آیه مودت: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
آیه مودت درباره چه کسانی است؟ | آیه مودت درباره چه کسانی است؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|فاطمی|واژه‌ها}} | |||
'''آیه مودت'''، آیه ۲۳ سوره شوری است که براساس آن، پیامبر(ص) هیچ مزدی از مردم نمی‌خواهد جز مودت و دوستی با اهل‌بیتش. | |||
قربی اسم مصدر به معنای نزدیکی و خویشاوندی است. در قرآن جز در آیه ۲۳ [[سوره شوری]]، همیشه همراه با «ذی»، «ذوی» و «اولی» آمده است که به معنای نزدیکان و خویشاوندان می‌شود. | |||
در تفسیر فی القربی سه قول وجود دارد. یک: فی القربی خویشاوندان پیامبر هستند و مصداق آن اهل بیت(ع) هستند. دو: فی القربی یعنی دوستی قریش با رسول خدا(ص) به سبب خویشاوندی. سه: دوستی رسیدن به قرب الهی با ایمان و عمل. | |||
== متن آیه == | == متن آیه == | ||
{{قرآن بزرگ| | {{قرآن بزرگ|ذٰلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّـهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ۗ قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرً‌ا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْ‌بَیٰ ۗ وَمَن یَقْتَرِ‌فْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا ۚ إِنَّ اللَّـهَ غَفُورٌ شَکُورٌ | ||
| سوره = شوری | | سوره = شوری | ||
| آیه = ۲۳ | | آیه = ۲۳ | ||
| ترجمه = | | ترجمه = این همان [پاداشی] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند [بدان] مژده داده است. بگو: «به ازای آن [رسالت] پاداشی از شما خواستار نیستم، مگر دوستی درباره خویشاوندان.» و هر کس نیکی به جای آورد [و طاعتی اندوزد]، برای او در ثواب آن خواهیم افزود. قطعاً خدا آمرزنده و قدرشناس است. | ||
}} | }} | ||
== معنای القربی == | == معنای القربی == | ||
قربی اسم مصدر به معنای نزدیکی و | '''قربی''' اسم مصدر به معنای نزدیکی و خویشاوندی است.<ref>ابن فارس، أحمد، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۸۰.ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۶۶۵. اقرب الموارد، ج۲، ص۹۷۸.</ref> در قرآن جز در آیه ۲۳ سوره شوری، همیشه همراه با «ذی»<ref>سوره بقره، آیه۸۳.</ref> یا «ذوی»<ref>سوره بقره، آیه۱۷۷</ref> «اولی»<ref>سوره توبه، آیه۱۱۳</ref> آمده است که به معنای نزدیکان و خویشاوندان می‌شود. | ||
== تفسیر فی القربی == | == تفسیر فی القربی == | ||
در تفسیر فی القربی سه قول وجود دارد. یک: فی القربی خویشاوندان پیامبر هستند و مصداق آن اهل بیت(ع) هستند. دو: فی القربی یعنی دوستی به سبب خویشاوندی. سه: دوستی | در تفسیر فی القربی سه قول وجود دارد. یک: فی القربی خویشاوندان پیامبر هستند و مصداق آن اهل بیت(ع) هستند. دو: فی القربی یعنی دوستی قریش با رسول خدا(ص) به سبب خویشاوندی. سه: دوستی رسیدن به قرب الهی با ایمان و عمل. | ||
بسیاری از مفسران فی القربی را به معنای خویشاوندان | === دوستی با خویشاوندان رسول خدا(ص) === | ||
بسیاری از مفسران فی القربی را به معنای خویشاوندان گرفته‌‌ند و مصداق آن را اهل بیت معصوم(ع) پیامبر دانسته‌‌ند. در این تفسیر «فی القربی»، «ذوی‌القربی» است و الف و لام در القربی هم عوض از مضاف الیه می‌شود یعنی: «قربای». و معنای آیه اینطور می‌شود: «از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستی با خویشاوندانم». مفسران شیعه مصداق این آیه را اهل بیت(ع) پیامبر دانسته‌اند. | |||
طبرسی می‌گوید: «از | طبرسی می‌گوید: «از علی بن الحسین(ع) و سعید بن جبیر و عمرو بن شعیب و حضرت باقر(ع)و حضرت صادق(ع)و جماعتی نقل شده که معنی آیه اینست من از شما در برابر رسالتم جز دوست داشتن نزدیکانم و اهل بیتم مزدی نمی‌خواهم»<ref>ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج۲۲، ص۱۲۸</ref> | ||
=== دوستی قریش با رسول خدا(ص) به خاطر خویشاوندی === | |||
