آیات قرآن درباره امام حسین(ع)
آيا در قرآن نام و يادي از امام حسين(ع) شده است؟
در بسياري از كتب تفسير و حديث و تاريخ، امام حسين(ع) از جمله مصاديق بارز آيه تطهير،[۱] مباهله،[۲] مودت[۳]، اطعام[۴]و كلمات[۵] و آيات پاياني سوره فجر دانسته شده، و روايات معتبري در اين باره نقل كردهاند. درباره آيات پاياني سوره فجر رواياتي نقل شده است كه اثبات كننده اين معناست كه اين آيات درباره حضرت سيدالشهداء امام حسين(ع) است در تفسير «البرهان» چنين آمده است:
امام صادق(ع) فرمود: اقرؤا سوره الفجر في فرائضكم و نوافلكم فانها سوره الحسين بن علي، سوره فجر را در نمازهاي واجب و نيز نماز مستحب خود بخوانيد؛ چرا كه اين سوره، سوره حسين بن علي است.
پس از اين كلام امام صادق و تحريض و تشويق مخاطبين به خواندن سوره فجر در نمازهايشان با اين كلام زيبا و دلنشين و همراه با دعاي «وارغبوا فيها رحمكم الله»؛ از سرشوق و رغبت به اين امر اقدام نماييد. خداوند شما را مورد رحمت و لطف قرار دهد، يكي از اشخاص حاضر در مجلس سؤالي مينمايد ـ كه چه بسا سؤال بسياري از ماها نيز باشد؛ سؤال ميكند: چگونه اين سوره، سوره اختصاصي حسين بن علي شد؟
امام صادق(ع) فرمود: شما مگر اين بخش از آيه و كلام خداوند را نشنيدهايد كه مي‌فرمايد: «يا ايتها النفس المطمئنه ارجعي الي ربك راضيه مرضيه فادخلي في عبادي وادخلي جنتي» انما يعني الحسين بن علي ـ عليهما السّلام ـ فهو ذو النفس المطمئنه الراضيه المرضيه و اصحابه من آل محمد ـ صلوات الله عليهم ـ الرضوان عن الله يوم القيامه و هو راض عنهم، و هذه السوره في الحسين بن علي و شيعته و شيعه آل محمد خاصه، امام صادق(ع) در تفسير آيه مي‌فرمايد: اين آيه درباره حسين بن علي ـ عليهما السّلام ـ است؛ چرا كه آن بزرگوار صاحب نفس مطمئنه بود و از خدا راضي بود و خدا نيز از او راضي بود، و ياران آن بزرگوار از خاندان محمد(ص) از خداوند راضي بودند و خداوند نيز از آن‌ها راضي بود، و اين سوره فقط درباره حسين بن علي و شيعيان او و شيعيان آل محمد(ص) مي‌باشد.
و در پايان روايت، امام صادق(ع) ميفرمايند: من ادمن قراءه الفجر كان مع الحسين في درجته في الجنه، ان الله عزيز حكيم، هر كس در خواندن سوره فجر مداومت داشته باشد، با امام حسين در درجهاش در بهشت خواهد بود، به درستي كه خداوند بر هر چيز توانا و به هر امري دانا است.[۶]
در روايت ديگري كه از ابوبصير از امام صادق(ع) نقل شده است، امام صادق(ع) مي‌فرمايد: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّه ؛ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَه مَرْضِيَّه » الآيه يعني الحسين ابن علي ـ عليهما السّلام ـ[۷] مراد از «نفس المطمئنه» كه از خداوند راضي و خداوند نيز از او راضي است، حسين بن علي(ع) است در اين آيات، كلمه «نفس المطمئنه» نقش كليدي و محوري دارد به طوري كه فهم معناي آيه تا حدود زيادي به روشن شدن معناي اين واژه بستگي دارد، و چه بسا وجود اين كلمه در اين آيه موجب تفسير و بيان شأن نزول آيه، درباره حسين بن علي(ع) گرديده است، و آن حضرت مصداق اتم و اكمل آن به حساب آمده است.
سؤالي كه در اينجا مي‌تواند مطرح شود اين است كه چه امري باعث اين تقريب و تقارن گرديده است؟ و چرا حسين بن علي(ع) از ميان معصومين(ع) به عنوان مصداق اين آيه معرفي گرديده است؟
در پاسخ بايد گفت: با توجّه به آنچه كه در تاريخ عاشورا به فراواني نقل گرديده است كه از يك سو براي حادثه عظيم عاشورا، هيچ واقعه و حادثهاي به عنوان نظير و مانند و شبيه سراغ نداريم، و مصيبت بزرگي كه در اين رويداد عظيم تاريخي بر خاندان عصمت و طهارت(ع) وارد گرديد، در تاريخ نمونه ديگري ندارد، و از ديگر سو، قرباني بزرگ اين حادثه حضرت سيدالشهداء(ع) بود كه در سهمگينترين حالات و لحظات و شكنندهترين ماجراهاي اين حادثه، در نهايت اطمينان و آرامش نفس بود، به طوري كه در روايت راويان شاهد حادثه آمده است كه هر چه اين حادثه به پايان خود كه شهادت حضرت سيدالشهداء(ع) بود نزديكتر ميشد، چهره دلرباي امام، زيباتر و برافروختهتر ميشد، و براي لقاي پروردگار آمادهتر.
از اتفاقات سهمگين و تزلزل آفرين آن حادثه در چهره امام، ذرهاي سستي و ضعف و يا بيصبري و جزع و شكوه ديده نشد و در عوض در اين ماجرا از ابتدا تا انتها ميزان تسليم و صبر آن حضرت كه ناشي از اطمينان و آرامش نفس بود، افزودهتر ميشد. و اين جمله آخر آن حضرت در لحظات پاياني عمر شريفش شنيدني و زيباست: صبراً علي قضائك يا ربّ لا اله سواك يا غياث المستغيثين، مالي ربّ سواك و لا معبود غيرك، صبراً‌علي حكمك، بر قضاي تو شكيبا هستم! پروردگارا! معبودي جز تو نيست، اي پناه بيپناهان! من غير از تو پروردگار و معبودي ندارم، برخواست و اراده تو شكيبا هستم.[۸]
مطالعه بيشتر
ـ تفسير قمي تأليف علي بن ابراهيم قمي، ج۲، ص۴۲۲.
منابع
- ↑ احزاب/ ۳۳.
- ↑ آل عمران/ ۶۱.
- ↑ شوري/ ۲۳.
- ↑ انسان/ ۸.
- ↑ بقره/ ۳۷.
- ↑ بحراني، سيد هاشم، البرهان في تفسير القرآن، قم، مؤسسه مطبوعاتي اسماعيليان، بيتا، ج۴، ص۴۶۱؛ و بحارالانوار، ج۲۴، ص۹۳ و ج۴۴، ص۲۱۸.
- ↑ حويزي، تفسير نورالثقلين، ج۵، ص۵۷۷؛ و بحراني، سيد هاشم، البرهان في تفسير القرآن، ج۴، ص۴۶۰؛ و بحارالانوار، ج۲۴، ص۳۵۰؛ و تفسير القمي، علي بن ابراهيم قمي، قم، دارالكتاب، چاپ سوم، ۱۴۱۴ ق، ج۲، ص۴۲۲.
- ↑ موسوعه كلمات الامام الحسين(ع)، ص۵۱۰.