داستان حضرت موسی(ع) و خضر

سؤال

داستان حضرت موسی ـ(ع) ـ و خضر و وقایع سفر مثل؛ سوراخ کردن کشتی، فرو ریختن دیوار و .... را چگونه است؟

حضرت موسی ـ(ع) ـ یکی از پیامبران بزرگ خداوند می باشد، آن حضرت از پیامبران اولوالعزم و از پیامبران بنی اسرائیل می باشد. داستان ملاقات و همراهی (سفر) این پیامبر الهی با خضر ـ(ع) ـ در سوره کهف بیان شده است. حضرت خضر در قرآن به عنوان بنده ای از بندگان خداوند و کسی که خداوند از ناحیه خویش به او علم و آگاهی عطا کرده است، معرفی شده است. از آیات و روایات بر می آید که حضرت خضر دارای مقام نبوت بوده است.

در خصوص علت دیدار حضرت موسی ـ(ع) ـ با خضر ـ(ع) ـ در تفاسیر آمده است: «حضرت موسی ـ(ع) ـ خود را داناترین فرد جامعه می پنداشت و خیال می کرد که فردی از او داناتر در عالم نیست خداوند متعال به واسطه این خیال و تصور موسی ـ(ع) ـ می خواهد به او فردی را نشان دهد که از موسی ـ(ع) ـ داناتر است و آن فرد کسی جز خضر ـ(ع) ـ نبود. در تفسیر المیزان بعد از نقل این مطلب به نقل از تفسیر برهان می نویسد: و بعد از این که این خیال در دلش خطور کرد، خداوند به جبرئیل وحی کرد: بنده ام را قبل از آن که (در اثر عجب) هلاک گردد درياب، به او بگو در محل تلاقی دو دریا مرد عابدی است که باید از او پیروی کنی و از او تعلیم بگیری. موسی ـ(ع) ـ به راه افتاد تا به «مجمع البحرین» رسید، در آن جا به خضر ـ(ع) ـ بر خورد، که مشغول عبادت بود.» (آیات ۶۰ تا ۸۲ سوره کهف مربوط به همین ملاقات و همراهی است). «موسی ـ(ع) ـ خود را بر خضر عرضه کرد و درخواست نمود تا او را متابعت کند و او چیزی از علم و رشدی که خدایش ارزانی داشته، به وی تعلیم دهد. حضرت خضر گفت: تو نمیتوانی با من باشی و آن چه از من و کارهایم مشاهده می کنی تحمل نمایی، چون تاویل و حقیقت معنای کارهایم را نمی دانی. موسی ـ(ع) ـ قول داد که هر چه دید صبر کند و ان شاء الله در هیچ امری نافرمانی اش نکند. حضرت خضر ـ(ع) ـ قبول کرد. آن گاه گفت: اگر مرا پیروی می کنی باید از من هیچ سوالی نکنی، تا من خودم درباره آن چه می کنم، توضیح بدهم. موسی و آن عالم (خضر) حرکت کردند تا بر یک کشتی سوار شدند؛ در آن جمعی دیگر نیز سوار شدند؛ حضرت خضر کشتی را سوراخ کرد. موسی ـ(ع) ـ آن چنان تعجب کردکه عهد خویش فراموش کرد و زبان به اعتراض گشود. حضرت خضر ـ(ع) ـ گفت: نگفتم تو صبر و قدرت با من بودن را نداری. موسی ـ(ع) ـ به خود آمد و عذر خواهی کرد. سپس از کشتی پیاده شدند و به راه افتادند تا به شهر «ایله» در سرحد اراضی شام و حجاز رسیدند. چند نفر از اطفال را سر راه دیدند. حضرت خضر از آن جمع طفلی را گرفت و در پس دیواری برد و آن کودک را کشت. باز هم اختیار از کف موسی ـ(ع) ـ بیرون رفت و اعتراض کرد. خضر گفت: می دانستم که صبر نمی توانی کرد. موسی ـ(ع) ـ باز هم عذر خواهی کرد و قول داد، دیگر سوال نکند. خضر قبول کرد باز به راه افتادند، به قریه ای رسیدند در حالی که گرسنه بودند از اهل قریه طعامی خواستند. اما آن ها از پذیرفتن این دو مهمان خودداری کردند. سپس همان جا دیواری دیدند که مشرف بر خراب شدن بود. حضرت خضر آن دیوار را تعمیر کرد تا فرو نریزد. موسی گفت: این ها از ما پذیرایی نکردند. ما الان محتاج دستمزد بودیم. خضر گفت: اینک وقت جدایی من و تو رسید، سپس تأویل کارهایی را که کرده بود به موسی ـ(ع) ـ این چنین بیان کرد؛ اما آن کشتی، مال عده ای مسکین بود که با آن در دریا کار می کردند و هزینه زندگی خویش را به دست می آوردند و چون پادشاهی از آن سوی دریا کشتی های سالم را غصب می کرد، من آن را سوراخ کردم تا از آن کشتی معیوب صرف نظر کند. اما آن پسر خودش کافر و پدر و مادرش مومن بودند. اگر او زنده می ماند با کفر و عصیان خویش پدر و مادر خود را منحرف می کرد. رحمت خدا شامل حال آن دو بود به همین جهت مرا دستور داد تا او را بکشم. اما دیواری که ساختم زیر آن گنجی بود که مال دو فرزند یتیم از اهل این شهر بود و چون پدر و مادر آن دو افردی صالح بودند، رحمت خدا شامل آن دو فرزند شد. خدا مرا امر کرد تا آن دیوار را بسازم تا گنج محفوظ بماند و آن ها به وقت بلوغ، آن را استخراج کنند. اگر این کار را نمی کردم گنج پیدا می شد و مردم آن را می ربودند.» سپس خضر گفت: من آن چه کردم از ناحیه خود نکردم، بلکه به امر پروردگار بود و تأویلش را برایت گفتم و بدین ترتیب حضرت خضر ـ(ع) ـ از موسی ـ(ع) ـ جدا شد. «مصاحبت این دو پیامبر ۱۸ روز طول کشید.»

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱ـ تاریخ انبیاء، عماد الدین حسین اصفهانی.

۲ـ حضرت خضر مونس یار، مصطفی کارگر.

۳ـ خضر و موسی در فرهنگ اسلامی، قدرت الله مرادی.