برخی مفسران می‌گویند آیه در مقام بیان مطلب دیگری است. پیامبر به قریش گفت اگر به رسالت من ایمان هم نمی‌آورید دست‌کم به سبب دوستی و تعلق خویشاوندی، مرا آزار ندهید و شرط خویشاوندی و نزدیکی که همانا مروت و دوستی است را بجا آورید.<ref>زمخشری، محمود،الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم. ج۴، ص۲۱۹. ابن کثیر قرشی، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، بی‌تا، ج۷، ص۱۸۳. آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.</ref> | |||
[[میبدی]] مفسر قرن ششم می‌گوید: «مزد نمی‌خواهم، لکن شما را می‌فرمایم که اگر مرا به‌رسالت استوار نمی‌دارید و دعوت مرا اجابت نمی‌کنید، باری بحکم قرابت که میان من و شماست مرا مرنجانید و مرا دوست دارید و رحم پیوندید.»<ref>تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، میبدی، ج۹، ص۱۲۳</ref> | |||
[[ | [[علامه طباطبایی]] می‌گوید: «این تفسیر اشکال دارد، برای اینکه معنای اجر وقتی تمام می‌شود که درخواست‌کننده آن، کاری کرده باشد و سودی به مردم رسانده باشد و در ازاء آن مزد طلب کند، مزدی که برابر عمل عامل باشد و در مورد بحث، اجر وقتی معنا دارد که رسول خدا قریش را هدایت کرده باشد و ایشان ایمان آورده باشند، چون با فرض باقی ماندن در کفر و تکذیب دعوت آن جناب، چیزی از آن جناب نگرفته‌‌ند تا در مقابلش اجری بدهند و به فرض هم که به آن جناب ایمان آورده باشند، تازه به یکی از اصول سه‌گانه دین ایمان آورده‌اند، نه به همه آن تا باز بدهکار مزد باشند، علاوه بر اینکه در همین فرض دیگر بغض و دشمنی تصور ندارد، تا ترک آن مزد رسالت فرض شود، و رسول خدا آن را از ایشان بخواهد.»<ref>طباطبايي، الميزان، بيروت، منشورات موسسه اعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۳ق، ج۱۸، ص۴۳.</ref> | ||
===دوستی با قرب الهی=== | |||
برخي گفته‌‌ند: مودت «قربي» عبارت است از مودت به خدا از راه تقرب جستن به او به وسيله اطاعت. معناي آيه چنين است: اجر و مزد رسالت، دوست داشتن قرب به خدا به وسيله اموري كه مايه تقرب به خدا مي‌گردد و آن اطاعت خدا و عمل صالح است.<ref> زمخشري، محمود بن عمر، تفسیر كشاف، الناشر مكتب الاعلام الاسلامي، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۲۱.</ref> | |||
در تفسیر [[کشف الاسرار و عده الابرار]] آمده است: «مزد نمی‌خواهم لکن می‌فرمایم شما را بدوست داشتن هر کس که نزدیکی جوید به اللّه، بطاعت و عمل نیکو. بر وفق این قول، هر کس که اللَّه را فرمان بردار است و تقرب را به وی نیکوکار است، واجب است بر تو که او را دوست داری و مودت وی فریضه دانی»<ref>میبدی، ابوالفضل، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، ج۹، ص۱۲۳</ref> | |||
اين نظريه مردود است، زيرا بر اساس اين معني آيه مي‌خواهد چنين بگويد: دوستدار خدا باشيد و به او تقرب پيدا كنيد، در حالي كه در ميان مخاطبان آيه كسي وجود نداشت كه دوست نداشته باشد كه به خدا نزديك شود و حتي مشركان نيز طالب قرب به خداوند، بودند و بت‌ها را به عنوان شفيع براي تقرب به او مي‌پرستيدند، پس اگر مقصود دوست داشتن قرب الهي از راه عبادت باشد، بايد آن را به عبادت خالصانة او مقيد مي‌کرد و به يكتاپرستي دعوت مي‌كرد ولي اين قيد را ذكر نكرده و قرب الهي را به طور مطلق، اجر رسالت قرار داده، با وجود آن كه در ميان مخاطبان كساني هستند كه شرك و بت‌پرستي خود را وسيله تقرب به خدا مي‌دانند و اين با ذوق سليم سازگاري ندارد.<ref>طباطبائی، محمد حسین،الميزان، بيروت، موسسه اعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۳ه ، ج۱۸، ص۴۵.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن | | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن | ||
| شاخه فرعی۱ =امام‌شناسی در قرآن | | شاخه فرعی۱ =امام‌شناسی در قرآن | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| خط ۵۹: | خط ۶۳: | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۶
آیه مودت درباره چه کسانی است؟
آیه مودت، آیه ۲۳ سوره شوری است که براساس آن، پیامبر(ص) هیچ مزدی از مردم نمی‌خواهد جز مودت و دوستی با اهل‌بیتش.
