حکمت غیبت پیامبران

سؤال

حکمت غیبت پیامبران چیست؟

به نظر می رسد که سرّ غیبت معلوم نیست. حکمت غیبت بعضی از انبیاء الهی از اسرار خدا و غیبی از غیب‌های پروردگار است، که کسی به آن عالم نیست و پس از آشکار شدن معلوم می‌شود؛ هر چند احتمالاتی نیز در فواید و حکمت غیبت گفته شده که در حد احتمال است و نه بیشتر.

عبدالله بن فضل هاشمی گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: همانا صاحب این امر را غیبتی است که ناچار از آن است؛ و هر باطل جویی، در آن، به شک می‌افتد. گفتم: فدایت شوم برای چه؟ فرمود: به جهت امری که به ما اجازه نداده‌اند آن را بر شما آشکار سازیم. عرض کردم: چه حکمتی در غیبت او است؟ فرمود: حکمت غیبت او، همان حکمتی است که در غیبت حجت‌های الهی پیش از او بوده است. وجه حکمت غیبت او پس از ظهورش آشکار گردد، همچنان که وجه حکمت کارهای حضرت خضر از شکستن کشتی و کشتن پسر بچه و به پا داشتن دیوار، بر موسی روشن نبود تا آن که وقت جدایی فرا رسید.ای پسر فضل! این، امری از امور الهی و سرّی از اسرار خدا و غیبی از غیب‌های پروردگار است؛ و چون دانستیم که خداوند، عزّ و جل، حکیم است، تصدیق می‌کنیم که تمام کارهای او حکیمانه است هر چند وجه و علت آن برای ما آشکار نباشد.

پس با توجه به این حدیث، سرّ غیبت انبیاء الهی و حکمت آن، از اسرار خدا و غیبی از غیب‌های پروردگار دانسته شده است؛ و وجه آن پس از غیبت و آشکار شدن معلوم می‌شود.

احتمال بعضی فواید غیبت

• از حکمت‌ها و فواید غیبت تأکید بر سنت ابتلاء و آزمایش، گروهی است که ایمان محکمی ندارند، بدین وسیله باطنشان آشکار می‌شود؛ و کسانی که ایمان در اعماق دلشان ریشه کرده است به واسطه انتظار فرج و صبر در شدائد و ایمان به غیبت ارزش آنها معلوم خواهد شد.

از امام کاظم آورده‌اند که در مورد غیبت فرمود: «إنما هی محنه من الله عزوجل، إمتحن بها خلقه…؛ غیبت، رنج و آزمایش از جانب خداست که بندگان خویش را بدان می‌آزماید».

پس در حال حاضر که بعضی از انبیای الهی غایب هستند باعث می‌شود افرادی که با ایمان هستند و غیبت اینها را می‌پذیرند، از افرادی که ایمانشان قوی نیست و غیبت اینها را بعید یا محال می‌دانند معلوم شود و حال اگر اینها غایب نمی‌شدند این نوع امتحان ممکن نبود.

• احتمال دیگر این است که غیبت بعضی از پیامبران الهی باعث می‌شود، وقتی امام زمان ظهور کردند، این پیامبران نیز همراه او ظهور کنند و به او اقتدا، کنند، لذا این بهترین عامل است که غالب ادیان با دیدن این قضیه به حقانیت امام و برتری او پی ببرند و به راحتی امامت و رهبری ایشان را بپذیرند. مثلاً مسیحی‌ها وقتی ببینید که عیسی مسیح نمرده و زنده است و غایب بوده است و حال ظهور کرده و به امام زمان اقتدا می‌کند عمده مسیحی‌ها به امام ایمان می‌آورند.

مطالعه بیشتر

۱ـ کمال الدین و اکمال النعمه (ترجمه فارسی)، شیخ صدوق.

۲ـ تاریخ عصر غیبت، مؤلفان، جبّاری، عاشوری، حکیم.