سوره واقعه: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←محتوا) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{درگاه|واژه‌ها}} | {{درگاه|واژه‌ها}} | ||
'''سوره واقعه'''، از [[سوره‌های مکی]] و پنجاه و ششمین سوره قرآن است و نود و شش آیه دارد. موضوع این سوره وصف روز قیامت و عذاب و پاداش جهنمیان و بهشتیان است و انسان‌ها را در روز رستاخیز به سه گروه تقسیم می‌کند. گروه اول اصحاب شِمال هستند که افرادی شقی و تیره‌روز را شامل می‌شود که جهنم نصیب آنان خواهد بود. گروه دوم اصحاب یمین هستند که سعادتمند و بهشتی هستند. گروه سوم سابقون نام دارند که از اصحاب یمین هم بالاتر، و مقربان هستند. | '''سوره واقعه'''، از [[سوره‌های مکی]] و پنجاه و ششمین سوره قرآن است و نود و شش آیه دارد. موضوع این سوره وصف روز قیامت و عذاب و پاداش جهنمیان و بهشتیان است و انسان‌ها را در روز رستاخیز به سه گروه تقسیم می‌کند. گروه اول اصحاب شِمال هستند که افرادی شقی و تیره‌روز را شامل می‌شود که جهنم نصیب آنان خواهد بود. گروه دوم اصحاب یمین هستند که سعادتمند و بهشتی هستند. گروه سوم سابقون نام دارند که از اصحاب یمین هم بالاتر، و مقربان هستند. | ||
[[پرونده:سوره-واقعه-خوشنویسی-خط-نسخ-اثر-مهرناز-قربانپور.jpg|بندانگشتی| خط نسخ آیات ابتدایی سوره واقعه، اثر مهرناز قربانپور]] | [[پرونده:سوره-واقعه-خوشنویسی-خط-نسخ-اثر-مهرناز-قربانپور.jpg|بندانگشتی| خط نسخ آیات ابتدایی سوره واقعه، اثر مهرناز قربانپور|420x420پیکسل]] | ||
== محتوا == | == محتوا == | ||
سوره واقعه ذکر قیامت است و واقعه یکی از نام‌های قیامت.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی التفسیر القرآن، ج۱۸، ص۲۹۴</ref> تقریباً می‌توان گفت که تمام این سوره مربوط به قیامت است.<ref>مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۸۵.</ref> | سوره واقعه ذکر قیامت است و واقعه یکی از نام‌های قیامت.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی التفسیر القرآن، ج۱۸، ص۲۹۴</ref> تقریباً می‌توان گفت که تمام این سوره مربوط به قیامت است.<ref>مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۸۵.</ref> | ||
نسخهٔ ۱۶ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۳۳
درباره محتوای سوره واقعه و فضیلت آن توضیح دهید.
سوره واقعه، از سوره‌های مکی و پنجاه و ششمین سوره قرآن است و نود و شش آیه دارد. موضوع این سوره وصف روز قیامت و عذاب و پاداش جهنمیان و بهشتیان است و انسان‌ها را در روز رستاخیز به سه گروه تقسیم می‌کند. گروه اول اصحاب شِمال هستند که افرادی شقی و تیره‌روز را شامل می‌شود که جهنم نصیب آنان خواهد بود. گروه دوم اصحاب یمین هستند که سعادتمند و بهشتی هستند. گروه سوم سابقون نام دارند که از اصحاب یمین هم بالاتر، و مقربان هستند.
محتوا
سوره واقعه ذکر قیامت است و واقعه یکی از نام‌های قیامت.[۱] تقریباً می‌توان گفت که تمام این سوره مربوط به قیامت است.[۲]
خلاصه از سر فصل‌های مطالب بیان شده در این سوره عبارتند از:
یک: در این سوره از آغاز ظهور روز قیامت و مقارن بودن آن با حوادث هول‌انگیز و حوادث نزدیک‌تر به زندگی دنیایی انسان و زندگی زمینی او سخن گفته است و تشریح می‌نماید که احوال زمین دگرگون می‌شود و زمین بالا و پائین و زیرو رو می‌گردد، زلزله بسیار سهمگین کوه‌ها را متلاشی و همچون غبار می‌سازد.