قربی اسم مصدر به معنای نزدیکی و خویشاوندی است. در قرآن جز در آیه ۲۳ سوره شوری، همیشه همراه با «ذی»، «ذوی» و «اولی» آمده است که به معنای نزدیکان و خویشاوندان می‌شود.
در تفسیر فی القربی سه قول وجود دارد. یک: فی القربی خویشاوندان پیامبر هستند و مصداق آن اهل بیت(ع) هستند. دو: فی القربی یعنی دوستی قریش با رسول خدا(ص) به سبب خویشاوندی. سه: دوستی رسیدن به قرب الهی با ایمان و عمل.
متن آیه
| ﴿ | ذٰلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّـهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ۗ قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرً‌ا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْ‌بَیٰ ۗ وَمَن یَقْتَرِ‌فْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا ۚ إِنَّ اللَّـهَ غَفُورٌ شَکُورٌ
این همان [پاداشی] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند [بدان] مژده داده است. بگو: «به ازای آن [رسالت] پاداشی از شما خواستار نیستم، مگر دوستی درباره خویشاوندان.» و هر کس نیکی به جای آورد [و طاعتی اندوزد]، برای او در ثواب آن خواهیم افزود. قطعاً خدا آمرزنده و قدرشناس است. شوری:۲۳ |
﴾ |
معنای القربی
قربی اسم مصدر به معنای نزدیکی و خویشاوندی است.[۱] در قرآن جز در آیه ۲۳ سوره شوری، همیشه همراه با «ذی»[۲] یا «ذوی»[۳] «اولی»[۴] آمده است که به معنای نزدیکان و خویشاوندان می‌شود.
تفسیر فی القربی
در تفسیر فی القربی سه قول وجود دارد. یک: فی القربی خویشاوندان پیامبر هستند و مصداق آن اهل بیت(ع) هستند. دو: فی القربی یعنی دوستی قریش با رسول خدا(ص) به سبب خویشاوندی. سه: دوستی رسیدن به قرب الهی با ایمان و عمل.
دوستی با خویشاوندان رسول خدا(ص)
بسیاری از مفسران فی القربی را به معنای خویشاوندان گرفته‌‌ند و مصداق آن را اهل بیت معصوم(ع) پیامبر دانسته‌‌ند. در این تفسیر «فی القربی»، «ذوی‌القربی» است و الف و لام در القربی هم عوض از مضاف الیه می‌شود یعنی: «قربای». و معنای آیه اینطور می‌شود: «از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستی با خویشاوندانم». مفسران شیعه مصداق این آیه را اهل بیت(ع) پیامبر دانسته‌اند.
