حجاب برای مردان یا زنان

سؤال

در سوره نور آمده است: «یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ» یعنی اول مردها باید چشم‌های خود را حفظ کنند بعد آمده و «وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ» پس چرا واعظین و خطبا مرتب این امر را می‌گویند که خانم‌ها باید حفظ حجاب داشته باشند در حالی که امر قرآن چیز دیگری است؟

خداوند در آیات ۳۰ و ۳۱ سوره نور به مردان و زنان می‌گوید: چشم‌های خود را فروبسته و دامن خود را حفظ کنید؛ اما برای زنان علاوه بر این دو دستور، دستور پوشش اسلامی در مواجه با نامحرم هم می‌دهد. علما نیز هم به مردان و هم زنان می‌گویند غض بصر داشته باشید، فروج خود را حفظ کنید و هم طبق همین آیه و دیگر آیات، به زنان می‌گویند با حفظ حجاب، خود را از نامحرم بپوشانید.

پوشش زن و مرد با شروع آفرینش

پوشش زن و مرد با آفرینش حضرت آدم و حوا همراه بوده است. در قرآن آیاتی اشاره به این حقیقت دارد. از سکه‌ها، تندیس‌ها، نقاشی‌ها و آثار به جا مانده از دوره‌های قبل هم، معلوم می‌شود که همه اقوام و ملل گذشته پوشش داشته‌اند. از کتاب مقدس فهمیده می‌شود که در عهد سلیمان نبی زنان علاوه بر پوشش بدن، صورت را نیز با روبند می‌پوشانیدند. این پوشش در زمان ابراهیم پیامبر هم رایج بوده است. در ایران باستان، در دوره مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان، همواره زنان لباسی به صورت شنل، قبا یا چادری داشته‌اند که قامت آن‌ها را می‌پوشانده است.

دعوت به عفاف و حجاب در قرآن

خداوند متعال در آیات ۳۰و ۳۱ سوره نور می‌فرماید:

﴿ قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَ یحْفَظُواْ فُرُوجَهُمْ ذَالِکَ أَزْکیَ لهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرُ بِمَا یَصْنَعُونَ. وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضْرِبْنَ بخِمُرِهِنَّ عَلیَ جُیُوبهِنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَائهِنَّ أَوْ ءَابَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنیِ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنیِ أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیرْ أُوْلیِ الْارْبَه مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُواْ عَلیَ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُواْ إِلیَ اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ

به مردان مؤمن بگو: چشمان خود را [از آنچه حرام است مانند دیدن زنان نامحرم و عورت دیگران‏] فرو بندند، و شرمگاه خود را حفظ کنند، این برای آنان پاکیزه‌تر است، قطعاً خدا به کارهایی که انجام می‌دهند، آگاه است. و به زنان باایمان بگو: چشمان خود را از آنچه حرام است فرو بندند، و شرمگاه خود را حفظ کنند، و زینت خود را [مانند لباس‌های زیبا، گوشواره و گردن بند] مگر مقداری که [طبیعتاً مانند انگشتر و حنا و سرمه، بر دست و صورت‏] پیداست [در برابر کسی‏] آشکار نکنند، و [برای پوشاندن گردن و سینه‏] مقنعه‌های خود را به روی گریبان‌های‌شان بیندازند، و زینت خود را آشکار نکنند مگر برای شوهران‌شان، یا پدران‌شان، یا پدران شوهران‌شان، یا پسران‌شان، یا پسران شوهران‌شان، یا برادران‌شان، یا پسران برادران‌شان، یا پسران خواهران‌شان، یا زنان [هم کیش خود] شان، یا بردگان زر خریدشان، یا خدمت‌کاران‌شان از مردانی که ساده لوح و کم عقل‌اند و نیاز شهوانی حس نمی‌کنند، یا کودکانی که [به سنّ تمیز دادن خوب و بد نسبت به امیال جنسی‏] نرسیده‌اند. و زنان نباید پاهای‌شان را [هنگام راه رفتن آن گونه‏] به زمین بزنند تا آنچه از زینت‌های‌شان پنهان می‌دارند [به وسیله نامحرمان‏] شناخته شود. و [شما] ای مؤمنان! همگی به سوی خدا بازگردید تا رستگار شوید.

﴾

دعوت علما از مرد و زن به عفاف و حجاب

• اگر علما به زنان می‌گویند غص بصر داشته باشید، به مردان هم می‌گویند و در کنار این آیه، روایات فراوانی برای غض بصر مردان و آثار زیان‌بار نگاه به زن نامحرم توسط مردان وارد شده است که گاهی نگاه به نامحرم را تیر سهمگین شیطان دانسته است. علمای دین همه این دستورها را به مردم می‌گویند.
• در این دو آیه علاوه بر غض بصر و حفظ فروج که هم بر مردان است و هم بر زنان واجب است؛ دستورات دیگر هم به زنان داده شده است و علما طبق قرآن عمل می‌کنند و به زنان توصیه می‌کنند با حفظ حجاب، خود را از نامحرم بپوشانند.
• آیه ۳۰ سوره نور به این معنا نیست که چون اول به مرد گفته غض بصر داشته باشد، حجاب هم برای مرد واجب است. مرد حق نگاه به نامحرم را ندارد و هیچ عالم و واعظی منکر این نیست، اما این بدان معنا نیست که ما کل آیه ۳۱ را نادیده بگیریم و به زنان نگوییم شما این وظایف را هم دارید. آیه۳۱ سور نور علاوه بر غض بصر، حفظ حجاب را بر زنان واجب دانسته است.
• اگر در مواردی به زنان بیشتر تذکر داده می‌شود به معنای نادیده گرفتن آیه ۳۰ سوره نور نیست و بلکه علت این است که متأسفانه برخی از زنان با پوشش نامناسب در مقابل مردان نامحرم ظاهر می‌شوند و تأثیر مخرب این رفتار بر زنان و مردان بسیار زیاد است و همین امر باعث تذکر بیشتر علما می‌شود در حالی که نگاه مردان به نامحرم چندان نمود ندارد و صد البته بر مردان هم واجب است نگاه نکنند.