فهرست تفاسیر شیعه
 | این مقاله هماکنون به دست Fabbasi در حال ویرایش است. |
تفاسیر مهم شیعه را بیان کنید
قرآن با روش‌های مختلفی تفسیر می‌شود و مقصود از روش تفسیری، مستنداتی است که مفسّران در فهم و تفسیر آیات قرآن از آن بهره می‌گیرند. تفسیر قرآن با قرآن؛ تفسیر قرآن با روایات؛ تفسیر اجتهادی؛ تفسیر آیات احکام فقهی و تفسیر با صبغه عرفانی از جمله روش‌های تفسیر قرآن می‌باشد.
تفاسیر قرآن به قرآن
هر آیه‌ای به کمک آیات دیگر تفسیر شود. این شیوه از تفسیر، بهترین و متقن‌ترین شیوه‌ای است که علمایی هم چون علامه طباطبایی تفسیر المیزان را به همان شیوه نوشته است.
- المیزان فی تفسیر القرآن، طباطبایی، محمدحسین (قرن۱۵ق)، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ۲، ۱۳۹۰ ه.ق (عربی در ۲۰ جلد).
- ترجمه تفسیر المیزان، طباطبایی، محمدحسین (قرن۱۵ق)، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ۵، ۱۳۷۴ ه.ش (فارسی در ۲۰ جلد).
- مختصر المیزان فی تفسیر القرآن، کلانتری، الیاس (قرن۱۵ق)، اسوه، تهران، چاپ۱، ۱۴۲۱ ه.ق (عربی در ۶جلد).
- الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، صادقی تهرانی، محمد (قرن۱۵ق)، فرهنگ اسلامی، قم، چاپ۲، ۱۴۰۶ ه.ق (عربی در ۳۰جلد).
- البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، صادقی تهرانی، محمد (قرن۱۵ق)، مکتبة محمد الصادقی الطهرانی، قم، چاپ۱، ۱۴۱۹ ه.ق (عربی در ۱جلد).
- مناهج البیان فی تفسیر القرآن، ملکی میانجی، محمدباقر (قرن۱۵ق)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپو انتشارات، تهران، چاپ۱، ۱۴۱۴ ه.ق (عربی در ۳۰جلد).
تفاسیر روایی
تفسیر قرآن با روایات معصومین(ع)، تفسیری است که از آن به تفسیر «روایی» نیز یاد می‌شود. در این شیوه تفسیری، آیات قرآن با روایات تفسیر و توضیح داده می‌شود.
تفاسیر فارسی
- تفسیر شریف لاهیجی، اشکوری، محمد بن علی (قرن۱۱ق)، دفتر نشر داد، تهران، چاپ۱، ۱۳۷۳ ه.ش (در ۴جلد).
- تفسیر اثنی عشری، شاه‌عبدالعظیمی، حسین (قرن۱۴ق)، میقات، تهران، چاپ۱، ۱۳۶۳ ه.ش (در ۱۴جلد).
- تفسیر جامع، بروجردی، محمدابراهیم (قرن۱۴ق)، کتابخانه صدر، تهران، چاپ۶، ۱۳۶۶ ه.ش (در۷ جلد).
تفاسیر عربی
- تفسیر القرآن الکریم، ابوحمزه ثمالی، ثابت بن دینار (قرن۲ق)، دار المفید، بیروت، چاپ۱، ۱۴۲۰ ه. ق(۱ جلدی).
- تفسیر مقاتل بن سلیمان، مقاتل بن سلیمان (قرن۲ق)، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ۱، ۱۴۲۳ ه. ق(۵ جلدی).
- تفسیر القمی، قمی، علی بن ابراهیم (قرن۳ق)، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ۱، ۱۴۲۳ ه. ق(۲ جلدی).
- تفسیر فرات الکوفی، کوفی، فرات بن ابراهیم (قرن۴ق)، وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسة الطبع و النشر، تهران، چاپ۱، ۱۴۱۰ ه. ق(۱جلدی).
- التفسیر، عیاشی، محمد بن مسعود (قرن۴ق)، مکتبة العلمیة الاسلامیة، تهران، چاپ۱، ۱۳۸۰ ه. ق(۲جلدی).
- زبدة التفاسیر، کاشانی، فتح‌الله بن شکرالله (قرن۱۰ق)، مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم، چاپ۱، ۱۴۲۳ ه. ق(۷ جلدی).
