پیش نویس:مبانی قرآنی مقاومت

سؤال

مبانی قرآنی مقاومت چیست؟

تصویر شهدای والا مقام جبهۀ مقاومت

123

مقدمه

مقاومت ایستادگی و سازش‌‌ناپذیری با ظلم و آمادگی همه‌‌جانبه برای حفظ داشته‌های مادی و معنوی و به‌دست‌آوردن ارزش‌‌های مادی و معنوی می‌باشد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، نگاه امت های اسلامی به مقوله مقاومت تغییر کرد و کارآمدی و لزوم استقامت در برابر طاغوت بر آنان آشکار شد. از این رو حرکت های مقاومتی با الگوبرداری از روش امام خمینی، در مواجه با استکبار در کشورهای اسلامی شکل گرفتند.

در مبارزه بین جبهۀ حق و باطل، گاهی جریان باطل از یک برتری ظاهری برخوردار بوده است. این برخورداری و برتری ظاهری، گاهی سؤالات جدی‌ای در ذهن جبهۀ حق ایجاد می‌کند. سؤالاتی مانند در برابر حجم وسیع دشمنان مقاومت کنیم یا تسلیم شویم؟ آیا اساساً شکست دشمنان ابرقدرت ممکن است؟ آیا این همه هزینه برای ایستادگی ارزش دارد؟ نتیجه این مبارزه چه خواهد بود؟شرایط و موانع یستادگی چست؟

این سؤالات در دوران حکومت پیامبر(ص) نیز وجود داشته، به همین دلیل خداوند، آیاتی را در پاسخ به این سؤالات نازل کرده است. در ادامه، به پاسخ این سؤالات براساس آیات قرآن می‌پردازیم.

ضرورت مقاومت

مقاومت نه تنها امری پسندیده، بلکه امری لازم و ضروری است که خداوند بر مومنین تفضل کرده است. در ضرورت مقاومت به 2 آیه اشاره می‌کنیم:

نفی سلطه کفار بر مسلمین

﴿لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا؛ خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلّطی نداده است.﴾(نساء:141)، بر طبق این آیه، در دین اسلام، هیچ حکمی وجود ندارد که اجازه دهد کافران بر مسلمانان سلطه یابند،لذا مومنین موظف هستند تا در برابر سلطه کفار مقاومت و ایستادگی کنند و یا سلطه آنان را نفی کنند و به استقلال برسند.

دفع فساد و شرک

﴿وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا ۗ وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ؛ و اگر خداوند بعضی از مردم را بوسیله بعضی دیگر دفع نکند، دیرها و صومعه‌ها، و معابد یهود و نصارا، و مساجدی که نام خدا در آن بسیار برده می‌شود، ویران می‌گردد! و خداوند کسانی را که یاری او کنند (و از آیینش دفاع نمایند) یاری می‌کند؛ خداوند قوی و شکست ناپذیر است.﴾(حج:40)

و در آیه 251 بقره می‌فرماید: وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ؛و اگر خداوند، بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نمی‌کرد، زمین را فساد فرامی‌گرفت، ولی خداوند نسبت به جهانیان، لطف و احسان دارد.

اساس دشمنی کفار با مومنین برای از بین بردن ایمان و آثار ایمانی است،لذا اگر مومنین در برابر ظالمین و کفار مقاومت نکنند، ظلم و فساد در زمین مسلط می‌گردد،و مساجد و معابد و کلیساهاو... نابود گشته، و به تبع ذکر خدا نیز به فراموشی سپرده می‌شود.

هزینه صلح و دوستی

آیات ابتدایی سوره ممتحنه به زیبایی این مساله را تبیین کرده است:در آیه اول دوستی با دشمنان خدا را نهی میکندو میگوید؛«وَمَنْ يَفْعَلْهُ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيل» اگر با آنان دوستی برقرار کردید از راه راست گمراه شده است.

سپس در آیه دوم خداوند میفرماید؛﴿إِنْ يَثْقَفُوكُمْ يَكُونُوا لَكُمْ أَعْدَاءً وَيَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ وَأَلْسِنَتَهُمْ بِالسُّوءِ وَوَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ؛ اگر بر شما چیره شوند، دشمنانتان خواهند بود، و دست هایشان را [به اسارت، آزار و کشتن] و زبان هایشان را به [بدگویی، تحقیر و ناسزا] بر ضد شما می گشایند، و دوست دارند شما کافر شوید.﴾ با توجه به این آیه، دشمنان خدا قبل از سلطه پیدا کردن بر مومنین، با آنان طرح دوستی ریخته و از در صلح وارد می شوند وآنگاه که بر مومنین مسلط شوند، شروع به دشمنی کرده و با دست و زبان و به هر روشی، مومنین را مورد اذیت و آزار قرار می دهند و تلاش میکنند تا مومنین نیز کافر گردند.

