تقویت ایمان در برابر شبهات: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} {{شاخه | شاخه اصلی = اخلاق |شاخه فرعی۱ = ایمان |شاخه فرعی۲ = |شاخه ف...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی')
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{شاخه
| شاخه اصلی = اخلاق
|شاخه فرعی۱ = ایمان
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
براي تقويت ايمان و اعتقادمان در برابر شبهات و ديدگاه هاي منکران خدا، چه بايد کرد؟  
برای تقویت ایمان و اعتقاد در برابر شبهات، چه باید کرد؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}افزایش آگاهیِ دینی با شیوه استدلالی، از راه‌های تقویت [[ایمان]] در برابر [[شبهه|شبهات]] است و پرداختن به دو [[علم کلام]] و [[فلسفه اسلامی]]، از جمله راه‌های تقویت آگاهیِ دینی است.
با مراجعه به آيات كريمه قرآن و احاديث، مي توان تصوير روشني از ايمان به واسطه دقت و بررسي ويژگي ايمان در متون ديني به دست آورد، از جمله ويژگيهاي مهم ايمان كه در دين اسلام مورد تاكيد است، ارتباط نزديك و تنگاتنگ ميان ايمان و آگاهي است.
 
در آيه ۲۵۶ سوره بقره، نخست، اكراه و اجبار دين نفي مي شود و سپس ضمن اشاره به تمايز آشكار ميان حق و باطل (رشد و غي) مسئله‌ كفر و ايمان را مطرح مي فرمايد. حاصل اينكه انسان با تامل و تفكر و با به كار بستن عقلانيت در زمينه‌ حق و باطل، ‌مي تواند بدون هيچ اكراه و اجبار، يكي را برگزيده ، خود را متعهد سازد و به آن ايمان آورد. بنابراين ايمان به حق و كفر به باطل، بعد از حصول معرفت و تعقل است. يعني ايمان ديني هنگامي كه از مسير علم و آگاهي و با روش استدلالي و عقلي به دست بيايد، قهرا استحكام بيشتري خواهد داشت و آفات و آسيب هاي حركتي آن را تهديد مي كند.
 
معرفت معقول و مستدل به آفريدگار و دستورات او، از طريق معارف مختلف اسلامي، از جمله علم كلام اسلامي، مباحث اعتقادي و فلسفه اسلامي بايد حاصل شود. علم كلام اسلامي، دانشي است كه متكفل بيان معارف اعتقادي دين اسلام و استدلال و اثبات آنها و نيز دفاع در مقابل شبهات مي باشد، كه براي انجام وظائفش از مباني عقل، آيات كريمه قرآن و روايات و احاديث اهل بيت (ع) بهره مي گيرد.


فلسفه اسلامي دانشي است كه با روش عقلي، به شناخت هستي مي پردازد. دستاوردهاي اين شناخت گسترده، روشن مي سازد كه مباني دين اسلام، تا چه حدي بر حق و حقيقت استوارند. حاصل آنكه يكي از راههاي تقويت ايمان،‌ افزايش آگاهي ديني مستدل و عقلاني است. به عبارت ديگر، دست يابي به ايمان محققانه، از طريق تعقل و تحقيق محقق مي شود.  
معرفت و آگاهی برای تقویت ایمان اگر چه لازم است ولی کافی نیست. [[تسلیم]] در برابر حق و عمل صالح، در کنار آگاهی، برای تقویت ایمان و [[اعتقاد]] ضروری بوده و دانش به تنهایی کافی نیست.


لازم به تذكر است كه هر چند علم و معرفت، دخيل در ايمان است،‌ اما معرفت تمام ايمان نيست، ايمان بدون معرفت و آگاهي حاصل نمي شود، ولي ظرف آن را تنها علم و دانش پُر نمي كند. آيه اي از قرآن كريم به اين امر اشاره اي گويا دارد: {{قرآن|وجحدوا بها و استيقنتها انفسهم}} با آنكه نزد خود به خدا يقين داشتند، باز او را انكار كردند.»<ref>نمل/ ۱۴.</ref>
==تقویت آگاهی==
بر پایه [[قرآن]] و [[حدیث|روایات]]، میان [[ایمان]] و آگاهی ارتباط نزدیکی است. آگاهی، ایمان را در برابر [[شبهه|شبهات]] تقویت می‌کند.