- تفسیر الصافی، فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (قرن۱۱ق)، مکتبة الصدر، تهران، چاپ۲، ۱۴۱۵ ه. ق(۵جلدی).
- الأصفی فی تفسیر القرآن، فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (قرن۱۱ق)، مرکز النشر التابع لمکتب الإعلام الإسلامی، قم، چاپ۱، ۱۴۱۸ ه. ق(۲ جلدی).
- تفسیر نور الثقلین، حویزی، عبدعلی بن جمعه (قرن۱۲ق)، اسماعیلیان، قم، چاپ۴، ۱۴۱۵ ه. ق(۵ جلدی).
- البرهان فی تفسیر القرآن، بحرانی، هاشم بن سلیمان (قرن۱۲ق)، موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة، قم، چاپ۱، ۱۴۱۵ ه. ق(۵ جلدی).
- تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا (قرن۱۲ق)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپو انتشارات، تهران، چاپ۱، ۱۳۶۸ ه. ش(۱۴ جلدی).
- عقود المرجان فی تفسیر القرآن، جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله (قرن۱۲ق)، نور وحی، قم، چاپ۱، ۱۳۸۸ ه. ش(۵جلدی).
- تفسیر المعین، کاشانی، محمد بن مرتضی (قرن ۱۲ق)، کتابخانه عمومی مرعشی نجفی، قم، چاپ۱، ۱۴۱۰ ه. ق(۳جلدی).
- الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، شبر، عبدالله (قرن۱۳ق)، شرکة مکتبة الالفین، کویت، چاپ۱، ۱۴۰۷ ه. ق(۶ جلدی).
- فتح القدیر، شوکانی، محمد (قرن۱۳)، دار ابن کثیر، دمشق، چاپ۱، ۱۴۱۴ ه. ق(۶ جلدی).
- التیسیر فی التفسیر للقرآن بروایة أهل البیت، زبیدی، ماجد ناصر (قرن۱۵)، دار المحجة البیضاء - لبنان - بیروت، چاپ۱، ۱۴۲۸ ه. ق(۸جلدی).
تفاسیر اجتهادی
قرآن کریم مفاهیم اجتماعی فروانی را دارد؛ گروهی از مفسّران علاوه بر تفسیر قرآن با قرآن و روایات، قرآن را به روش‌های دیگری و در حوزه‌های گوناگون تفسیر کرده‌اند. مانند: تفسیر ادبی؛ تفسیر لغوی؛ تفسیر جنبه‌هایی بلاغتی قرآن؛ تفسیر کلامی و فلسفی؛ تفسیر جنبه‌های اخلاقی و رویکردهای اجتماعی؛ تفسیر علمی و تجربی.
تفاسیر فارسی
- روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (قر۶)، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، مشهد مقدس، چاپ۱، ۱۴۰۸ ه.ق (۲۰ جلدی).
- جلاء الأذهان و جلاء الأحزان (تفسیر گازر)، جرجانی، حسین بن حسن (قرن۸ق)، دانشگاه تهران، تهران، چاپ۱، ۱۳۷۸ ه. ق(۱۱ جلدی).
- منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، کاشانی، فتح‌الله بن شکرالله، قرن۱۰)، کتابفروشی اسلامیه، تهران، چاپ۱، ۱۳ ه. ش(۱۰جلدی).
- حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، بلاغی، عبدالحجه (قرن۱۴)، حکمت (چاپخانه) - ایران - قم، چاپ۱، ۱۳۸۶ ه. ق(۸ جلدی).
- تفسیر عاملی، عاملی، ابراهیم (قرن۱۴)، کتابفروشی صدوق - ایران - تهران، چاپ: ۱، ۱۳۶۰ ه. ش(۸ جلدی).
