درک خداوند با حواس ظاهری

سؤال

یک دلیل ساده در مورد اینکه چرا نمی‌شود خدا را با چشم و حواس ظاهری دید بیان کنید؟

ما نمی‌توانیم به وسیله حواس ظاهری خداوند را ببینیم یا لمس کنیم. خدا در قرآن می‌فرماید: «لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار» چشم‌ها او را در نمی‌یابند و او است که دیدگان را در می‌یابد». چیزهایی را می‌توان دید که جسم دارند و حال آن‌که خدا جسم ندارد و چیزی که دارای جسم نیست دیده نمی‌شود.

همچنین حواس ظاهری ما فقط می‌تواند چیزهای مادی را درک کند؛ بنابراین برای دیدن خداوند باید از ابزار غیر مادی مثل عقل و دل استفاده کنیم. برای نمونه در نشانه‌های خداوند یعنی آسمان‌ها و زمین و گردش شب و روز تفکر کنیم. عقل ما با مشاهده جهانی که مجموعه آن زیبا و با نظم خلق شده است، به ما می‌گوید که پروردگار دانا و توانایی وجود دارد. ما به وسیله دل خود هم می‌توانیم خداوند را درک کنیم. زمانی که انسان امیدش از همه جا قطع می‌شود در درون خود قدرت بی‌نهایتی را می‌یابد که او را متوجه خود می‌کند. امام علی(ع) به این مطلب در سخنان خود اشاره داشته‌اند که «خداوند را با چشم سر نمی‌توان دید، بلکه باید با ایمان خود، آن‌را یافت». پس خداوند را می‌شود از روی نشانه‌ها شناخت و توصیف کرد.

بنابراین خداوند دیدنی نیست چون جسم ندارد، جسم باعث محدودیت است. امام سجاد(ع) می‌فرماید: «اِنَّ اللهَ لا یُوصَفُ بِمحدودیه، عَظُمَ رَبُّنا عَنِ الصفه فکیفَ یوصَفُ بمحدودیه مَنْ لایحد…» (خدا به هیچ محدودیتی توصیف نمی‌شود چگونه به محدودیت توصیف شود. آنکه حدّی ندارد).

برای مطالعهٔ بیشتر

۱. درس‌هایی از قرآن، محسن قرائتی، ج۱. ۲. جهان بینی اسلامی، شهید مطهری (ره).