دو: بدنبال بیان وقوع حادثه عظیم قیامت به بیان چگونگی حال مردم در آنروز پرداخته و در واقع بیان می‌دارد که در آن روز نه تنها زمین و کوه‌ها زیرو رو می‌شود بلکه انسان‌ها نیز دگرگون می‌شوند مستکبران گردنکش و ظالمان صدرنشین سقوط می‌کنند و مستضعفان مؤمن و صالح بر اوج قله افتخار قرار می‌گیرند.
سه: در این سوره مردم را به سه گروه تقسیم نموده و سرانجام کار هر یک را شرح می‌دهد و آن سه گروه عبارتند از:
- الف) سابقین و پیشگامان و مقربان درگاه الهی و کسانی که نه تنها در ایمان که در اعمال خیر و اتصاف به صفات و اخلاق انسانی نیز پیش قدم هستند. همانهائی که به اعمال خیر سبقت گرفته‌اند و به همین دلیل پیشگام و سبقت گیرندگان به مغفرت خدای شان هستند.
- ب) اصحاب یمین و کسانی که از نظر مقام نسبت به مقربان درگاه حق، در درجه پائین‌تری قرار دارند. انسان‌هایی که سعادتمند و بهشتی هستند.
- ج) اصحاب شمال و گروه بدبخت و تیره‌روز که گرفتار عذاب جهنم می‌شوند.
چهار: در بخش دیگری از این سوره دلائل مختلف پیرامون مسئله معاد از طریق بیان قدرت خدا و خلقت انسان از نطفه ناچیز و تجلی حیات در گیاهان و نزول باران و آب شیرین و تصفیه شده آن و فروغ آتش که هر یک نشانه‌های توحید نیز می‌باشد، اقامه شده و علیه منکرین معاد یعنی همان اصحاب شمال استدلال شده و براهین قانع کننده ارائه شده است.
پنج: به بیان حالت احتضار و ترسیم آن پرداخته شده که خود مقدمه رستاخیز و قیامت است و با بیان حال جان دادن انسان و اینکه جان او به حلقومش رسیده و جان می‌دهد و دیگران کاری از دست شان بر نمیاید، به عجز و ناتوانی آدمی اشاره کرده است و تکذیب روز قیامت را صرف استبعاد دانسته که کسی دلیل قانع کننده بر انکار آن ندارد.
شش: بعد از آنکه دلائل ربوبیت خداوند و حتمی بودن روز قیامت و… ذکر شد به پیامبر اکرم(ص) در پایان سوره دستور می‌دهد که خدایش را از شرکی که مردم می‌ورزند و تکذیبی که درباره بعث و جزا دارند منزه بدارد.[۳]
مراد از سابقون
مفسران درباره سابقون در آیه ۱۰ سوره واقعه گفته‌اند که ایشان كسانى هستند كه نه تنها در ايمان پيشگامند، كه در اعمال خير و صفات و اخلاق انسانى نيز پيشقدم هستند. آنها اسوه و الگوی متقین هستند، و امام و پيشواى خلقند، و به همين دليل مقربان درگاه خداوند بزرگ شمرده می‌شوند.[۴]
در قرآن آیاتی وجود دارد که «سابقون» را شرح می‌دهد: ﴿وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ؛ و بعضى به فرمان خدا در كارهاى نيك پيشى گرفتند.﴾(فاطر:۳۲) و آیه ۱۴۸ سوره بقره و آیه ۶۱ سوره مؤمنون؛ که این آیات نشان می‌دهد سابقون کسانی هستند که خیرات و کار خوب و نیک پیشی می‌گیرند. علامه طباطبایی می‌گوید این سبقت، پیشی گرفتن به سمت رحمت و مغفرت خداوند است. طبق این نظر در آیه ﴿وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ﴾ مراد از سابقون اول، سابقين به خيرات، و مراد از سابقون دوم سابقين به اثر خيرات يعنى مغفرت و رحمت است.[۵] نظرات دیگری هم درباره معنای این آیه آمده است. از جمله اینکه سابقون در این آیه مبتدا و آیه بعد یعنی «أُولَٰئِكَ الْمُقَرَّبُونَ» خبر است. بعضی گفته اند سابقون دوم همان سابقون اول است. برخی هم گفته اند معنای آن این است که منظور سبقت گيرندگان به هر عمل و اعتقادى است كه خدا بدان دعوت كرده است.[۶] شهید مطهری می‌گوید سابقون کسانی هستند که در همه خیرات پیشی گرفته‌اند.[۷]