پس معرفت گر چه شرط لازم ايمان است، ولي شرط كافي آن نيست، حقيقت آن است كه ايمان به جز معرفت،‌ بايد به زيور تسليم و خضوع نيز آراسته باشد، و همين امر است كه ايمان را از دانش صرف و خشك متمايز مي سازد.
با توجه به‌{{قرآن|لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ| ترجمه = در دین، هیچ اجباری نیست. راه هدایت از گمراهی روشن و آشکار شده است.
}}<ref>بقره:۲۵۶.</ref> [[انسان]] با رشد و به کار بستن عقلانیت در زمینه [[حق]] و [[باطل]]، می‌تواند بدون اجبار، یکی از حق و باطل را انتخاب کند؛ بنابراین ایمان به حق و کفر به باطل، پس از به دست آمدن آگاهی و تعقل است. ایمانِ دینی هنگامی که از مسیر علم و با روش استدلالی به دست بیاید، استحکام بیشتری خواهد داشت.


علامه طباطبايي در تفسير الميزان در ذيل آيات نخست سوره بقره در تعريف ايمان مي فرمايد:
===کلام و فلسفه اسلامی===
پرداختن به [[علم کلام]] و [[فلسفه اسلامی]]، از جمله راه‌های تقویت آگاهیِ دینی است.


«ايمان تمكن يافتن اعتقاد در قلب انسان است. ايمان از ماده‌ امن گرفته شده است و وجه نامگذاري آن است كه گويا شخص مومن، با ايمان از شك و ريب و ترديد كه آفت اعتماد است،‌ ايمن مي شود.»<ref>طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، ج ۱، ص ۴۵.</ref>
علم کلام اسلامی دانشی است که بیان معارف اعتقادی دین [[اسلام]] و اثبات آنها و نیز دفاع در مقابل شبهات را به عهده دارد. در این علم، از مبانی عقل، قرآن و روایات برای اثبات اعتقادات دینی و مذهبی استفاده می‌شود.


از عبارت فوق دو نكته مهم به دست مي آيد:
فلسفه اسلامی دانشی است که با روش [[عقل|عقلی]]، به شناخت [[وجود|هستی]] می‌پردازد. دستاوردهای این شناخت، روشن می‌سازد که مبانی دین اسلام، تا چه حدی بر حق استوار است.


۱. ايمان از سنخ اعتقاد و معرفت است، اما صرف معرفت نيست. ايمان معرفتي است كه به دل نشسته باشد و در قلب انسان وارد شده، وجود او را فرا گيرد، و به همين دليل به آن عقيده يا اعتقاد گويند، زيرا بايد معرفت به عقد قلب درآيد و با هستي انساني گره بخورد.
==تسلیم در برابر حق==
[[تسلیم]] در برابر حق، در کنار تقویت آگاهی، برای تقویت ایمان لازم است. بر پایه آیه{{قرآن|وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَیْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا| ترجمه = و با آنکه دلهایشان بدان یقین داشت از روی ظلم و تکبر آن را انکار کردند}}<ref>نمل:۱۴.</ref> آگاهی در ایمان مؤثر است ولی کافی نیست؛ زیرا ایمان به جز معرفت، به تسلیم و [[فروتنی]] در برابر حق نیز نیاز دارد. تفاوت ایمان با دانشِ صرف و خشک در همین است.


۲. ايمان از ماده امن است و اين نامگذاري از آن روست كه آدمي از آفات اعتقاد، يعني شك و تزلزل در امان باشد. بنابراين ايمان با شك قابل جمع نيست. و اين نكته اي بسيار مهم است.
ایمان از سنخ «اعتقاد و معرفت» است، ولی معرفت به تنهایی نیست. ایمان، معرفتی است که به دل نشسته و وجود انسان را فرا گرفته باشد.<ref name=":0">برگرفته از طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۴۵.</ref> علت نامگذاری اعتقاد نیز این است که معرفت به عقد قلب درآمده و با هستی انسان گره می‌خورد.


علامه طباطبايي در ذيل آيه شريفه ۹ و ۱۰ سوره بقره، در بحث مستقلي به تحليل «مرض قلب» در قرآن پرداخته اند و بعد از بررسي آيات به اين نتيجه رسيده اند كه مرض قلب، چيزي جز شك و دودلي و ريب و تزلزل،  كه در محدوده ادراك و معرفت پيدا مي شود،‌ نيست. در مقابل، سلامت قلب، آن است كه دل و جان آدمي از انواع آسيب هاي معرفت كه «شك و خلاء معرفتي» در راس آنها است، در امان باشد. درمان قلب مريض، توبه است و توبه او تفكر صحيح و عمل صالح و در نهايت، پديد آمدن شعله هاي نوراني ايمان در قلب است.<ref>ر.ك: همان، ج ۵، ص ۳۷۸.</ref>
==عبور از شک==
برای تقویت ایمان در برابر شبهات، عبور از [[شک]] ضروری است. به گفته علامه طباطبایی در [[تفسیر المیزان]]، ایمان پس از درمان «مرض قلب» که شک و دودلی است، در قلب جای می‌گیرد.<ref>برگرفته از طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۷۸.</ref> به باور او، واژه «ایمان» از ماده «ا م ن» گرفته شده است و علت نامگذاری آن این است که گویا شخص [[مؤمن]]، با ایمان از شک و تردید ایمن می‌شود.<ref name=":0" /> بنابراین، شک از موانع و آفت‌های ایمان است، که باید با تدبّر، مطالعه و پرسش از آن عبور کرد.


