پیش نویس:معاد جسمانی

سؤال

درگاه‌ها

معاد جسمانی به چه معنی است؟ عقیده شیعه در این باره چیست؟ دیدگاه سایر فِرَق درباره معاد چگونه است؟

معاد جسمانی بازگشت بدنی و جسمانی انسان در روز قیامت است. معاد جسمانی از ضروریات تشیع است و بسیاری از آیات معادی قرآن از معاد جسمانی سخن گفته‌اند. درباره معاد تفاسیر دیگری نیز وجود دارد. برخی آن را اعاده معدوم، برخی آن را عود ارواح به اجساد، برخی دیگر آن را عود ارواح به خداوند، برخی آن را عود به خداوند با کیفیت جسمانی و عده ای دیگر آن را تجدید حیات مادی به شکلی دیگر می‌دانند.

معنای معاد جسمانی

معنای معاد جسمانی این است که بدن انسان که بعد از مرگ از بین رفته است، در روز قیامت دوباره به همان شکل و صورت اول بازگردد.

عقیده شیعه درباره معاد جسمانی

معاد جسمانی از ضروریات مذهب شیعه است. از آیات قرآن کریم علاوه بر معاد روحانی معاد جسمانی نیز به وضوح قابل استفاده است. مثلاً خداوند در آیات ۹۸ و ۹۹ سوره اسراء می‌فرماید: «این کیفر آنهاست به خاطر اینکه به آیات ما کافر شدند، و گفتند آیا هنگامی که ما استخوانهای پوسیده و خاکهای پراکنده می‌شویم آیا بار دیگر آفرینش تازه‌ای خواهیم یافت؟! آیا ندیدند خدایی که آسمانها و زمین را آفرید قادر است مثل آنها را بیافریند (و به زندگی جدید بازشان گرداند) و برای آنها سرآمدی قطعی قرار داد اما ظالمان جز کفر و انکار را پذیرا نیستند.» در این دو آیه سخن از بازگرداندن استخوان‌های پوسیده و معاد جسمانی است.

نظریات مختلف درباره معاد

اعاده معدوم

اعاده معدوم یعنی بازگشت چیزی که از بین رفته است. متکلمین قدیم معاد را این گونه تحلیل می‌کردند؛ لذا این بحث در بین آن‌ها مطرح بوده است که آیا اعاده معدوم جایز است یا خیر؟ متکلمین برای اثبات معاد قائل به جواز اعاده معدوم بودند و آن را محال نمی‌دانستند.

عود ارواح به اجساد

برخی معاد را این گونه تصویر می‌کنند که بعد از مرگ روح از بدن انسان جدا می‌شود و در عالم برزخ قرار می‌گیرد و هنگام قیامت ارواح به اجساد خودشان بازمی‌گردند.

عود ارواح به خداوند

برخی معتقدند معاد بازگشت ارواح به خداوند است. معنی ندارد که جسم به خدا بازگشت نماید زیرا جسم روح می‌تواند به درجات بالا عروج کند و تقرب برای آن حاصل شود؛ لذا با وقوع قیامت ارواح به اجساد خود برمی گردند. لازمه دیدگاه این عده نفی معاد جسمانی است.

عود به خداوند با کیفیت جسمانی

برخی معتقدند انسان دو بدن دارد. یکی از آن‌ها بدن مثالی و برزخی است و دیگری در حکم تفاله و فضله ای برای بدن برزخی است. بدن برزخی باقی می‌باشد اما بدن دیگر متغیر و فنا پذیر است. بدنی که در طول عمر انسان دچار تغییر و فرسایش می‌شود همین بدن غیر برزخی است. به عقیده این عده معاد جدا شدن بدن برزخی از بدن غیر برزخی و بازگشت آن به خداوند است؛ بنابراین معاد در نگاه ایشان جدا شدن بدن برزخی از بدن غیر برزخی و بازگشت آن به خداوند است و کیفیت جسمانی دارد.

تجدید حیات مادی به شکل دیگر

برخی معتقدند در معاد بازگشت روحانی اتفاق نمی‌افتد. معاد، تجدید همین حیات مادی به شکلی دیگر است. با وقوع مرگ حیات مادی انسان از بین می‌رود و هنگام قیامت دوباره به کیفیت دیگری تجدید می‌شود.

منابع

• خرازی، سید محسن (۱۴۲۳). بدایة المعارف الإلهیة فی شرح عقائد الإمامیة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
• مطهری، مرتضی (۱۳۷۶). آشنایی با قرآن. تهران: صدرا.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. به کوشش محمدرضا آشتیانی. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
• طباطبایی، محمد حسین (بی تا). بدایة الحکمة. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.