آمرزش گناه در قرآن

سؤال

گناه و آمرزش گناه در قرآن کریم، چگونه آمده و با چه بیانی به توضیح آن پرداخته است.

گناه در زبان فارسی به معنای ویران ساختن و خراب کردن می‌باشد؛ و برابر پهلوی آن «ویناس» و معرب آن «جناس» است. در اصطلاح اخلاق اسلامی هر گونه ارتکاب مناهی و سرپیچی از فرمان خداوند گناه محسوب می‌شود.

بحث گناه که در برخی کتاب‌های اخلاقی تحت عنوان «مهلکات» آمده است، از مهم‌ترین بحث‌ها و از مبنایی‌ترین مباحث می‌باشد.

از آنجا که گناه بزرگترین و مهم‌ترین مانع تکامل اخلاق و تعالی روح انسان است، سخن پیرامون آن ضروری می‌نماید. چرا که شناخت گناه و آگاهی از ماهیت و چیستی آن و هم چنین انواع و گونه‌های مختلف آن، انسان سالک را در طی طریق سلات و سعادت، بسیار یاری خواهد کرد. گرچه در کتب اخلاقی از قدیم تاکنون شیوه بر این بوده است که به شمارش گناهان و تعریف و توضیح آن و آثار و مضرات آن‌ها اقدام می‌شده است و یک سری از گناهان همیشه مورد بحث و نظر بوده است و از گناهانی که به دنبال تغییر و تحول در زندگی بشر، موضوعیت پیدا کرده‌اند، ذکری و نامی به میان نیامده است، ولی می‌توان گفت: که ریشه گناهان به اصطلاح امروزی همان گناهان است که از قدیم مورد بحث بوده است و اگر تغییر و تنوعی در گناهان به چشم می‌خورد. ناشی از شیوه‌هایی است که در ظاهر، جدید جلوه می‌نماید، ولی باز ریشه در همان گناهان معروف و مشهور دارد؛ و مباحث مطرح شده در کتب اخلاقی از گذشته تا حال می‌تواند نیاز امروز را بر طرف سازد.

در این مقال برخی از گناهان که در قرآن کریم آمده است به صورت اشاره آورده می‌شود توضیح بیشتر آن در کتب ارجاعی که در ذیل آورده می‌شود، بیان می‌شود.

الف) گناهان کبیره فردی

۱. شرک به خداوند، که در آیهٔ ۷۲ سورهٔ مائده آمده است.

۲. گناهان زبانی، چشم و گوش که در سورهٔ نور، آیهٔ ۳۰ و ۱۹ آمده است.

۳. غیبت که در سورهٔ حجرات، آیهٔ ۱۲، آمده است.

۴. سخن چینی که در سورهٔ قلم، آیات ۱۳–۱۱ و سورهٔ همزه، آیهٔ ۱۵ آمده است.

۵. ریا که در سورهٔ ماعون، آیهٔ ۷۴ و سورهٔ نساء، آیهٔ ۱۴۲ آمده است.

۶. عجب و خودپسندی که در سورهٔ توبه، آیهٔ ۲۵ و سورهٔ حشر، آیهٔ ۲ و سورهٔ فاطر، آیهٔ ۸ آمده است.

۷. شراب خواری که در سورهٔ مائده، آیهٔ ۹۰ آمده است.

ب) گناهان کبیره اجتماعی

۱. نپرداختن زکات واجب که در سورهٔ توبه، آیهٔ ۳۵ آمده است.

۲. گواهی به دروغ و کتمان گواهی به حق که در سورهٔ بقره، آیهٔ ۲۸۳ آمده است.

۳. خیانت که در سورهٔ آل عمران، آیهٔ ۱۶۱ آمده است.

۴. قطع رحم که در سورهٔ رعد، آیهٔ ۲۵ آمده است.

۵. عقوق والدین که در سورهٔ مریم، آیهٔ ۳۲ آمده است.

۶. کشتن انسان مؤمن که در سورهٔ نساء، آیهٔ ۹۳ آمده است.

۷. نسبت ناروا به زن پاکدامن که در سورهٔ نور، آیهٔ ۲۳ آمده است.

۸. خوردن مال یتیم که در سورهٔ نساء، آیه ی۱۰ آمده است..

۹. فرار از جبهه و جهاد که در سورهٔ انفال، آیهٔ ۱۶ آمده است.

۱۰. رباخواریکه در سورهٔ بقره، آیهٔ ۲۷۵ آمده است.

۱۱ زنا که در سورهٔ فرقان، آیات ۶۹ و ۶۸ آمده است؛ و ده‌ها نمونه دیگر از گناهان که در قرآن کریم آمده است و بعد از بیان اصل گناه، به بیان راه‌های جبران آن پرداخته است.

راه‌های جبران گناه از دیدگاه قرآن کریم به شرح ذیل است:

۱. از بین بردن بدی‌ها با خوبی‌ها: اندیشمندان با کارهای نیک، کارهای بد خود را از بین می‌برند.

۲. توبه و عمل صالح: مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، که خداوند گناهان این گروه را به حسنات تبدیل می‌کند.

۳. برپایی نماز: نماز را در دو طرف روز و اوایل شب برپا دار، چرا که نیکی‌ها، بدی‌ها را بر طرف می‌سازد.

۴. دوری از گناهان: ﴿إِن تَجْتَنِبُواْ کبَآئِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکفِّرْ عَنکمْ سَیِّئَاتِکمْ﴾ اگر از گناهان کبیره ای که از آن نهی شده‌اید، اجتناب کنید گناهان کوچک شما را می‌پوشانیم.

۵. عمل صالح: کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دادند، قطعاً گناهان آنان را می‌پوشانیم.

۶. هجرت و جهاد: پس آن‌ها که در راه خدا هجرت کردند و ازخانه‌های خود بیرون رانده شدند و در راه من آزار دیدند و جنگ کردند و کشته شدند، سوگند یاد می‌کنم که گناهان آن‌ها را می‌پوشانم و محو می‌کنم. البته این نمونه‌های از ده‌ها راهبرد و راهکار جبران گناه است که بیان شد. برای مطالعهٔ بیشتر باید به کتاب‌های تخصصی مراجعه کرد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

۱ـ گناه‌شناسی، محسن قرائتی.

۲ـ اخلاق الاهی، آیت الله مجتبی تهرانی.

۳ـ اخلاق در قرآن دوره ۳ جلدی، آیت الله مکارم شیرازی.

۴ـ دروس اخلاق اسلامی، سید محمد علی جزایری.

۵. زیبایی‌های اخلاق، حسین انصاریان.