حجاب حضرت فاطمه(س)
سیره و روش حفظ حجاب حضرت فاطمه(س) چگونه بود؟
بر اساس روایاتی که خطبه فدکیه را بیان کرده‌اند، حضرت فاطمه(س) برای پوشش خود، از خِمار به معنای مقنعه و جِلْباب، لباسی که تمام بدن را می‌پوشاند استفاده می‌کردند. به گفته حضرت زهرا(س)، بهترین زنان کسانی هستند که نامحرم آنها را نبیند.
زنان در زمان جاهلیت، روسری خود را از پشت سر می‌بستند، که باعث می‌شد گردن و بخشی از سینه آنها دیده شود. پس از اسلام، قرآن به اصلاح این روش پرداخته و به زنان دستور داد آن قسمت‌ها را نیز بپوشانند.
آیات حجاب
زنان در زمان جاهلیت، روسری خود را از پشت می‌بستند، به گونه‌ای که گردن و قسمتی از سینه و گودی پایین گردن و گوشواره دیده می‌شد. آیه نازل شد و دستور داد که در مقابل نامحرم، روسری و مقنعه خود را محکم ببندند، به گونه‌ایی که گردن، سینه، موها و زینت‌های گوش و سینه (گوشواره و گردنبند) پوشیده شود:
- ﴿وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ؛ و زنان مؤمن را بگو تا چشم‌ها را بپوشند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند و زینت و آرایش خود جز آنچه قهرا ظاهر می‌شود (بر بیگانه) آشکار نسازند، و باید سینه و بر و دوش خود را به مقنعه بپوشانند.﴾[۱] مفسران در توضیح این آیه، معتقدند منظور از زینت‌های آشکار، صورت و دست‌ها (تا مچ) است.[۲] بیشتر مفسران و لغت‌شناسان، واژه خُمُر را به «مقنعه‌ها» معنا کرده‌اند؛ و مراد از «جُیُوب» را، قسمت بالای سینه جایی که متصل به گردن است دانسته‌اند.[۳]
- ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ ۗ؛ ای پیغمبر (گرامی) با زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را به چادر فرو پوشند، که این کار برای اینکه آنها (به عفّت و حرّیت) شناخته شوند تا از تعرض و جسارت (هوس رانان) آزار نکشند بسیار نزدیکتر است.﴾(احزاب:۵۹) «جلباب» پوششی است که با آن تمام بدن پوشانده می‌شود؛ مانند چادر یا مانتوهای بلند که تا روی پا است؛ بنابراین از آیات گفته‌شده استفاده می‌شود پوشاندن سر و سینه و گردن و تمام بدن برای زنان مؤمن واجب است.
حجاب از دیدگاه حضرت فاطمه(س)
حضرت فاطمه(س)، در احادیث متعددی، بهترین زنان را کسانی معرفی می‌کند که مردان را نبینند و مردان هم آنها را نبینند.[۴]
بر اساس روایتی از امام سجاد(ع)، شخص نابینایی اجازه خواست تا وارد خانه حضرت فاطمه(س) شود، حضرت به سرعت حجاب برتن کردند. او در پاسخ به پیامبر(ص) که از چراییِ بر تن کردن حجاب پرسیده بود پاسخ داد: اگر او مرا نمی‌بیند من که او را می‌بینم و همچنین او بوی مرا استشمام می‌کند.
حضرت زهرا(س)، در جریان خطبه فدکیه، وقتی به مسجدالنبی رفته و در مقابل مردان مهاجر و انصار، سخنرانی می‌کند،[۵] هم حجاب را به‌طور کامل رعایت می‌کند و هم هنگام سخنرانی پرده نازکی بین او و مخاطبان انداخته می‌شود.[۶]
بر پایه روایات، پوشش حضرت فاطمه(ص) در ماجرای خطبه فدکیه عبارت بود از خِمار (مقنعه) که با آن سر پوشانده می‌شد و جِلْباب، که با آن تمام بدن پوشانده می‌شد.
مطالعه بیشتر
- مسئله حجاب، شهید مرتضی مطهری.
- زن در آینه جلال و جمال، عبدالله جوادی آملی.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ (نور:۳۱).
- ↑ فخر رازی، تفسیر کبیر، دارالفکر، بیروت، ۲۰۰۲م، ج۱۲، ص۲۰۶ و ۲۰۷ ـ طبرسی، مجمع البیان، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۹۹۲م، ج۷، ص۱۸۲ ـ در تفاسیر دیگر مثل تفسیر نور و تفسیر المیزان ذیل این آیه به این مطالب اشاره شده است.
- ↑ فخر رازی، تفسیر کبیر، ص ۲۰۷ ـ طبرسی، مجمع البیان، ۱۸۲ ـقزوینی، سید محمد کاظم، فاطمه الزهرا من المهد الی اللحدم بصیرتی، قم، ۱۴۱۴ هـ ق، ص۲۹۹ ـ المنجد فی اللغه ماده «خمر» و «جلباب».
- ↑ رحمانی همدانی، احمد، فاطمه الزهرا بهجه قلب المصطفی، مرضیه، تهران، ۱۳۷۲ هـ. ش، ص۲۵۷ و ۲۵۸، قزوینی، فاطمه الزهرا من المهد الی اللحد، ص۲۳۲.
- ↑ منظور خطبه فدکیه است که در مسجد النبی ایراد شد.
- ↑ قزوینی، فاطمه الزهرا من المهد الی اللحد، ص۲۹۹ ـ رحمانی همدانی، فاطمه الزهرا بهجه قلب المصطفی، ص۳۲۶.