و اینکه قرآن حضرت عیسی(ع) را از مقربین می‌داند[۸]، برای این است وى مانند ديگر پيامبران در انجام كارهاى نيك بر ديگران سبقت مى‌گرفت.[۹]
فضیلت تلاوت سوره واقعه
امام صادق(ع) در مورد فضیلت تلاوت سوره واقعه می‌فرماید: «هرکس سوره واقعه را در هر شب جمعه (مطابق روایت دیگر در هر شب) بخواند خداوند او را دوست می‌دارد و نزد همه مردم او را محبوب می‌کند و هرگز در دنیا ناراحتی نمی‌بیند و فقر و فاقه و آفتی از آفات دنیا دامنگیرش نمی‌شود و از دوستان امیر مؤمنان علی(ع) خواهد بود.»[۱۰] شاید به همین جهت و دارا بودن خصوصیتی که بدان اشاره شد این سوره به سوره «غنی» نامگذاری شده یعنی ثروت و بی‌نیازی.
امام باقر(ع) فرموده است: «هر کسی که سوره واقعه را هر شب پیش از خواب تلاوت کند خدای گرامی و بزرگ را در حالی دیدار کند که رخسارش چون ماه شب چهارده است.»[۱۱]
ابن مسعود از پیامبر(ص) روایت کرده است و نیز از امام باقر(ع) روایت شده است که هرکس هر شب سوره واقعه را بخواند دچار فقر و تنگدستی نشود.[۱۲]
ثواب‌های دیگری نیز در روایات برای تلاوت این سوره بیان شده ولی روشن است که هر چند خالی از فایده نیست ولی آن ثوابها و برکاتی که در روایات بیان شده برای تلاوت با فکر و تأمل و همراه با عمل است.
کتب تفسیر سوره واقعه
- ترجمه و متن سوره واقعه، ملاصدرا، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- تفسیر سوره واقعه، سید محمد باقر حجتی، علمی فرهنگی.
- تفسیر مختصر سوره واقعه، محمد صادقی تهرانی، انتشارات شکرانه.
- سرای دیگر (تفسیر سوره واقعه)، عبدالحسین دستغیب، انتشارات اسلامی.
- تفسیر سوره‌های واقعه و الرحمن، محسن قرائتی، موسسه فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
- سورة الواقعة ومنهجها في العقائد، محمود محمد غريب، دار التراث العربي - القاهرة.
مطالعه بیشتر
- تفسیر احسن الحدیث؛ سید علی اکبر قرشی، ج۱۰، سوره واقعه.
منابع
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی التفسیر القرآن، ج۱۸، ص۲۹۴
- ↑ مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۸۵.
- ↑ طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه موسوی همدانی)دفتر انتشارات اسلامی، بی تا، ج۱۹, ص۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۲۳، ص۱۹۵.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۲۰۴.
- ↑ طباطبایی، تفسير الميزان، ج۱۹، ص۱۹۹.
- ↑ طباطبایی، تفسير الميزان، ج۱۹، ص۱۹۹.
- ↑ مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۹۴.
- ↑ سوره آل عمران، آیه ۴۵.
- ↑ سبحانى، شیخ جعفر، منشور جاويد، ج۵، ص۶۵۱.
- ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ارمغان طوبی، اول، ۱۳۸۲ش، ص۲۶۷.
- ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ص۲۶۷.
- ↑ طبرسی، تفسير جوامع الجامع، ج۶، ص۲۱۰؛ تفسير مجمع البيان، طبرسی، ج۲۴، ص۱۲۸.