پس شك و دودلي، از موانع و آفات ايمان است كه هر گاه پديد آيد، بايد در رفع آن به وسيله تفكر و تدبر و مطالعه و پرسش كوشيد. اما اين نكته را نيز فراموش نكنيد که تا به مراتب عالي ايمان دست نيافته ايم، همواره مورد اين آسيب ها واقع مي شويم. بنابراين پيش آمدن سوال و ترديد، بد نيست؛ بلكه باقي ماندن در ترديدها و شك ها، زشت و ناپسند است، و آدمي را از طريق هدايت دور و دورتر مي دارد و انسان گرفتار شكاكيت، هيچ گاه لذت و لطافت و شيريني ايمان به معبود را درك نمي كند.  
البته تا انسان به مراتب بالای ایمان دست نیافته است، ممکن است دچار شک شود؛ بنابراین پیش آمدن سؤال و دودلی، بد نیست؛ بلکه باقی ماندن در آن بد است.


به شما توصيه مي كنيم، اولا به آگاهي ديني خود بيافزاييد و ثانيا اگر دچار شك و شبهه شديد، سعي كنيد هر چه سريع تر آن را برطرف كنيد.
==عمل صالح==
 
عمل صالح، در کنار آگاهی، برای تقویت ایمان ضروری است. ایمان، «پذیرفتن» با تمام وجود است و «پذیرفتن»، غیر از «دانستن» و بیش از آن است؛ بنابراین لازم است کوشش در عمل صالح بیشتر شود، تا تقویت ایمان حاصل شود.
نكته ديگري كه در تقويت ايمان موثر است،‌ عمل مي باشد. اگر دل رنگ ايمان به خود بگيرد، قطعا در رفتار و عمل تاثير خواهد گذاشت. ايمان «پذيرفتن» با تمام وجود است و «پذيرفتن» امري است غير از «دانستن» و بيش از آن.
 
اگر ايمان و باور يقيني ما حقيقتا حاصل آمده باشد، در اعمال ما تبلور خواهد يافت و اعمال صالح ما كه براي رضاي خدا و با اعتقاد و ايمان به او صورت گيرد، به طور قطع توفيق درك درجات عالي تر كمال و ايمان را براي ما  به ارمغان مي آورد. پس لازم است در عمل كوشش فراوان كنيم، تا موجبات كمال خويش را فراهم آورده باشيم.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر: ==
==مطالعه بیشتر==
 
*علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ذیل آیات اول سوره بقره، ج۱ تا ج۵، انتشارات اسلامی، قم.
۱. علامه طباطبايي، تفسير الميزان، ذيل آيات اول سوره‌ بقره، ج ۱ تا ج ۵، انتشارات اسلامي، قم.  
*آیت الله مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، ذیل آیات اول سوره بقره، انتشارات اسلامیه، تهران.
 
*محمد تقی فعالی، ایمان و چالش‌های معاصر، انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه، قم.
۲. آيت الله مكارم شيرازي و همكاران، تفسير نمونه، ذيل آيات اول سوره بقره، انتشارات اسلاميه، تهران.  
{{پایان مطالعه بیشتر}}
 
۳. دكتر محمد تقي فعالي، ايمان و چالش هاي معاصر، انتشارات مركز  مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه، قم.
{{پایان مطالعه بیشتر}}  


==منابع==
==منابع==
<references />
{{پانویس}}
 
{{شاخه
| شاخه اصلی = اخلاق
| شاخه فرعی۱ = ایمان
| شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =شد
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه = شد
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =شد
  | بازبینی =  
| ارجاعات =
  | تکمیل =  
| بازبینی نویسنده = 
  | اولویت =  
  | بازبینی =
  | کیفیت =  
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
<references />
[[رده:شبهات]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۰۰:۳۳

سؤال

برای تقویت ایمان و اعتقاد در برابر شبهات، چه باید کرد؟

افزایش آگاهیِ دینی با شیوه استدلالی، از راه‌های تقویت ایمان در برابر شبهات است و پرداختن به دو علم کلام و فلسفه اسلامی، از جمله راه‌های تقویت آگاهیِ دینی است.

