اعجاز قرآن
آیا قرآن معجزه است؟
اعجاز قرآن را به دو دسته‌ی اعجاز بیانی و محتوایی تقسیم کرده‌اند؛ اعجاز بیانی همان اعجاز ادبی و لفظی قرآن است. اعجاز محتوایی همان اعجاز علمی و معنوی قرآن می‌باشد. عالمان و دانشمندان، معجزه را امری می‌دانند که از توان بشر و انسان‌های عادی خارج است.
اعجاز بیانی و محتوایی قرآن
| کتاب مقدس دین اسلام | |
|---|---|
 نسخه‌ای از قرآن، متعلق به قرن چهارم یا پنجم قمری به خط کوفی (مسجد روستای نُگُل، از توابع سنندج) | |
| اطلاعات کتاب | |
| نام‌های دیگر | فرقان، الکتاب و مُصحَف |
| نویسنده | امام علی |
| موضوع | خدا |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
به اعتقاد عالمان دینی، قرآن معجزه‌ای بی‌همتا می‌باشد که در وجه اعجاز قرآن نظرشان متعدد است؛ متخصصان از این جهت، معجزه‌های قرآن را به دو بخش تقسیم کرده‌اند: اعجاز بیانی، اعجاز محتوایی.[۱]
اعجاز بیانی (لفظی)
اعجاز بیانی که به اعجاز ادبی و لفظی هم تعبیر می‌شود یعنی الفاظ و کلمات و جملات و نظم ادبی و قالب قرآن با قطع نظر از اینکه چه احکامی را و چه عالمی را حکایت می‌کند همه معجزه‌اند و دارای چندین وجه است که در ذیل به آنها اشاره می‌شود:
- قرآن، معجزه است بخاطر فصاحتی که دارد.؛ فصاحت یعنی بیان شیرین و واضح و آشکار که هم کلمات قرآن فصیح است، یعنی اداء کلمات قرآنی بر زبان، ایجاد سنگینی نمی‌کند. و هم جملات و کلام قرآن فصیح است، یعنی ضعف تألیف و گره خوردگی ندارد، بلکه سلیس و روان است. معجزه بودنش بخاطر بلاغت است: یعنی علاوه بر اینکه قرآن فصیح است مطابق مقتضای حال سخن گفته، جملات قرآن دارای عمق معنایی و رعایت اوضاع و احوال مخاطبین است.
- قرآن معجزه است چون بیانش در قالب یک قالب جدید است. نه شعر است و نه نثر (عرب آن روز فقط همین دو اسلوب را داشتند) روش بیان قرآن با روش و شیوه جامعه ادبی آن زمان کاملاً فرق داشت، قالب آن ابتکاری و فوق قدرت بشر است[۲]
- گیرایی و مجذوب کردن جان‌ها به قرآن معجزه است چون شنیدن الفاظ و جملات آن حتی برای غیر عرب زبانها، هم جذاب است. در صدر اسلام بیشترین توجه به اعجاز قرآن از جهت بیانی بودن آن است.
اعجاز محتوایی (معنایی)
اعجاز محتوایی که از آن به اعجاز علمی، معنوی هم تعبیر شده است، یعنی قرآن بخاطر احکام متعالی، اخبار علمی و غیبی و… با قطع نظر از کلمات و الفاظش معجزه است و برای آن مصادیق و وجوهی ذکر کرده‌اند که ما به چند نمونه از آن اشاره می‌کنیم:
- این که شخص امّی (درس نخوانده) چنین مطالب عالی را با چنین حجم بدون تناقض بیاورد، معجزه است.[۳]
- قرآن با اینکه طی بیست و سه سال و در اوضاع غیرعادی نازل شده و مطالب و احکام متعدد دارد با این حال کوچکترین اختلاف و تناقضی در او نیست و این کار، شگفت و معجزه است.
- قرآن از غیب خبر داده و از حوادثی قبل از وقوع آن خبر داده که بعدا همانگونه واقع شده است.
- قرآن از اسرار عالم آفرینش صدها سال قبل خبر داده که مقداری از آنها را علوم امروز بشر کشف کرده مثل حرکت زمین،[۴] بارور کردن باد، گیاهان را،[۵] مذکر و مؤنث بودن گیاهان.[۶]