سوره انسان
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
سوره دهر چه مضامینی دارد؟
سوره انسان، هفتاد و ششمین سوره قرآن است و در مدینه نازل شده است. بیشتر محتوای این سوره (از آیه ۵ تا ۲۲) به مقام و توصیف ابرار (نیکان) می پردازد. وفای به نذر، ترس از قیامت، دادن طعام به مسکین و یتیم و اسیر تنها برای خشنودی خدا از اوصاف ابرار بیان گردیده است. در این سوره در چهار آیه توصیه هایی به پیامبر دارد. از جمله شکیبایی در مقابل پروردگار و یاد کردن نام پروردگار در صبح و شام.
معرفی و جایگاه
سوره انسان که «دهر» و «هل اتی» نیز خوانده می‌شود، هفتاد و ششمین سوره قرآن است، دارای ۳۱ آیه بوده و در مدینه نازل شده است.[۱]
در اينكه سوره «هل اتى» مدنى يا مكى است؟ در ميان مفسران گفتگو است، ولى اجماع علما و مفسران شيعه بر اين است كه همه يا حد اقل قسمتى از آيات آغاز سوره كه مقام ابرار و اعمال صالح آنها را بيان مى‌كند در مدينه نازل شده است.[۲]
پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند: «کسی که سوره هل اتی را بخواند پاداش او بر خداوند بهشت و لباس‌های بهشتی است».[۳] و در حديثى از امام باقر ع آمده كه" يكى از پاداشهاى كسى كه سوره هل اتى را در هر صبح پنجشنبه بخواند اين است كه در قيامت با پيغمبر اكرم ص خواهد بود. مجمع البیان.[۴]
اين سوره به شهادت سياقى كه دارد يا همهاش و يا حد اقل اوائل آن كه دوازده آيه است، در مدينه و نه آيه ذيلش در مكه نازل شده است.[۵]
آیه ۳ سوره انسان: ما راه را به او (انسان) نشان دادیم یا سپاسگزار خواهد بود یا ناسپاس.
محتوا
اين سوره در آغاز، خلقت انسان را بعد از آنكه نامى از او در ميان نبود خاطرنشان مىسازد، و سپس مىفرمايد كه خداى تعالى او را به راهى كه تنها راه اوست هدايت كرد، حال يا اين انسان شكر هدايتش را می‌گزارد، و يا كفران مى‌كند. آن گاه مىفرمايد براى كافران انواعى از عذاب و براى ابرار الوانى از نعمت آماده كرده، و اوصاف آن نعمتها را در طى هجده آيه شرح مىدهد، و پس از بيان اوصاف آن نعمت، روى سخن را به رسول گرامى خود نموده مىفرمايد: قرآن نازل شده از ناحيه اوست، و مايه تذكر بشر است، پس بايد كه در برابر حكم پروردگار خود صابر باشد، و هوا و هوسهاى كفار را پيروى نكند، و بايد كه پروردگار خود را صبح و شام به ياد بياورد و براى او شبها به سجده بيفتد، و شبى طولانى تسبيح گويد. [۶]
اختیار انسان
از مهمترین آیات سوره انسان، آیه ۳ سوره انسان است که خداوند می‌گوید ما راه را به انسان نشان دادیم یا سپاسگزار خواهد بود یا ناسپاس. و در آیه ۸ سوره شمس می‌گوید: خداوند انسان را آفريد و راه فجور و تقوا را به او الهام كرد». این آیات از روشن‌ترين آياتى است كه بر آزادى اراده انسان و نفى مكتب جبر تأكيد مى‌كند.[۷]
مفسران گفته‌اند خداوند راه حق و باطل و هدایت و گمراهی را به انسان نشان داده است؛[۸] اما انسان خود سعادت یا شقاوت را اختيار می‌کند.[۹] و برای هر دو حال سپاس و ناسپاسى، خداوند به او قدرت داد.[۱۰]
آیه ۲۹ کهف
توصیف ابرار (نیکان)
در سوره انسان، از حضور ابرار در بهشت سخن می‌کند و از آیه ۵ تا ۲۲ به بیان مقام آنها در بهشت و ویژگی این افراد می‌پردازد. وفای به نذر، ترس از قیامت، دادن طعام به مسکین و یتیم و اسیر تنها برای خشنودی خدا، ترس از خدا و صبر از ویژگی های ابرار در این سوره است. مطابق آیات سوره انسان، جایگاه ابرار در بهشت است که در آن غرق نعمت هستند که به عنوان پاداش به آنها داده شده است.[۱۱]
سفارش‌هایی به پیامبر(ص)
سوره انسان دربردارنده توصیه‌هایی است که به پیامبر(ص) شده است. نزول قرآن بر او، شکیبایی در مقابل پروردگار، عدم اطاعت از گناهکار و کافر، یاد کردن نام پروردگار در صبح و شام، سجده و تسبیح در شب، مضمون این آیات است.[۱۲]
متن و ترجمه آیات
...
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش، ج۲۵، ص۳۲۷.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش، ج۲۵، ص۳۲۸.
- ↑ محدث نوری، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ هـ، ج۴، ص۳۵۵.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش، ج۲۵، ص۳۲۸
- ↑ طباطبایی، محمدحسین، الميزان في تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۱۲۰.
- ↑ طباطبایی، محمدحسین، الميزان في تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۱۲۰.
- ↑ مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج۹، ص۳۳۷.
- ↑ میبدی، احمد بن محمد، كشف الاسرار و عدة الابرار، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱ش، ج۱۰، ص۳۱۸.
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۶۱۵.
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسير جوامع الجامع، تصحیح ابوالقاسم گرجی، قم، حوزه علميه قم، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۴۰۹.
- ↑ سوره انسان، آیات ۵ تا ۲۲.
- ↑ سوره انسان، آیات ۲۳ تا ۲۶.