معرفت و آگاهی برای تقویت ایمان اگر چه لازم است ولی کافی نیست. تسلیم در برابر حق و عمل صالح، در کنار آگاهی، برای تقویت ایمان و اعتقاد ضروری بوده و دانش به تنهایی کافی نیست.

تقویت آگاهی

بر پایه قرآن و روایات، میان ایمان و آگاهی ارتباط نزدیکی است. آگاهی، ایمان را در برابر شبهات تقویت می‌کند.

با توجه به‌﴿لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ؛ در دین، هیچ اجباری نیست. راه هدایت از گمراهی روشن و آشکار شده است.[۱] انسان با رشد و به کار بستن عقلانیت در زمینه حق و باطل، می‌تواند بدون اجبار، یکی از حق و باطل را انتخاب کند؛ بنابراین ایمان به حق و کفر به باطل، پس از به دست آمدن آگاهی و تعقل است. ایمانِ دینی هنگامی که از مسیر علم و با روش استدلالی به دست بیاید، استحکام بیشتری خواهد داشت.

کلام و فلسفه اسلامی

پرداختن به علم کلام و فلسفه اسلامی، از جمله راه‌های تقویت آگاهیِ دینی است.

علم کلام اسلامی دانشی است که بیان معارف اعتقادی دین اسلام و اثبات آنها و نیز دفاع در مقابل شبهات را به عهده دارد. در این علم، از مبانی عقل، قرآن و روایات برای اثبات اعتقادات دینی و مذهبی استفاده می‌شود.

فلسفه اسلامی دانشی است که با روش عقلی، به شناخت هستی می‌پردازد. دستاوردهای این شناخت، روشن می‌سازد که مبانی دین اسلام، تا چه حدی بر حق استوار است.

تسلیم در برابر حق

تسلیم در برابر حق، در کنار تقویت آگاهی، برای تقویت ایمان لازم است. بر پایه آیه﴿وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَیْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا؛ و با آنکه دلهایشان بدان یقین داشت از روی ظلم و تکبر آن را انکار کردند[۲] آگاهی در ایمان مؤثر است ولی کافی نیست؛ زیرا ایمان به جز معرفت، به تسلیم و فروتنی در برابر حق نیز نیاز دارد. تفاوت ایمان با دانشِ صرف و خشک در همین است.

ایمان از سنخ «اعتقاد و معرفت» است، ولی معرفت به تنهایی نیست. ایمان، معرفتی است که به دل نشسته و وجود انسان را فرا گرفته باشد.[۳] علت نامگذاری اعتقاد نیز این است که معرفت به عقد قلب درآمده و با هستی انسان گره می‌خورد.

عبور از شک

برای تقویت ایمان در برابر شبهات، عبور از شک ضروری است. به گفته علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، ایمان پس از درمان «مرض قلب» که شک و دودلی است، در قلب جای می‌گیرد.[۴] به باور او، واژه «ایمان» از ماده «ا م ن» گرفته شده است و علت نامگذاری آن این است که گویا شخص مؤمن، با ایمان از شک و تردید ایمن می‌شود.[۳] بنابراین، شک از موانع و آفت‌های ایمان است، که باید با تدبّر، مطالعه و پرسش از آن عبور کرد.

البته تا انسان به مراتب بالای ایمان دست نیافته است، ممکن است دچار شک شود؛ بنابراین پیش آمدن سؤال و دودلی، بد نیست؛ بلکه باقی ماندن در آن بد است.

عمل صالح

عمل صالح، در کنار آگاهی، برای تقویت ایمان ضروری است. ایمان، «پذیرفتن» با تمام وجود است و «پذیرفتن»، غیر از «دانستن» و بیش از آن است؛ بنابراین لازم است کوشش در عمل صالح بیشتر شود، تا تقویت ایمان حاصل شود.


مطالعه بیشتر

  • علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ذیل آیات اول سوره بقره، ج۱ تا ج۵، انتشارات اسلامی، قم.
  • آیت الله مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، ذیل آیات اول سوره بقره، انتشارات اسلامیه، تهران.
  • محمد تقی فعالی، ایمان و چالش‌های معاصر، انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه، قم.


منابع

  1. بقره:۲۵۶.
  2. نمل:۱۴.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ برگرفته از طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۴۵.
  4. برگرفته از طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۷۸.