دلیل خواستگاری حضرت خدیجه از پیامبر(ص)

سؤال

چرا حضرت خدیجه(س) به پیامبر(ص) پیشنهاد ازدواج دادند؟ آیا این درستی است که زن به مرد پیشنهاد ازدواج بدهد؟

جواز خواستگاری زن از مرد

مقالهٔ اصلی: خواستگاری زن از مرد

خواستگاری زن از مرد، از نظر شرع اسلام جایز است؛ البته با توجه به ویژگی‌های که در زن و مرد وجود دارد، بهتر است خواستگاری از طرف مرد انجام شود. خواستن و عشق ورزیدن از ویژگی‌های مرد، و خواسته شدن و معشوق بودن از ویژگی‌های زن است؛ بنابراین خواستگاری زن از مرد را خلاف حیثیت و کرامت زن دانسته‌اند. همچنین به باور برخی، جواب رد شنیدن برای مرد قابل تحمل، ولی برای زن غیرقابل تحمل است.

با این همه، رعایت این سفارش که خواستگاری بهتر است از جانب مرد باشد، در همه موارد لازم نیست؛ بلکه نسبت به شرایط و حالات مختلف قابل تغییر است؛ از آن جمله، شرایطی است که در جریان ازدواج پیامبر اسلام(ص) با حضرت خدیجه(س) وجود داشته است.

شرایط خواستگاری خدیجه از پیامبر(ص)

خواستگاری حضرت خدیجه(س) از پیامبر(ص) دارای شرایطی بوده، که بر اساس آن، خواستگاری او از پیامبر(ص) نیکو و پسندیده است. برخی از آن شرایط چنین است:

حضرت خدیجه(س) پیش از آن، ازدواج کرده بوده و دختر جوان و خامی نبوده و در آن زمان حدود ۴۰ سال سن داشته است؛ بنابراین نیاز به اذن یا مشورت دیگران نداشته است.

پیامبر(ص) در قریش به اخلاق نیکو، امانت و راستگویی مشهور بوده است.

قبل از خواستگاری، پیامبر(ص) به عنوان تجارت با سرمایه خدیجه به همراه میسره غلام خدیجه به شام می‌رود. میسره در بازگشت برای خدیجه از این سفر مواردی را بازگوی می‌کند که نشان از بزرگی پیامبر(ص) دارد.

خدیجه زنی کامل و دارای ارزش‌های انسانی و اخلاقی بوده و تصمیم‌گیری‌های او از روی احساسات نبوده است. بر اساس روایتی، پیامبر(ص) او را یکی از چهار زن بهشتی دانسته است. به علاوه این که خود خدیجه نیز زنی با کمالات و بزرگوار بوده. احادیث متعددی در فضایل و بزرگواری او از پیامبر اکرم نقل شده است همین بس که پیامبر همیشه از او به نیکی یاد می‌کردند.

حضرت فرموده‌اند: که بهترین زنان بهشت ۴ زن می‌باشند. مریم دختر عمران، خدیجه، فاطمه زهرا و آسیه. اگر نبود درباره او مگر همین روایت کافی بود برای عظمت و منزلت خدیجه.

چهارم این که خدیجه نیز خود مستقیماً از پیامبر خواستگاری نکرد بلکه بعضی از اقوام را واسطه قرار داد تا ابراز تمایل خود را به پیامبر برساند؛ و این در زمانی بود که پیامبر تصمیم به ازدواج گرفته بودند علت این هم که پیامبر برای تجارت سراغ خدیجه رفتند همین بود که برای فراهم کردن مقدمات ازدواج مقداری پول تهیه کنند و پیامبر بعد از این که ابراز تمایل خدیجه را نسبت به خود متوجه شد با این ازدواج موافقت کرد و مراسم عقد و ازدواج با حضور جمعی از بزرگان قریش و عموهای عروس و داماد برگزار شد.

خدیجه این زن ثروتمند و مشهور قریش بعد از مراسم ازدواج به پیامبر می‌فرماید: «بیتی بیتک و انا جاریتک» خانه من خانه توست و من نیز کنیز توأم. سلام خدا بر او باد.

پس با توجه به این که هم خدیجه زن عاقل و بالغی بوده و پیامبر هم دارای امتیازات فراوانی بوده و نیز این که این جریان با واسطه اتفاق افتاده می‌توان گفت: که اشکالی ندارد، در شرایطی خاص ابراز تمایل به ازدواج از جانب خانواده دختر یا خود دختر باشد. نمونه‌های زیادی وجود دارد که پدر دختر به پسری پیشنهاد ازدواج داده است از آن جمله داستان دختران شعیب و حضرت موسی است که شعیب، موسی را برای یکی از دخترانش برگزیده و پیشنهاد ازدواج آن‌ها را مطرح می‌کند.

اما در این میان از نکته ای نباید غافل شد، حفظ عزت و جایگاه دختر و عروس، هم از نظر اجتماعی و هم از نظر عاطفی بسیار لازم است. برای پسر خیلی مهم نیست که از طرف دختری مورد پسند واقع نگردد، ولی برای دختر بسیار سخت است، که به پسری ابراز تمایل بکند ولی پسر او را نپذیرد لذاست که دختران به هیچ وجه نباید به راحتی خود را در معرض چنین درخواستهایی قرار دهند.

مطالعه بیشتر

• بابایی آملی، ابراهیم، داستان ازدواج معصومین(ع)، قم: بنیاد پژوهش‌های علمی و فرهنگی نورالاصفیاء، ۱۳۸۲.
• میراشرفی، سیدهادی، داستان ازدواج چهارده معصوم(ع)، تهران: مبین اندیشه، ۱۳۸۸.