رسوا نشدن در قیامت در آیه ۱۹۴ سوره آل‌عمران

سؤال

در یکی از آیات قرآنی به صورت دعا آمده است: «ربنا لا تخزنا یوم القیامه.» یعنی: «خدایا مرا در روز قیامت شرمنده مساز.» چه باید کرد تا مصداق این دعایی قرآنی شد. ؟

متن آیه

﴿ رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَىٰ رُسُلِكَ وَلَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ إِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ

پروردگارا، و آنچه را كه به وسيله فرستادگانت به ما وعده داده‌اى به ما عطا كن، و ما را روز رستاخيز رسوا مگردان، زيرا تو وعده‌ات را خلاف نمى‌كنى.

آل‌عمران:۱۹۴

﴾

معنای خزی

واژهٔ «خزی» در لغت به معنای هلاکت، ذلت، فضیحت، اهانت و مانند این است. در سورهٔ آل عمران، آیهٔ ۱۹۲ آمده است: ﴿ربنا انک من تدخل النار فقد اخزیته﴾ پروردگارا! هر که را تو (به خاطر اعمالش) به آتش‌افکنی، او را خوار و رسوا ساخته‌ای و از رحمتت دور نمودی، پس خوار و رسوا شدن، در آخرت به معنای اهل جهنم شدن است. معلوم است که انسان بی جهت جهنمی نمی‌شود، بلکه نتیجهٔ سیرهٔ علمی و عملی فرد، جهنمی شدن است.

اعمالی از قبیل: کفر، انکار نبوت و معاد، و انکار یکی از ضروریات دینی، قتل نفس، شراب خوری، سرقت، غیبت و دروغ ووو باعث می‌شود تا انسان وارد جهنم شود و رسوا گردد. خداوند تبارک و تعالی در رابطه با کفر می‌فرماید: ﴿ثم یوم القیامه یخزیهم و یقول این شرکائی الذین کنتم تشاقون فیهم قال الذین اوتوا العلم ان الخزی الیوم و السوء علی الکافرین﴾. سپس روز قیامت خدا آن‌ها را رسوا می‌سازد و می‌گوید: شریکانی که شما برای من ساختید و به خاطر آن‌ها با دیگران دشمنی می‌کردید، کجا هستند؟! (در این هنگام) کسانی که به آن‌ها علم داده شد؛ می‌گویند: رسوایی و بدبختی، امروز بر کافران است و در مورد فسق و گناه می‌فرماید: ﴿و لیخزی الفاسقین﴾. برای این بود که فاسقان را خوار و رسوا کند!، بهشتی یا جهنمی شدن هر کسی وابسته به عمل او است، به عنوان مثال در سورهٔ زلزال آیهٔ ۷ و ۸ می‌فرماید: ﴿فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل مثقال ذره شرا یره﴾پس هر کس به اندازهٔ سنگینی ذره ای کار خیر انجام داده باشد، (نتیجه و پاداش) آن را می‌بیند و هر کس به اندازهٔ ذره ای کار بد کرده باشد، (نتیجه و کیفر) آن را می‌بیند.

با توجه به مطالب یاد شده، معلوم شد که رسوایی آخرت وابسته به عمل خود شخص است که در دنیا انجام می‌دهد، اگر کار خوب و نیک‌انجام دهد، اهل بهشت می‌شود و از رسوایی آخرت نجات پیدا می‌کند و اگر کار بد و اعمالی که بر خلاف مقررات الهی است، انجام دهد، اهل جهنم می‌شود و رسوا می‌گردد.

خلاصه انجام واجبات الهی که قرب فرائض نام دارد و انجام مستحبّات الهی که به قرب نوافل معروف است و هم چنین ترک محرمات و مکروهات الهی، که دستاورد آن جلب رضایت الهی، اخلاق قرآنی، خدمت رسانی، توجّه به حقّ الله و حقّ النّاس است، باعث نجات و دور ماندن از رسوایی سرای دیگر می شودو هیچ خزی و رسوایی بزرگ‌تر از هلاکت همراه با غضب خدا نیست.

مطالعه بیشتر

۱. علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۵۸۳ و ۵۸۴، ناشر: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم، چاپ پنجم، سال ۱۳۷۴ شمسی.

۲. طیب سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۹۱، ناشر: انتشارات اسلام تهران، چاپ دوم، سال ۱۳۷۸.

۳. ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۲۸۸، ناشر: دارالکتب الاسلامیه، تهران، سال چاپ ۱۳۷۴ شمسی.