- تفسیر خسروی، خسروانی، علیرضا، ۸ جلدی، قرن ۱۴
- مجد البیان فی تفسیر القرآن، اصفهانی، محمدحسین، ۱ جلدی، قرن ۱۴
- پرتوی از قرآن، طالقانی، محمود، ۶ جلدی، قرن ۱۴
- تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، ۲۷ جلدی، قرن ۱۵
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، طیب، عبدالحسین، ۱۴ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر احسن الحدیث، قرشی بنابی، علی‌اکبر، ۱۲ جلدی، قرن ۱۵
- پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، ۱۰ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر نور، قرائتی، محسن، ۱۰ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر علیین، سیدکریمی حسینی، عباس، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر قرآن مهر، رضایی اصفهانی، محمدعلی، ۲۲ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر راهنما: روشی نو در ارائه مفاهیم موضوعات قرآن، هاشمی رفسنجانی، اکبر، ۲۱ جلدی، قرن ۱۵
- تطهیر با جاری قرآن، صفایی حائری، علی، ۳ جلدی، قرن ۱۵
- برگزیده تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، ۵ جلدی، قرن ۱۵
- انوار درخشان در تفسیر قرآن، حسینی همدانی، محمد، ۱۸ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر حکیم، انصاریان، حسین، ۹ جلدی، قرن ۱۵
- روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، ثقفی تهرانی، محمد، ۵ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر کوثر، جعفری، یعقوب، ۶ جلدی، قرن ۱۵
- معناشناسی واژگان قرآن، عضیمه، صالح، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- فرهنگ قرآن، هاشمی رفسنجانی، اکبر، ۳۳ جلدی، قرن ۱۵
- قاموس قرآن، قرشی بنابی، علی‌اکبر، ۷ جلدی، قرن ۱۵
- ترجمان فرقان: تفسیر مختصر قرآن کریم، صادقی تهرانی، محمد، ۵ جلدی، قرن ۱۵
- بیان در علوم و مسایل کلی قرآن، خویی، ابوالقاسم، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- انوار العرفان فی تفسیر القرآن، داورپناه، ابوالفضل، ۱۶ جلدی، قرن ۱۵
- نور ملکوت قرآن، حسینی طهرانی، محمدحسین، ۴ جلدی، قرن ۱۵
- نمونه بینات در شأن نزول آیات، محقق، محمدباقر، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- نسیم رحمت تفسیر قرآن کریم، دهقان، اکبر، ۴ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر سوره حمد، خمینی، روح‌الله، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر ام الکتاب، میرجهانی طباطبایی، محمدحسن، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- نظام اخلاقی اسلام: تفسیر سوره مبارکه حجرات، سبحانی تبریزی، جعفر، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- تفسیر سوره حجرات، صدر، رضا، ۱ جلدی، قرن ۱۵
تفاسیر عربی
- غریب القرآن فی شعر العرب، ابن‌عباس، عبدالله بن عباس، ۱ جلدی، قرن ۱
- تفسیر الحبری، حسین بن حکم، ۱ جلدی، قرن ۳
- التبیان فی تفسیر القرآن، طوسی، محمد بن حسن، ۱۰ جلدی، قرن ۵
- حقائق التأویل فی متشابه التنزیل، شریف الرضی، محمد بن حسین، ۱ جلدی، قرن ۵
- تفسیر الشریف المرتضی المسمی ب: نفائس التأویل، علم‌الهدی، علی بن الحسین، ۳ جلدی، قرن ۵
- مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، فضل بن حسن، ۱۰ جلدی، قرن ۶
- تفسیر جوامع الجامع، طبرسی، فضل بن حسن، ۴ جلدی، قرن ۶
- المنتخب من تفسیر القرآن و النکت المستخرجة من کتاب التبیان، ابن‌ادریس، محمد بن احمد، ۲ جلدی، قرن ۶
- مختصر مجمع البیان، طبرسی، فضل بن حسن، ۳ جلدی، قرن ۶
- سعد السعود، ابن‌طاووس، علی بن موسی، ۱ جلدی، قرن ۷
- دقائق التأویل و حقائق التنزیل، حسنی واعظ، محمود بن محمد، ۱ جلدی، قرن ۷
