شیوه برخورد با تندخو

سؤال

چگونه باید با فرد تندخو برخورد کرد؟

روش برخورد

اینکه نحوه برخورد شما باید با ایشان چگونه باشد، لازم است به این اصل اساسی و مهم توجه داشته باشید که شما و همچنین دیگر دوستان و اطرافیان وی باید به گونه‌ای با ایشان برخورد کنند که وی این مرحله را به خوبی پشت سر بگذارد و در روابط اجتماعی خود مهارت‌های لازم را کسب کند؛ بنابراین در روش برخورد خود با ایشان باید به این نکات توجه داشته باشید.

امام خمینی (ره) با یک تشبیه زیبا و عمیق و دقیق، در مورد درمان خشم و عصبانیت می‌فرماید: «مَثَل انسان در حال شعلهٔ آتش غضب، مثل غاری است که در او آتش فراوان افروخته شود، به طوری که از شعله و دود پر گردد، و در آن هوا و دود و اشتعال محتقن و محتبل گردد، و نفیرها و صداهای سخت از آن بیرون آید، و شعله‌های آتش در هم پیچد، و نائره آن روزافزون گردد. در این حال، علاج آن بسیار مشکل شود، و خاموش نمودن آن ممکن نگردد؛ زیرا که هر چه در او افکنند از برای علاج شعله‌های فروزان و برافروخته، آن را بخورد و بلع کند و جزو خود کند و بر مادهٔ آن افزایش پیدا شود. از این جهت انسان در حال نائرهٔ آتش غضب، کور شود از رشد و هدایت، و کر شود از موعظه و نصیحت؛ بلکه موعظه در این حال سبب ازدیاد غضب او شود و مایهٔ شعلهٔ نائره آن گردد. از برای این شخص راه چاره‌ای در این حال نیست.»

چند نکته برای تقویت رابطه

۱. آگاهی بخشی

به دوست خود باید بفهمانید که در زندگی رقابت‌ها، تبعیض‌ها، شکست‌ها و محرومیت‌ها نیز وجود دارد و باید این آمادگی را پیدا کند تا از این عوامل هراسی نداشته باشد.

۲. پرهیز از موضوعات بحث‌برانگیز

سعی کنید در برخوردها و روابط خود با ایشان از طرح مسائل و موضوعاتی که باعث ناراحتی و عصبانیت وی می‌شود، جدّاً پرهیز کنید.

۳. احترام

بطور صریح و در مقابل وی موضع‌گیری نکنید. وقتی درباره موضوعی صحبت می‌کند یا نظر می‌دهد، به عقاید و افکار وی احترام بگذارید. بسیاری از مواقع عصبانیت و پرخاشگری افراد برای آن است که احساس می‌کنند به شخصیت آنها توهین شده است؛ بنابراین حفظ و رعایت احترام وی یکی از عوامل مؤثر در کاهش رفتارهای نابهنجار و ایجاد روابط سالم با ایشان است.

۴. صمیمیت صادقانه

روابط دوستانه و صمیمی با ایشان داشته باشید؛ در برخی از مواقع عصبانیت و پرخاشگری نوجوانان به سبب عدم دریافت حمایت و محبت از سوی والدین است. روابط ناسالم در خانواده باعث می‌شود که نوجوانان در جامعه و با دوستان و همکلاسی‌های خود نیز روابط ناسالم برقرار نموده و بااندک مسئله ای ناراحت شوند.

۵. انتقاد عالمانه

هیچ‌گاه به وی انتقاد نکنید. تقریباً همیشه انتقاد کردن باعث رفتارهای چون پرخاشگری و عصبانیت در نوجوانان می‌شود، از این رو سعی کنید از برخورد منفی و انتقاد جدّاً پرهیز نمایید.

۶. تحسین

توانایی‌ها و جنبه‌های مثبت ایشان را مورد تحسین قرار دهید. یکی از روش‌های برقراری روابط صمیمانه و جلوگیری رفتارهای پرخاشگری و عصبانیت افراد، برجسته سازی و تحسین توانایی‌های مثبت آنها است. تحسین توانایی‌های دوستتان احساس خوبی در وی ایجاد می‌کند تا در روابط خود با شما تُندی نکند.

