خلود در جهنم

سؤال

معنای خلود در آتش چیست؟

خلود در جهنم به معنای بقاء همیشگی در عذاب جهنم است. ۴۰ آیه در قرآن در مورد خلود در جهنم آمده است که برخی از این آیات قید ابدی بودن خلود را همراه دارد. بنابر آیات و روایات، کفار، منافقین و گناهکارانی که از روی عناد و آگاهی به معصیت می‌پردازند در جهنم خالد خواهند بود.

مفهوم شناسی

خلود در لغت به معنای بقای طولانی و به معنای ابدیت است. خلود در جهنم عبارت از همیشگی و جاودان بودن در عذاب است.

بهشت و جهنم هر دو دوام و بقای ابدی دارند. مطابق آنچه از آیات و روایات استفاده می‌شود، انسان‌هایی که داخل بهشت می‌گردند، از آن منزلگاه دیگر خارج نمی‌شوند و در آن جا منزلگاه ابدی آنها خواهد بود.

امّا جهنم و عذاب آن با این که دایمی و ابدی است، ولی انسان‌هایی که در دنیا مؤمن به خدا بودند ولی گناهانی انجام داده‌اند، بر اساس آیات و روایات ماندن آنها در جهنم دائمی نمی‌باشد. بلکه پس از این که گناهان آن‌ها به واسطه عقوبت و عذاب الهی در جهنم از بین رفت از آنجا خارج می‌گردند. چنانچه امام رضا(ع) می‌فرماید: گنهکاران از اهل توحید و خداپرستی، داخل در آتش جهنم می‌شوند، پس از عذاب و عقوبت از آن خارج می‌شوند.

آیات خلود

قرآن در ۴۰ آیه در مورد خلود در جهنم سخن گفته است. در زیر به برخی از این آیات اشاره می‌گردد:

• ﴿بَلَیٰ مَنْ کَسَبَ سَیِّئَةً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ فَأُولٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ؛ آری، هر کس اعمالی زشت اندوخت و کردار بدش به او احاطه نمود چنین کسانی اهل دوزخ‌اند و در آن آتش پیوسته معذّب خواهند بود.﴾(بقره:۸۱)
• ﴿وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَافِقِینَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْکُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا ۚ هِیَ حَسْبُهُمْ ۚ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُقِیمٌ؛ خدا آتش دوزخ را به مردان و زنان منافق و کافران وعده داده، در آن جاودانه اند، همان برای آنان بس است و خدا لعنتشان کرده و برای آنان عذابی پایدار است.﴾(توبه:۶۸)
• ﴿وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ خَالِدِینَ فِیهَا ۖ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ؛ و آنان که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند آنها اهل آتش دوزخ و در آن جاودان مخلّدند و آنجا بسیار بد منزلگاهی است.﴾(تغابن:۱۰)
• ﴿وَعَدَ اللَّهُ الْمُنافِقینَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْکُفَّارَ نارَ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها هِیَ حَسْبُهُمْ وَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَ لَهُمْ عَذابٌ مُقیم؛ خدا آتش دوزخ را به مردان و زنان منافق و کافران وعده داده، در آن جاودانه اند، همان برای آنان بس است و خدا لعنتشان کرده و برای آنان عذابی پایدار است.﴾(فاطر:۳۶)

در آیات دیگر، خلود ابدی در جهنم با عبارت «ابدا» وعده داده شده است. در ذیل به بعضی از این آیات اشاره می‌شود:

• ﴿إِلَّا طَرِیقَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا ۚ وَکَانَ ذٰلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسِیرًا؛ مگر به راه دوزخ که در آن جاودانه اند؛ و این کار بر خدا آسان است.﴾(نساء:۱۶۹)
• ﴿خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا ۖ لَا یَجِدُونَ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا؛ همیشه در آن جاودانه اند، و سرپرست و یاوری نیابند.﴾(احزاب:۶۵)
• ﴿إِلَّا بَلَاغًا مِنَ اللَّهِ وَرِسَالَاتِهِ ۚ وَمَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا؛ آنچه می‌توانم جز رساندن پیام او و انجام دادن رسالتهای او نیست؛ و هر که خدا و پیامبرش را نافرمانی کند، نصیب او آتش جهنم است که همواره در آن خواهند بود﴾(جن:۲۳)

خالدین در جهنم

با توجه به آیات قرآن و روایات، چند گروه در جهنم پیوسته حضور خواهند داشت.

• کفار و مشرکین
• منافقین
• معصیت کاران: آن‌هایی که از روی عناد و دشمنی و با علم و آگاهی معصیت خدا را می‌کنند.

امام رضا(ع) می‌فرماید: خداوند کافران را از آتش خارج نمی‌کند و آنها را وعده به آتش جهنم و باقی ماندن در آن داده است.

مطالعه بیشتر

• تفسیر المیزان، ترجمه انتشارات جامعه مدرسین، ج، ص۶۲۲ تا ۶۲۶.
• تفسیر نمونه، ج۹، ص۲۴۱ تا ۲۴۵ و ج۹، ص۲۳۹ تا ۲۴۶.
• کتاب اسرار الصلوه، حضرت امام (ره)، چاپ مرکز نشر آثار حضرت امام (ره)، چ ششم، ص۲۳۲ و ۳۹۰.
• کتاب نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، آیت الله مهدوی کنی، نشر دفتر فرهنگ و نشر اسلامی، ج۱، ص۳۸۳، چ هفتم.
• کتاب بحار الانوار، تألیف علامه مجلسی (ره)، ج۸، ص۳۴۱ تا ۳۶۴.
• تصویری از بهشت و جهنم، تألیف احمد حبیبیان، نشر سازمان تبلیغات، ص۲۹۳ تا ۳۲۴.
• بحار الانوار، تألیف علامه مجلسی، ج۸، ص۲۸۵.