- نهج البیان عن کشف معانی القرآن، شیبانی، محمد بن حسن، ۵ جلدی، قرن ۷
- سواطع الالهام فی تفسیر کلام الملک العلام، فیضی، ابوالفیض بن مبارک، ۶ جلدی، قرن ۱۰
- مختصر نهج البیان، شیبانی، محمد بن علی‌نقی، ۱جلدی، قرن ۱۰
- العروة الوثقی، شیخ بهایی، محمد بن حسین، ۱ جلدی، قرن ۱۱
- مجمع البحرین، طریحی، فخرالدین بن محمد، ۶ جلدی، قرن ۱۱
- الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، ابن‌ابی‌جامع، علی بن حسین، ۳ جلدی، قرن ۱۲
- تفسیر القرآن الکریم، شبر، عبدالله، ۱ جلدی، قرن ۱۳
- تفسیر الصراط المستقیم، بروجردی، حسین بن رضا، ۵ جلدی، قرن ۱۳
- التفسیر الکاشف، مغنیه، محمدجواد، ۷ جلدی، قرن ۱۴
- مقتنیات الدرر، حائری طهرانی، علی، ۱۲ جلدی، قرن ۱۴
- التفسیر المبین، مغنیه، محمدجواد، ۱ جلدی، قرن ۱۴
- مجد البیان فی تفسیر القرآن، اصفهانی، محمدحسین، ۱ جلدی، قرن ۱۴
- تفسیر القرآن الکریم، خمینی، مصطفی، ۵ جلدی، قرن ۱۴
- نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن، نهاوندی، محمد، ۶ جلدی، قرن ۱۴
- الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، مکارم شیرازی، ناصر، ۲۰ جلدی، قرن ۱۵
- من وحی القرآن، فضل‌الله، محمد حسین، ۲۴ جلدی، قرن ۱۵
- من هدی القرآن، مدرسی، محمدتقی، ۱۸ جلدی، قرن ۱۵
- ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن، سبزواری، محمد، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- التفسیر لکتاب الله المنیر، کرمی، محمد، ۸ جلدی، قرن ۱۵
- الجدید فی تفسیر القرآن المجید، سبزواری، محمد، ۷ جلدی، قرن ۱۵
- مفاهیم القرآن، سبحانی تبریزی، جعفر، ۱۰ جلدی، قرن ۱۵
- مختصر الامثل، مکارم شیرازی، ناصر، ۵ جلدی، قرن ۱۵
- المعجم فی فقه لغة القرآن و سر بلاغته، واعظ زاده خراسانی، محمد، ۱۱ جلدی، قرن ۱۵
- الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، دخیل، علی محمد علی، ۱ جلدی، قرن ۱۵
- التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم، صادقی تهرانی، محمد، ۵ جلدی، قرن ۱۵
- البیان فی تفسیر القرآن، خویی، ابوالقاسم، ۱ جلدی، قرن ۱۵
مناهج البیان فی تفسیر القرآن، ملکی میانجی، محمدباقر، ۶ جلدی، قرن ۱۵ مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، موسوی سبزواری، عبدالاعلی، ۱۱ جلدی، قرن ۱۵ نفحات القرآن، مکارم شیرازی، ناصر، ۱۰ جلدی، قرن ۱۵ تفسیر الشهید زید بن علی المسمی تفسیر غریب القرآن، زید بن علی بن الحسین(ع)، ۱ جلدی، قرن ۲ تفسیر البیان الصافی لکلام الله الوافی، قبیسی عاملی، محمدحسن، ۵ جلدی، قرن ۱۵ تفسیر سورة الماعون، عاملی، جعفر مرتضی، ۱ جلدی، قرن ۱۵ تفسیر سورة هل أتی عاملی، جعفر مرتضی، ۲ جلدی، قرن ۱۵ تفسیر سورة الکوثر، عاملی، جعفر مرتضی، ۱ جلدی، قرن ۱۵ اعراب القرآن، کرباسی، محمدجعفر، ۸ جلدی، قرن ۱۵ تفسیر سورة الفاتحة عاملی، جعفر مرتضی، ۱ جلدی، قرن ۱۵ الامام الباقر علیه السلام و اثره فی التفسیر خفاجی، حکمت عبید، ۱ جلدی، قرن ۱۵
تفاسیر فقهی
در تفسیرهای فقهی، همّت و اجتهاد بیشتر مفسّران، بر شناخت و دریافت احکام فقهی الهی و احکام فرعی از آیات قرآن است که حدود پانصد آیه در قرآن کریم جزء آیات الاحکام و فقه القرآن شمرده شده است. مانند تفسیر کنز العرفان فی فقه القرآن؛ اثر فاضل مقداد. فقه القرآن، قطب راوندی، سعید بن هبه‌الله، ۲ جلدی، قرن ۶ تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه، ثلایی، یوسف بن احمد، ۵ جلدی، قرن ۹ کنز العرفان فی فقه القرآن، فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، ۲ جلدی، قرن ۹ زبدة البیان فی أحکام القرآن، مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، ۱ جلدی، قرن ۱۰ تفسیر شاهی او آیات