تغییر سرنوشت انسان با انجام یک گناه

سؤال

آيا يک گناه مي‌تواند سرنوشت کسي را دگرگون کند؟

براي روشن شدن پاسخ بايد منظور از سرنوشت روشن گردد که آيا منظور سرنوشت دنيوي است يا اخروي؛ اگر منظور سرنوشت اخروي است يعني سعادت و شقاوت انسان در آخرت که همان بهشت و جهنم مي باشد، بايد گفت بله گاهي يک گناه مي تواند انسان را حتي تا ابد در جهنم قرار دهد و راه بازگشت از آن را بر انسان ببندد هر چند اعمال صالح و نيکي هم در پرونده اعمال او باشد، زيرا با وجود آن گناه تمام اعمال نيک او نيز از بين مي رود. البته اين در صورتي است که شخص بدون توبه از دنيا رود، چون اگر شخصي در دنيا از گناهي توبه کند قطعا آثار اخروي پاک شده و عقاب آن برداشته مي شود. به طور مثال قرآن مي فرمايد: «هر کس مسلماني را از روي عمد بکشد، پس جزاي او جهنم است و تا ابد هم در جهنم خواهد ماند، و غضب الهي و لعنت الهي بر اوست و به تحقيق که براي او عذابي دردناک آماده شده است». لذا همين يک گناه يعني قتل مسلمان که از گناهان کبيره است براي بدبختي و گرفتار شدن انسان کافيست. ولو اين که چنين شخصي در دنيا زندگي خوب و راحتي داشته باشد، زيرا حساب دنيا از حساب آخرت جداست.

چه بسا انساني در دنيا با اين که چنين گناهان کبيره اي انجام داده باشد، در آسايش و راحتي و زندگاني بسيار خوشي باشد مثلا شخصي که «ربا» مي خورد طبق آيه قرآن به جنگ با خدا و رسول برخواسته است، حال چنين شخصي هر چند در دنيا بسيار ثروتمند و زندگي راحت و خوشي داشته باشد ولي قطعا در آخرت جايي جز جهنم نخواهد داشت، چرا که با خدا و رسول او در جنگ و ستيز است و حتي اعمال نيک او نيز مقبول درگاه الهي نمي گردد، و همان طور که اشاره شده توبه، آثار گناه را بر مي دارد البته هر گناهي توبه مخصوص به خود را دارد ولي در صورت تحقق توبه حقيقي شقاوت اخروي از بين مي رود.

امّا اگر گناهي علاوه بر آثار اخروي آثار دنيوي نيز داشته باشد، ممکن است توبه تنها آثار اخروي را بردارد و آثار دنيوي آن گناه محفوظ باشد که بيشتر توضيح خواهيم داد.

امّا اگر منظور از سرنوشت، سرنوشت دنيوي و زندگي دنياست بايد گفت: در سرنوشت آدمي دو گونه قضا و قدر وجود دارد، يکي قضا و قدر حتمي و ديگري قضا و قدر مشروط. قضا و قدر حتمي به اين معناست که اتفاقي در زندگي انسان (يا هر پديده ديگري) هرگز تغيير نمي يابد و آنچه خداي تبارک و تعالي در مورد اتفاق هاي زندگي انسان اراده کرده عينا به همان شکل تحقق مي يابند. امّا قضا و قدر مشروط آن قضا و قدري است که قابل تغيير و نفي و اثبات است؛ به اين معناکه خداي سبحان قضيه اي را بر فعل اختياري آدمي متوقف مي کند و به صورت مشروط آن را در لوح محفوظ ثبت مي کند؛ بدين شکل که مثلا اگر فلان شخص، فلان عمل مثبت (نيک) را انجام داد، فلان اتفاق ناگوار (يا سرانجام شوم) از او دفع گردد و آن اتفاق محقق نگردد، امّا اگر وي گناهي مرتکب شود (هر عمل زشتي) مبتلا به آن اتفاق ناگوار گرديده و آن اتفاق محقق گردد، به اين مسئله قضا و قدر مشروط گويند.

نقش اختيار آدمي در اين قضا و قدر بسيار مشهود است و تغيير آن مبتني بر اراده و اختيار انسان است. لذا تمام رفتار و کردار انسان مي تواند در سرنوشت انسان مؤثر بوده و باعث تغيير آن گردد، حال اگر عمل خوبي باشد چه بسا باعث جلب رضايت الهي گرديده و سرنوشت او را به طرف خوبي بکشاند و گاه ممکن است يک عمل بد سرنوشت آدمي را تغيير داده و عمري انسان را بيچاره کند و انسان را به شقاوت و بدبختي بکشاند. چطور اگر شخصي زهر بخورد مي ميرد و از بين مي رود و ديگر جبران نمي گردد، گناهان نيز همين گونه هستند و داراي آثاري تکويني و واقعي هستند و ممکن است باعث نابودي آدمي گردند.

حتي طبق روايات اسلامي بعضي از اعمال انسان در طول عمر آدمي مؤثراند و بعضي گناهان عمر را کوتاه و بعضي اعمال خير و نيک عمر آدمي را طولاني مي کنند، اين مطالب در روايات وارده از حضرات معصومين(ع) به وضوح ديده مي شود به طور مثال امام صادق(ع) مي فرمايند: «از (حالقه) بپرهيزيد، زيرا که مردم را به مرگ مي کشاند. راوي گويد پرسيدم (حالقه) چيست؟ حضرت فرمودند: قطع رحم». لذا طبق اين بيان حضرت، گناه قطع رحم، عمر آدمي را کوتاه مي کند. هم چنين امام باقر(ع) فرمودند در کتاب علي(ع) نوشته است سه خصلت است که در هر کس باشد، نميرد تا به بدعاقبتي دچار شده و عاقبت بد آنها را ببيند: شورش و ستمگري، قطع رحم و قسم دروغ خوردن».

هم چنين امام صادق(ع) فرمودند: «هر کس با نظر دشمني به پدر و مادري که حتي در حق او ستم کرده اند نگاه کند، خداوند نمازش را نمي پذيرد». هم چنين در احاديث گفته شده اعمال نيک، سبب خير و برکت مي گردند به طور مثال امام باقر(ع) فرمودند: «به راستي طاعتي که زودتر ثوابش به انسان مي رسد صله رحم است و به راستي که مردمي نابکار وجود دارند که با هم صله رحم مي کنند و به همين خاطر اموالشان فراوان شود و ثروتمند گردند».

لذا براي عاقبت به خيري و داشتن عمري با برکت و سعادتمند و طولاني در دنيا و آخرت بايد تمامي گناهان را کنار گذاشت و هيچ گناهي را سبک و کوچک نشماريم، چه بسا همين گناهي که احساس مي کنيم کوچک و بي ارزش است باعث تغيير سرنوشت ما گردد و ما را منجر به بد عاقبتي کند.

نتيجه: به طور کلي مي توان گفت گناه مي تواند سرنوشت آدمي را تغيير داده و انسان را به شقاوت و بدبختي بکشاند، چه در دنيا و چه در آخرت.