وقف در قرآن
آیا در قرآن جهت تشویق مردم به وقف اموال سوره‌ای نازل شده است؟
در قرآن سوره یا آیه‌ای در مورد خصوص وقف و امثال آن نیامده است، بلکه به صورت کلی آیاتی درباره انفاق داریم که شامل وقف و صدقات جاریه نیز می‌شود که به نمونه‌های اشاره می‌شود:
۱. ﴿لن تنالوا البرّ حتّی تنفقُوا مما تحبّون﴾[۱] هرگز به (حقیقت) نیکوکاری نمی‌رسید مگر این که از آنچه دوست می‌دارید (در راه خدا) انفاق کنید، و آنچه انفاق می‌کنید، خداوند از آن آگاه است. این آیه شامل انفاقی که به طریق وقف و صدقه جاریه می‌باشد نیز می‌شود.
۲. ﴿و ما تقدّموا لانفسکم من خیرٍ تجدوهُ عندالله هو خیراً و اعظمَ اجراً﴾[۲] آنچه را از کارهای نیک برای خود از پیش می‌فرستید نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین پاداش خواهد یافت، و از خدا آمرزش بطلبید. عمومیت آیه فوق نیز وقف را شامل می‌شود.
۳. ﴿و اتی المال علی حبّه ذوی‌القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل و السائلین و فی الرقاب﴾[۳] نیکی آن است… و مال (خود) را با همه علاقه‌ای که به آن دارد، به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و در راه‌ماندگان در راه و سائلان و بردگان انفاق می‌کند.
این آیه هم با عمومیتش شامل وقف می‌شود، و به همین دلیل علماء از جمله فاضل مقداد به آیات فوق برای وقف استدلال نموده است.[۴]
مصادیق متعددی برای وقف وجود دارد که گاهی مصداق خاص وقف بدون نام بردن وقف، در قرآن بیان شده است، مانند آیاتی که مربوط به مسجد می‌باشد، و روشن است که از بارزترین مصداق وقف مسجد است، درباره مسجد گاهی می‌فرماید: مسجدی که بر اساس تقوا بنا شده بهتر است،[۵] و در آیه دیگر می‌فرماید: مسجد را کسانی تعمیر (و می‌سازد) که ایمان به خدا و روز قیامت داشته باشد.[۶]
و آیاتی که دستور به اخذ زینت برای مسجد نموده و منهدم کنندگان مسجد را سرزنش نموده است.[۷]
ولی در روایات مسئله وقف به صورت روشن بیان شده است. از جمله پیامبر اکرم(ص) فرمود: اذا مات الانسان انقطع عمله الا من ثلاث علم ینتفع به او صدقه تجری له او یدعوله؛ وقتی انسان از دنیا رفت عملش قطع می‌شود مگر از سه چیز: ۱. علمی که از آن بهره برده می‌شود؛ ۲. صدقه جاریه (و وقف مالی) که برای او به جا مانده است؛ ۳. و فرزند صالحی که برای او به جا مانده است.
مطالعه بیشتر
۱. شرح لمعه ی، شهید ثانی، ج۳، ص۱۶۳ الی ۱۸۸.