و به تعبیر آیه 118 آل عمران : لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ؛ آنها از هرگونه شرّ و فسادی در باره شما، کوتاهی نمی‌کنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید.

پیروزی با مومنین

بر اساس آیات زیادی از قرآن، این حقیقت روشن است که زیادی نفرات و تجهیزات قوی دشمن، دلیلی بر عقب نشینی و شکست مسلمین نمی باشد، بلکه پیروزی حتمی با مومنین و شکست برای کفار است. به برخی از آین آیات اشاره می کنیم:

• ﴿و به یاد آرید زمانی را که عده قلیلی بودید و شما را در زمین ضعیف و خوار می‌شمردند و از مردم (مشرک) بر خود ترسان بودید که مبادا شما را (از روی زمین) برچینند، بعد از آن خدا شما را در پناه خود آورد و به یاری خود نیرومندی و نصرت به شما عطا کرد و از پاکیزه‌ترین (غنائم و) طعامها روزی شما فرمود، باشد که شکر به جای آرید.﴾(انفال:26)
• ﴿ای پیامبر! مؤمنان را به جنگ (با دشمن) تشویق کن! هرگاه بیست نفر با استقامت از شما باشند، بر دویست نفر غلبه می‌کنند؛ و اگر صد نفر باشند، بر هزار نفر از کسانی که کافر شدند، پیروز می‌گردند؛ چرا که آنها گروهی هستند که نمی‌فهمند!﴾(انفال:65)
• ﴿پس هرگز سست نشوید و (دشمنان را) به صلح دعوت نکنید در حالی که شما برترید، و خداوند با شماست.﴾(محمد:35)
• ﴿ای کسانی که ایمان آورده‌اید! نعمت خدا را بر خود به یاد آورید در آن هنگام که لشکرهایی به سراغ شما آمدند؛ ولی ما باد و طوفان سختی بر آنان فرستادیم و لشکریانی که آنها را نمی‌دیدید (و به این وسیله آنها را در هم شکستیم)؛ و خداوند همیشه به آنچه انجام می‌دهید بینا بوده است.﴾(احزاب:9)
• ﴿آری، اگر شکیبایی ورزید و پرهیزکاری کنید و دشمنان در همین لحظه، جوشان و خروشان بر شما بتازند، پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشان دار یاری می‌دهد.﴾(آل عمران:125)

با توجه به این آیات، استقاومت و مقاومت، سبب پیروزی عدۀ کم، بر عدۀ بسیار می شود و امدادهای آشکار و غیبی، پشتیبان مومنین خواهد بود.

شروط مقاومت

جنگ با متخاصم

نظام اسلامی معتقد است که اگر یک کشوری، یک دولتی بنای بر مخاصمه‌ی با او ندارد، بنای بر دشمنی با او ندارد و ‌میگوید بیایید با هم جنگ نکنیم، نظام اسلامی باید قبول کند؛ وَ اِن جَنَحوا لِلسَّلمِ فَاجنَح لَها وَ تَوَکَّل عَلَى اللَّه.(۱) طرف، ‌یک دولتی است که همفکر و هم‌عقیده با شما هم نیست امّا بنای مخاصمه ندارد، میگوید بیایید با هم باشیم، با هم با ‌مسالمت رفت و آمد کنیم؛ اشکال ندارد. لا یَنهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَم یُقاتِلوکُم فِی الدّینِ وَ لَم یُخرِجوکُم مِن دِیارِکُم اَن ‌تَبَرّوهُم وَ تُقسِطوا اِلَیهِم» (۲) [اگر] با شما نجنگیدند، شما را از خانه و دیارتان بیرون نکردند، معارضه‌ای با شما ندارند، قبول ‌کنید؛ امّا اگر دیدید که طرف، مورد اطمینان نیست، دروغ میگوید، حیله میکند، نه. ۱۴۰۲/۰۵/۲۶

موانع مقاومت

درگاه‌ها