الأحکام، جرجانی، ابوالفتح بن مخدوم، ۲ جلدی، قرن ۱۰ مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، فاضل جواد، جواد بن سعید، ۴ جلدی، قرن ۱۱ مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین مع تعلیقات الخواجویی، شیخ بهایی، محمد بن حسین، ۱ جلدی، قرن ۱۱ آیات الأحکام ، استرآبادی، محمد بن علی، ۱ جلدی، قرن ۱۱ بدایع الکلام فی تفسیر آیات الاحکام، ملکی میانجی، محمدباقر، ۱ جلدی، قرن ۱۵ آیات الاحکام قبسات من تراث الامام الخمینی، فیض‌نسب، عباس، ۱ جلدی، قرن ۱۵ فقه القرآن، یزدی، محمد، ۴ جلدی، قرن ۱۵
تفاسیر عرفانی
گروهی از مفسّران با سبک و گرایش عرفانی، باطنی، رمزی و اشاره‌ای به تفسیر قرآن کریم می‌پردازند. تفسیر الشهرستانی المسمی مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار، شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، ۲ جلدی، قرن ۶ تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم، آملی، حیدر بن علی، ۷ جلدی، قرن ۸ تفسیر حدائق الحقایق (قسمت سوره یوسف)، فراهی هروی، معین‌الدین، ۱ جلدی، قرن ۱۰ تحفة الفتی فی تفسیر سورة هل أتی، دشتکی، منصور بن محمد، ۱ جلدی، قرن ۱۰ تفسیر القرآن الکریم (صدرا) صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ۷ جلدی، قرن ۱۱ بیان السعادة فی مقامات العبادة سلطان علی‌شاه، سلطان محمد بن حیدر، ۴ جلدی، قرن ۱۴ تفسیر قرآن صفی علی شاه، صفی علی شاه، محمد حسن بن محمد باقر، ۱ جلدی، قرن ۱۴ بوارق القهر فی تفسیر سوره الدهر، کاشانی، حبیب‌الله بن علی‌مدد، ۱ جلدی، قرن ۱۴ تفسیر ست سور، کاشانی، حبیب‌الله بن علی‌مدد، ۱ جلدی، قرن ۱۴ تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، امین، نصرت‌بیگم، ۱۵ جلدی، قرن ۱۵ مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، مستنبط غروی، مرتضی، ۱ جلدی، قرن ۱۵ تفسیر عرفانی اشراق، نریمانی، علی، ۱ جلدی، قرن ۱۵
تفاسیر متفرقه
تفاسیری که سوره یا سوره‌های خاصی را تفسیر کرده باشد یا تفاسیری که کل قرآن از اول تا آخر تفسیر نشده است.
- التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن بن علی العسکری، حسن بن علی(ع)، امام یازدهم، مدرسة الإمام المهدی، قم، چاپ۱، ۱۴۰۹ ه.ق (عربی در ۱جلد تا پایان آیه ۲۸۲ سوره بقره).
- تفسیر شریف البلابل القلاقل، حسنی واعظ، محمود بن محمد (قرن۷ق)، احیاء کتاب، تهران، چاپ۱، ۱۳۷۶ ه.ش (فارسی در ۲جلد و تفسیر آیات دربردارنده کلمه «قل»)
- دقائق التأویل و حقائق التنزیل، حسنی واعظ، محمود بن محمد (قرن۷)، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، تهران، چاپ۱، ۱۳۸۱ ه.ش (فارسی در ۱ جلد از ابتدای قرآن تا سوره اسراء)
- آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، بلاغی، محمدجواد (قرن۱۴ق)، وجدانی، قم، چاپ۱. (عربی در ۲جلد از ابتدا تا آیه ۵۷ سوره نساء).
- تفسیر فاتحة الکتاب، امینی، عبدالحسین (قرن۱۴ق)، مترجم: حسینی شاهمرادی، قدرت‌الله، مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام) العامة، تهران، چاپ۱، ۱۳۹۵ ه.ق (فارسی در ۱جلد).
- تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن، طباطبایی، محمدحسین (قرن۱۵ق)، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، چاپ۱، ۱۴۲۷ ه.ق (عربی در ۶جلداز ابتدای قرآن تا اواسط سوره یوسف).
- التفسیر الأثری الجامع، معرفت، محمدهادی (قرن ۱۵)، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، قم، چاپ۱، ۱۳۸۷ ه.ش (عربی در۶جلد از ابتدای قرآن تا پایان سوره بقره).
- فتح البیان فیما روی عن علی من تفسیر القرآن، حسینی طباطبایی، مصطفی (قرن۱۵)، دار الجسور الثقافیه - سوریه - حلب، چاپ۱، ۱۴۲۶ ه.ق (۱جلدی).