منظور از دستور به بخشیدن یهودیان در سوره مائده
در آيه‌ي ۱۳ سوره‌ي مائده قوم يهود تحریف کننده كلام خدا معرفی شده‌اند در حالیکه خدا به پيامبر(ص) مي‌فرمايد: از آن‌ها درگذر و آن‌ها را عفو كن. چرا؟
آیه ۱۳ سوره مائده، کیفر عهد شکنی یهودیان را بیان می کند. در انتهای آیه خداوند، حضرت محمد(ص) را مکلف به بخشش یهودیان می کند. در تفسیر این دستور آمده است که منظور، بخشش گروه قلیلی از یهودیان است که عهدشکنی نکرده‌اند و به آموزه های خدا پایبند بوده اند. اما عده دیگری از مفسران دستور بخشش، را شامل جمیع یهودیان می دانند زیرا کسی که کار خطایی انجام نداده است، دلیلی ندارد مشمول عفو شود، بنابر این به دلیل شخصیت پیامبر(ص) و سیاست عفو و بخشش در اسلام، این دستور به رسول گرامی(ص) داده شده است.
متن آیه
| ﴿ | فَبِمَا نَقْضِهِمْ مِيثَاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِيَةً ۖ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ ۙ وَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُكِّرُوا بِهِ ۚ وَلَا تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَىٰ خَائِنَةٍ مِنْهُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ
پس به [سزاي] پيمان شكستنشان لعنتشان كرديم و دلهايشان [يهوديان] را سخت گردانيديم. [به طوري كه] كلمات را از مواضع خود تحريف مي‌كنند، و بخشي از آن چه را بدان اندرز داده شده بودند به فراموشي سپردند. و تو همواره بر خيانتي از آنان آگاه مي‌شوي، مگر [شماري] اندك از ايشان [كه خيانت كار نيستند.] پس، از آنان درگذر و چشم پوشي كن كه خدا نيكوكاران را دوست مي‌دارد. مائده:۱۳ |
﴾ |
کیفر پیمان شکنی یهودیان
در اين آيه كيفر و سزاي قدرناشناسي يهوديان نسبت به عهد و پیمانشان بيان شده است. گمراه شدن از راه ميانه و مستقيم، انواع نقمت‌ها و عذاب‌ها كه خدا بعضي از آن‌ها را كه همان لعنت و تقسيه‌ي قلوب باشد به خودش نسبت داده است. بعضي ديگر از كيفرها به خود بني‌اسرائيل نسبت داده شده است و آن نقمتي است كه جمله‌ي «ولا تزال..» آن را در نظر دارد. استثناي قليلي از بني‌اسرائيل در انتهای آیه، با اين معنا منافات ندارد كه لعنت و عذاب متوجه اين امت و قوم نژادپرست بشود.[۱]
دستور به عفو گروه اندکی از بنی اسرائیل
در ذیل آیه، گروهي اندكي از بني اسرائيل که وفادار به پيمان‌هاي الهي، وارسته از تحريف‌گري و خيانت و پايبند به دستورات خدا بوده‌اند استثناء شده است. يك گروه سالم ولو اندك نبايد در آتش ديگران بسوزند. بنابراين دستور به عفو و بخشش یهودیان که با ضمیر «عنهم» آمده است، فقط به گروه سالم برمي‌گردد. با اين بيان، هيچ گونه شبهه و يا تناقضي در صدر و ذيل آن يافت نمي‌شود و دلالت آيه روشن است.[۲]
دستور به عفو همه بنی اسرائیل
در تفسيري ديگر، برخي از مفسران احتمال داده‌اند، ضمير «عنهم» در آيه به همه‌ي بني‌اسرائيل برگردد. چون اقليت صالح خيانتي مرتكب نشده‌اند تا مشمول عفو قرار گيرند.[۳] اگر آيه چنين تفسير شود، اين معنا می‌شود، كه آزارها و اذيت‌هايي كه از ناحيه‌ي بني‌اسرائيل بر شخص پيامبر(ص) وارد شد؛ از آن‌ها چشم پوشي كند و آن‌ها را مورد عفو قرار دهد. و اين معنا هيچ محذور و تعارضي را به همراه ندارد. اين گونه رفتار در سيره‌ي عملي معصومان فراوان ديده مي‌شود و هيچ وقت دشمني دشمن را به رخ نكشيده‌اند و اين خود عين سياست است. با اين بيان، هيچ تناقضي در آيه‌ي مورد بحث وجود ندارد و با هر يك از تفسير دوگانه سازگار است.