طبرسی می‌گوید: «از علی بن الحسین(ع) و سعید بن جبیر و عمرو بن شعیب و حضرت باقر(ع)و حضرت صادق(ع)و جماعتی نقل شده که معنی آیه اینست من از شما در برابر رسالتم جز دوست داشتن نزدیکانم و اهل بیتم مزدی نمی‌خواهم»[۵]
دوستی قریش با رسول خدا(ص) به خاطر خویشاوندی
برخی مفسران می‌گویند آیه در مقام بیان مطلب دیگری است. پیامبر به قریش گفت اگر به رسالت من ایمان هم نمی‌آورید دست‌کم به سبب دوستی و تعلق خویشاوندی، مرا آزار ندهید و شرط خویشاوندی و نزدیکی که همانا مروت و دوستی است را بجا آورید.[۶]
میبدی مفسر قرن ششم می‌گوید: «مزد نمی‌خواهم، لکن شما را می‌فرمایم که اگر مرا به‌رسالت استوار نمی‌دارید و دعوت مرا اجابت نمی‌کنید، باری بحکم قرابت که میان من و شماست مرا مرنجانید و مرا دوست دارید و رحم پیوندید.»[۷]
علامه طباطبایی می‌گوید: «این تفسیر اشکال دارد، برای اینکه معنای اجر وقتی تمام می‌شود که درخواست‌کننده آن، کاری کرده باشد و سودی به مردم رسانده باشد و در ازاء آن مزد طلب کند، مزدی که برابر عمل عامل باشد و در مورد بحث، اجر وقتی معنا دارد که رسول خدا قریش را هدایت کرده باشد و ایشان ایمان آورده باشند، چون با فرض باقی ماندن در کفر و تکذیب دعوت آن جناب، چیزی از آن جناب نگرفته‌‌ند تا در مقابلش اجری بدهند و به فرض هم که به آن جناب ایمان آورده باشند، تازه به یکی از اصول سه‌گانه دین ایمان آورده‌اند، نه به همه آن تا باز بدهکار مزد باشند، علاوه بر اینکه در همین فرض دیگر بغض و دشمنی تصور ندارد، تا ترک آن مزد رسالت فرض شود، و رسول خدا آن را از ایشان بخواهد.»[۸]
دوستی با قرب الهی
برخي گفته‌‌ند: مودت «قربي» عبارت است از مودت به خدا از راه تقرب جستن به او به وسيله اطاعت. معناي آيه چنين است: اجر و مزد رسالت، دوست داشتن قرب به خدا به وسيله اموري كه مايه تقرب به خدا مي‌گردد و آن اطاعت خدا و عمل صالح است.[۹]
در تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار آمده است: «مزد نمی‌خواهم لکن می‌فرمایم شما را بدوست داشتن هر کس که نزدیکی جوید به اللّه، بطاعت و عمل نیکو. بر وفق این قول، هر کس که اللَّه را فرمان بردار است و تقرب را به وی نیکوکار است، واجب است بر تو که او را دوست داری و مودت وی فریضه دانی»[۱۰]
اين نظريه مردود است، زيرا بر اساس اين معني آيه مي‌خواهد چنين بگويد: دوستدار خدا باشيد و به او تقرب پيدا كنيد، در حالي كه در ميان مخاطبان آيه كسي وجود نداشت كه دوست نداشته باشد كه به خدا نزديك شود و حتي مشركان نيز طالب قرب به خداوند، بودند و بت‌ها را به عنوان شفيع براي تقرب به او مي‌پرستيدند، پس اگر مقصود دوست داشتن قرب الهي از راه عبادت باشد، بايد آن را به عبادت خالصانة او مقيد مي‌کرد و به يكتاپرستي دعوت مي‌كرد ولي اين قيد را ذكر نكرده و قرب الهي را به طور مطلق، اجر رسالت قرار داده، با وجود آن كه در ميان مخاطبان كساني هستند كه شرك و بت‌پرستي خود را وسيله تقرب به خدا مي‌دانند و اين با ذوق سليم سازگاري ندارد.[۱۱]
منابع
- ↑ ابن فارس، أحمد، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۸۰.ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۶۶۵. اقرب الموارد، ج۲، ص۹۷۸.
- ↑ سوره بقره، آیه۸۳.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۷۷
- ↑ سوره توبه، آیه۱۱۳
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج۲۲، ص۱۲۸
- ↑ زمخشری، محمود،الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم. ج۴، ص۲۱۹. ابن کثیر قرشی، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، بی‌تا، ج۷، ص۱۸۳. آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.
- ↑ تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، میبدی، ج۹، ص۱۲۳
- ↑ طباطبايي، الميزان، بيروت، منشورات موسسه اعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۳ق، ج۱۸، ص۴۳.
- ↑ زمخشري، محمود بن عمر، تفسیر كشاف، الناشر مكتب الاعلام الاسلامي، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۲۱.
- ↑ میبدی، ابوالفضل، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، ج۹، ص۱۲۳
- ↑ طباطبائی، محمد حسین،الميزان، بيروت، موسسه اعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۳ه ، ج۱۸، ص۴۵.