«بقیة الله» به معنای سود یا امام مهدی(ع)

سؤال

در آیه ۸۶ سوره هود، که درباره کم‌فروشی است، عبارت بقیت الله به معنای سودی است که از مال حلال به دست آمده؛ پس چگونه بقیت الله را به معنای امام زمان(ع) می‌دانند؟

قطعه خوشنویسی از آیه ۸۶ سوره هود، که در آن عبارت «بَقِیَّتُ الله» آمده است.

درگاه‌ها

بَقِیَّتُ الله (به فارسی: باقی‌مانده خدا) عبارتی در آیه ۸۶ سوره هود و خطاب به قوم شعیب است و مراد از آن «سود و سرمایه حلال» یا «پاداش معنوی» که تا ابد باقی می‌ماند، دانسته شده است.^[۱] البته باید توجه داشت که آیات قرآن هر چند در مورد خاصی نازل شده باشد مفاهیم جامعی دارد که می‌تواند در اعصار و قرون بعد بر مصداقهای کلی‌تر و وسیع‌تر، تطبیق شود.^[۲] همچنین بر اساس روایتی، امام مهدی(ع) پس از ظهور، این آیه را خوانده و خود را بقیت الله معرفی می‌کند. پس از آن، هر کسی که به او سلام می‌کند او را با عبارت «بقیت الله فی اَرْضِه؛ باقی‌مانده خدا در زمین» مخاطب قرار می‌دهد.^[۳]

گفته شده اگرچه مخاطب در آیه ۸۶ سوره هود، قوم شعیب هستند و منظور از بقیت الله سود یا ثواب است، ولی هر موجودی که از سوی خدا برای بشر باقی مانده و مایه سعادت باشد بقیت الله محسوب می‌شود.^{^{[نیازمند منبع]}}

آیت‌الله مکارم شیرازی معتقد است همه رهبران الهی که پس از مبارزه با یک دشمن سرسخت برای یک ملت باقی می‌مانند، بَقِیَّتُ اللَّهِ هستند.^[۴] به گفته وی، از آنجا که امام مهدی(ع) آخرین پیشوا پس از قیام پیامبر(ص) است، یکی از روشن‌ترین مصداق‌های «بقیه الله» است.^[۵] برخی از دیگر مفسران نیز معتقدند امام مهدی بقیت الله است و به خواست خدا برای هدایت مردم ذخیره شده و باقی مانده است.^[۶]

مطالعه بیشتر

روان جاوید در تفسیر قرآن، محمد ثقفی تهرانی، تهران، برهان، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۴۱.
تفسیر کنز الدقایق، محمد بن محمدرضا قمی مشهدی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۴۱۱ق، ج۶، ص۲۲۳–۲۲۶.

منابع

↑ طبرسی، مجمع البیان، بیروت، دار المعرفه، چاپ اول، ج۵، ص۲۸۶.
↑ مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۲، ج 9 ص 204.
↑ عبد علی عروسی حویزی، نور الثقلین، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، چاپ اول، ج۳، ص۳۱۳.
↑ مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۲، ج۹، ص۳۵۹.
↑ تفسیر نمونه، ج۹، ص۲۰۴.
↑ تفسیر نور، ج۵، ص۳۵۹.

[1] طبرسی، مجمع البیان، بیروت، دار المعرفه، چاپ اول، ج۵، ص۲۸۶.

[2] مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۲، ج 9 ص 204.

[3] عبد علی عروسی حویزی، نور الثقلین، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، چاپ اول، ج۳، ص۳۱۳.

[4] مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۲، ج۹، ص۳۵۹.

[5] تفسیر نمونه، ج۹، ص۲۰۴.

[6] تفسیر نور، ج۵، ص۳۵۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]