حائل‌شدن خداوند میان انسان و قلبش در آیه ۲۴ سوره انفال
تفاسیر مختلفی درباره این آیه أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ شده است:
- اشاره به شدت نزدیکی خداوند به بندگان است، آن چنان‌که گویی در درون جان او و میان او و خودش قرار گرفته، همان گونه که قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ؛ ما از رگ گردن به انسان نزدیک‌تریم.﴾(ق:۱۶)
- اشاره به آن است که گردش دل‌ها و فکرها به دست خداست، آن چنان‌که در دعا می‌خوانیم: «یا مقلب القلوب و الابصار، ای کسی که گردش دل‌ها و فکرها به دست تو است»
- منظور این است که اگر لطف خدا نبود، هرگز انسان به حقانیت حق و باطل بودن باطل، پی نمی‌برد.
- منظور این است که خداوند میان انسان و قلبش به وسیله مرگ حائل ایجاد می‌کند، لذا مردم باید تا فرصت دارند در انجام طاعات و کار نیک تلاش کنند.
اما وجه جمع همه این تفسیرها به این است که بگوییم: خداوند در همه جا حاضر و ناظر و به همه موجودات احاطه دارد و مرگ و حیات، علم و قدرت، آرامش و امنیت، توفیق و سعادت همه در دست او و به قدرت اوست و به همین دلیل انسان نه چیزی را می‌تواند از او پنهان بدارد و نه کاری را بی‌توفیق او انجام دهد و نه سزاوار است به غیر او روی آورد و از غیر او تقاضا کند، چرا که او مالک همه چیز است و محیط به تمام وجود انسان. او به یک یک اجزاء وجودی انسان و توابع آن‌ها محیط است و به‌طور حقیقت همه آن‌ها را مالک است و در آن‌ها به هر صورت که بخواهد تصرف می‌کند و از ملک خود و تصرفاتش هر مقدار که به خواهد به انسان واگذار می‌نماید و به او تملیک می‌کند، پس خداوند، بین انسان و تمام اجزاء وجودش و تمامی توابع آن‌ها حائل است، و بین او و قلبش، بین او و گوشش، بین او و چشمش، بین او بدنش، و بین او و جانش، هر مقدار از آن‌ها را به هر نحوی که به خواهد به سود انسان تملیک می‌کند و هر مقدار را که نخواهد نمی‌کند.
مطالعه بیشتر
۱. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی رحمه ا…، مترجم سید محمدباقر موسوی همدانی؛ ج۹، ص۶۲ – ۵۸، ۱۳۶۴ هـ. ش، دفتر نشر اسلامی.
۲. تفسیر نمونه، آیت ا… مکارم شیرازی، ج۷، ص۱۳۰ – ۱۲۹، دارالکتب اسلامیه.