تفاوت بین معجزه و کرامت

سؤال

فرق معجزه و کرامت چیست؟ یکی از معجزات حضرت عیسی، درمان مرض‌های لاعلاج بوده است، با پیشرفت علم نیز مرضهای لاعلاجی مثل سرطان را درمان می‌کنند با وجود این دیگر نمی‌توان گفت معجزه امری خارق‌العاده بوده است؟

کرامت و معجزه از هم جدا نیستند و تفاوت آنها فقط در نام‌گذاری آنهاست؛ یعنی کرامت معجزه‌ای است که از غیر انبیا صادر می‌شود، مثل ائمه اطهار و اولیای صالح خداوند.

تفاوت کرامت و معجزه

خواجه نصیر الدین طوسی با تمسک به حضور غذای بهشتی در نزد حضرت مریم(س) وجود کرامات را ثابت می‌کند و علامه حلی در توضیح خود بر کلام خواجه، داستان انتقال تخت ملکه سبأ و کرامات امیر المؤمنین را نیز اضافه می‌کند. هر چند خواجه طوسی در کتاب دیگرش کرامت را با این قید آورده که تحدّی و مبارزه‌طلبی نداشته باشد و همین نکته را فخر‌رازی از علمای اهل‌سنت نیز بیان کرده است.

از نظر آیت الله سبحانی تفاوت کرامت و معجزه در واقع در ادعای نبوت و عدم ادعای نبوت است؛ یعنی معجزه از نبی صادر می‌شود و برای اثبات نبوت است؛ ولی کرامت چنین نیست هر چند هر دو از طرف خدا بوده است و خارق‌العاده می‌باشند.

تعریفی که آیت الله خویی از معجزه ارایه می‌دهند می‌تواند شامل کرامت هم باشد. ایشان می‌فرمایند: معجزه آن است که کسی که، مدعی یکی از مناصب الهی است عملی انجام دهد که خارق سنت‌ها و قوانین طبیعت باشد و دیگران از انجام آن عاجز باشند و این عمل را شاهدی بر صدق ادعای خویش قرار دهد.

و لذا تفاوت بین معجزه و کرامت همان صدور از نبی و غیر نبی است. در واقع تفاوت در نام‌گذاری است؛ یعنی معجزه غیر انبیا کرامت نامیده می‌شود.

تفاوت معجزه با سایر اعمال خارق‌العاده

وجود اعمال و حوادث خارق‌العاده در جهان قابل انکار نیست؛ همانند سحر و شعبده‌بازی یا اعمالی که برخی بر اثر ریاضت فراوان قادر به انجام آنها هستند. پس اعمال خارق‌العاده منحصر در معجزات و کرامات نیستند؛ بلکه معجزه قسمی از اقسام کارهای غیرعادی است. آنچه مهم است شناخت تفاوت‌های معجزه با سایر امور خارق‌العاده است که برخی از آنها عبارتند از:

1. برخی از امور خارق‌العاده قابل تعلیم و تعلّم هستند مثل سحر، کهانت و …؛ در حالی که معجزه قابل آموزش نیست.
2. این اعمال قابل معارضه هستند؛ یعنی همیشه کسی یافت می‌شود که بتواند در مقابل دیگری ایستاده و همان عمل یا بالاتر از آن را انجام دهد، هر چند در سالها و قرون بعدی؛ و لذا صاحبان چنین علوم و قدرت‌هایی مبارزه‌طلبی نمی‌کنند.
3. معجزات انبیا با هم شبیه نیستند؛ یعنی این که حضرت عیسی(ع) از محتویات انبارهای دیگران خبر می‌دهد، ارتباطی با شفای مریض و جان بخشیدن به پرنده گلی ندارد؛ در حالی که اهل ریاضت یا انرژی درمانی و سحر و غیره همیشه اعمالی شبیه به هم انجام می‌دهند.
4. انجام بسیاری از امور خارق‌العاده منوط به وجود شرایط، زمان و مکان خاصی است؛ در حالی که معجزات فقط متکی به اذن و اراده الهی‌اند که فراتر از زمان و مکان است که اعمال خارق‌العاده غیر الهی در برخی موارد اصلاً عمل نمی‌کند؛ ولی معجزه همیشه عمل می‌کند و مؤثر است.
5. صاحبان قدرت‌های غیرعادی و خوارق عادات، اعمال را به خودشان نسبت می‌دهند و برای برتری خود انجام می‌دهند؛ در حالی که انبیا اعمال خود را منتسب به خدا می‌کنند و از خود چیزی ادعا نمی‌کنند.

• حتی اگر چنین باشد که علت معجزه چیزی کاملاً عادی بوده که هیچ‌کس از آن اطلاع نداشته؛ ولی قرن‌ها بعد کشف شده است. پاسخ خواهیم داد همین که آن پیامبر در عصر خود این نکته را می‌دانسته است؛ نشان می‌دهد که این علم نیز عنایتی الهی است؛ در حالی که به صورت عادی و به دلیل عدم تحصیلات و امکانات برای آن علم، آن علت برای هیچ‌کس ممکن نبوده است و لذا عمل او معجزه خواهد بود.

مطالعه بیشتر

ـ مصباح یزدی، محمد تقی، راه و راهنماشناسی، از مجموعه معارف قرآن، ج۴ و ۵، انتشارت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ۱۳۷۶، بخش راه‌شناسی، ص۵۷–۱۱۲.