۷. توجه به منافع طرف مقابل

وقتی با ایشان صحبت می‌کنید، منافع ایشان را در نظر بگیرید، یکی از عوامل عمده ناراحتی و عصبانیت ایشان احتمالاً این است که منافع خود را در خطر می‌بیند. اگر این گونه فکر می‌کند، بعد از این سعی کنید منافع ایشان را نیز در نظر داشته باشید.

۸. صبر و متانت

اگر او اخلاقی تند دارد ما که با او در ارتباطیم باید به همان میزان متانت و صبر و حوصله داشته باشیم و از کوره در نرویم. به‌طور معمول رفتار متانت انگیز در مقابل پرخاشگری دیگران موجب پشیمانی و شرمندگی طرف مقابل می‌شود؛ هر چند که به روی نیاورد.

۹. توجه ظرفیت‌های خانوادگی؛ فرهنگی تربیتی فرد مقابل

ما در زندگی با افراد مختلفی روبرو می‌شویم و با بعضی هم دوست شده و رابطه صمیمی تری بر قرار می‌کنیم؛ اما نباید این نکته را فراموش کرد که آنها از خانواده‌های مختلف با تربیت‌های مختلف اند و ما نباید توقع یکسانی از همه آدم‌ها داشته باشیم. درست است که کار بد برای همه بد و کار خوب برای همه خوب است؛ ولی توقع برای خوب بودن افراد باید طبق توجه به ظرفیت‌های آنان صورت بپذیرد.

شاید کسی که الآن ما عصبانیت او را می‌بینیم تاکنون سعی کرده خیلی از عیوب خود را بر طرف کند و هنوز نتوانسته به این عیبش رسیدگی کند. به هر روی بهتر است که ما گنجایش طرف مقابل را در نظر بگیریم و به او در بهتر شدنش کمک کنیم.

مرحله بعدی، مرحله درمان است و خلاصه آن چنین است که: از نظر زمانی باید توجه داشت که در حال شعله‌ور بودن آتش غضب و خشم نباید دست به درمان زد یا فرد خشمگین را نصیحت نمود. باید صبر کرد تا شعلهٔ خشم فروکش کند، آنگاه راهکارهای علمی و عملی را در قالب دستورالعمل اخلاقی و… ارائه کرد.

امام خمینی (ره) با یک تشبیه زیبا و عمیق و دقیق، در مورد درمان خشم و عصبانیت می‌فرماید: «مَثَل انسان در حال شعلهٔ آتش غضب، مثل غاری است که در او آتش فراوان افروخته شود، به طوری که از شعله و دود پر گردد، و در آن هوا و دود و اشتعال محتقن و محتبل گردد، و نفیرها و صداهای سخت از آن بیرون آید، و شعله‌های آتش در هم پیچد، و نائره آن روزافزون گردد. در این حال، علاج آن بسیار مشکل شود، و خاموش نمودن آن ممکن نگردد؛ زیرا که هر چه در او افکنند از برای علاج شعله‌های فروزان و برافروخته، آن را بخورد و بلع کند و جزو خود کند و بر مادهٔ آن افزایش پیدا شود. از این جهت انسان در حال نائرهٔ آتش غضب، کور شود از رشد و هدایت، و کر شود از موعظه و نصیحت؛ بلکه موعظه در این حال سبب ازدیاد غضب او شود و مایهٔ شعلهٔ نائره آن گردد. از برای این شخص راه چاره‌ای در این حال نیست.»

مرحله بعدی، مرحله درمان است و خلاصه آن چنین است که: از نظر زمانی باید توجه داشت که در حال شعله‌ور بودن آتش غضب و خشم نباید دست به درمان زد یا فرد خشمگین را نصیحت نمود. باید صبر کرد تا شعلهٔ خشم فروکش کند، آنگاه راهکارهای علمی و عملی را در قالب دستورالعمل اخلاقی و… ارائه کرد.

مطالعه بیشتر

• حورایی، صمیمیت، تأثیرگذاری و نفوذ، دکلمه گران، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۱ش.