات، تهران، مكتبه اسماعيليان، چاپ اول، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۳۶۵؛ فقهاي نامدار شيعه، همان، ص۲۰۳.</ref>
 == شهادت ==
-سال ۹۴۰ق فرا رسيد و محقق باز به نجف اشرف بازگشته بود او در اين زمان نزديك به ۷۵ سال سن داشت. كار و تلاش، او را فرتوت و شكسته كرده و آثار پیری بر چهره اش نمودار شده بود. تلاش ارزشمند و قابل ستايش او موجب كينه توزي هاي فراواني نسبت به او گرديده بود و اين حقد و حسدها هنوز ادامه داشت و هر لحظه جان اين فقيه بزرگوار را تهديد مي كرد. تا اينكه عاقبت در ۱۸ ذي حجه سال ۹۴۰ همزمان با عيد غدير خم به وسيله زهر عده اي از متعصبان اهل سنت، مسموم شده و شربت شهادت نوشيد.
+محقق کرکی در سال ۹۴۰ق به نجف اشرف بازگشت. او در اين زمان نزديك به ۷۵ سال سن داشت. تلاش محقق کرکی موجب كينه‌توزی‌های فراوانی نسبت به او گرديده بود و اين حسدها هنوز ادامه داشت و هر لحظه جان اين فقيه بزرگوار را تهديد می‌كرد. تا اينكه عاقبت در ۱۸ ذي حجه سال ۹۴۰ همزمان با عيد غدير خم به وسيله زهر عده‌ای از متعصبان اهل‌سنت، مسموم شد و شربت شهادت نوشيد.
-پيكرش در جوار مرقد مطهر امير المومنين علي(ع) مدفون شد.<ref>علامه اميني، شهيدان راه فضيلت، ترجمه جلال الدين فارسي، تهران، انتشارات روز به، چاپ چهارم، ۱۳۶۳ش، ص۲۰۶؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۷۲.</ref>
+پيكرش در جوار مرقد مطهر امير المومنين علی(ع) مدفون شد.<ref>علامه اميني، شهيدان راه فضيلت، ترجمه جلال الدين فارسي، تهران، انتشارات روز به، چاپ چهارم، ۱۳۶۳ش، ص۲۰۶؛ گلشن ابرار، همان، ص۱۷۲.</ref>
 == مطالعه بیشتر ==
-۱ـ گلشن ابرار، جمعي از نويسندگان، ج۱.
-۲ـ شهيدان راه فضيلت، علامه اميني، ترجمه جلال الدين فارسي.
+* گلشن ابرار، جمعی از نويسندگان، ج۱.
+* شهيدان راه فضيلت، علامه امينی، ترجمه جلال الدين فارسی.
-۳ـ الفوائد الرضويه، شيخ عباس قمي.
+* الفوائد الرضويه، شيخ عباس قمی.
-۴ـ تاريخ فقه و فقهاء، عبدالرحيم عقيقي بخشايشي.
+* تاريخ فقه و فقهاء، عبدالرحيم عقيقی بخشايشی.
-۶ـ دايره المعارف دهخدا، ج۳۳.
+* دايره المعارف دهخدا، ج۳۳.
-۷ـ ريحانه الادب، مدرس تبريزي.
+* ريحانه الادب، مدرس تبريزی.
 == منابع ==