حضرت مریم(س)
 | این مقاله هماکنون به دست Rezapour در حال ویرایش است. |
حضرت مریم چه جایگاه و مقام و منزلتی داشته است؟
جایگاه
قرآن، مریم(س) را به عنوان الگو برای تمام مؤمنان معرفی کرده است: ﴿و خداوند برای مؤمنان به ... مریم دختر عمران مَثَل زده که دامان خود را پاک نگه داشت.﴾[۱] قرآن براى حضرت مريم (س) مقاماتى مانند برگزیدن، طهارت و گفتگو با فرشتگان برمى‌شمارد.[۲]
در قرآن نام هیچ زنی جز مریم برده نشده است. بر اساس آیات قرآن، فرشتگان با مریم سخن گفتند.[۳] در دو جای قرآن خداوند به عفت و پاکدامنی حضرت مریم تصریح دارد.[۴] و همچنین او را صدیقه[۵] به معنای بسیار راستگو، معرفی می‌کند.[۶] خداوند در قرآن به مریم(س) دستور عبادت می‌دهد[۷]و او را از قانتین می‌شمارد.[۸] مفسران قانتین را پیوسته در طاعت خدا بودن، معنا کرده‌اند.[۹]
آیه ۴۲ سوره آل‌عمران از برگزیدن حضرت مریم خبر می‌دهد:
| « | ﴿يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ؛ (فرشتگان): اى مريم، خداوند تو را برگزيده، پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برترى داده است﴾(آل‌عمران:۴۲) |
» |
قرطبی، مفسر قرن هفتم،[۱۰] و تقی الدین سُبْکی، از فقها و محدثان اهل‌سنت در قرن هشتم قمری،[۱۱] به نبوت حضرت مریم معتقد بودند؛ زیرا خداوند به واسطه فرشته به مانند دیگر پیامبران به او وحی رساند. توصیفات برجسته برای مریم در آیه ۴۲ سوره آل‌عمران و همچنین نام بردن مریم در کنار دیگر پیامبران (و ذكر أن ذكرها مع الأنبياء في سورتهم قرينة قوية لذلك)، از دیگر دلایل نبوت مریم شمرده شده است.[۱۲] در متون عرفانی، مریم(س) را از اولیاء الله و دارای مقام ولایت خاصه خوانده‌اند.[۱۳]
زندگی‌نامه
قرآن برخلاف کتاب مقدس، داستان مریم را پیش از تولدش آغاز می‌کند.[۱۴] مادر مریم، فرزندی در شکم داشت و گمان می‌کرد، پسر خواهد بود.[۱۵] و فرزند خود را نذر خداوند کرد.[۱۴] وقتی فرزند به دنیا آمد و دختر بود، مادر بر سر نذر خود باقی ماند، و دختر را مریم نامید.[۱۴] طبق نذر، مریم(س) برای خدمت در معبد و عبادت خداوند، به معبد بیت‌المقدس برده شد.[۱۶] از علما و بزرگان بنی‌اسرائیل خواسته شد تا سرپرستی او را بر عهده گیرند.[۱۶] مریم فرزند عمران، از خانواده بزرگی بود و برای سرپرستی او مدعیانی پیدا شد. پس از قرعه، زکریا(ع) که در آن زمان فرزندی نیز نداشت، سرپرست مریم شد.[۱۷]
حضرت مریم در قسمت شرقی بیت‌المقدس، به عبادت پرداخت.[۱۸] مریم در نزد مردم به پرهیزگاری مشهور بود.[۱۹] براساس آیات قرآن، زکریا غذاهایی در نزد مریم می‌دید و وقتی از آن‌ها سوال کرد مریم گفت اینها از طرف خداوند است.[۲۰]
بارداری و فرزندی به نام عیسی(ع)
حضرت مریم براساس ظاهر آیات قرآن و تصریح روایات، بدون روش‌های معمولِ بارداری، باردار شده است.[۲۱] قرآن باردار شدن حضرت مریم را با تعبیر «فَنَفَخْنا؛ دمیدیم» یاد کرده[۲۲] و خلقت حضرت عیسی(ع) را به مانند حضرت آدم با معجزه دانسته است.[۲۳]
نوید باردار شدن حضرت مریم توسط موجودی که قرآن با تعبیر «روح» از آن یاد کرده[۲۴] و مفسران آن‌را جبرئیل دانسته‌اند،[۲۵] به او داده شد. مریم(س) پس از تعجب، با این پاسخ روبه‌رو گشت که این امر برای خداوند آسان است.[۲۶]
قرآن در مورد دوره بارداری حضرت مریم سخنی نمی‌گوید.[۲۷] براساس نظر برخی مفسران دوره بارداری مریم(ع) به مانند دیگر زنان، نه ماه بوده است. این افراد معتقدند خداوند مَدح مریم در این واقعه را آورده و اگر دوره بارداری مریم نیز معجزه بوده، باید در قرآن می‌آمد.[۲۸]
گروهی معتقدند دوره بارداری مریم(ع) نیز معجزه بوده و مدت زمان بارداری او را یک ساعت گفته‌اند.[۲۹] این افراد معتقدند خداوند بلافاصله پس از گفتن داستان بارداری مریم در قرآن به ماجرای زایمان پرداخته و در اینجا از حرف فاء استفاده کرده که به معنای تعقیب و پشت سرهم بودن است.[۲۹] برخی روایات نیز این قول را تأیید می‌کند.[۲۹]
مریم(س) عیسی(ع) را به دنیا آورد و به سمت قومش بازگشت.[۳۰] به دستور خداوند روزه سکوت گرفت.[۳۱] او وقتی با تهمت بنی‌اسرائیل مواجه شد،[۳۲] خداوند طفل او را به سخن در آورده و عیسی(ع) خود را معرفی کرد [۳۳] و از پاکی مادرش دفاع کرد.[۳۴]
آرزوی مرگ از حضرت مریم(س)
براساس آیات قرآن، حضرت مریم(س) در شرایط سخت زایمان[۳۵]، آرزوی مرگ کرد: ﴿«اى كاش، پيش از اين مرده بودم و يكسر فراموش‌شده بودم».﴾(مریم:۲۳) محمدجواد مغنیه از مفسران معاصر شیعی معتقد است این نوع کلمات و تعابیر برای هر انسانی که در شرايط سخت قرار گرفته، طبیعی است و تا زمانی که از روی شک در دین نباشد، اشکالی ندارد.[۳۶]
قرآن تنها کلام مریم را نقل کرده و در مورد علت آرزوی مرگ از طرف او، سخنی نمی‌گوید.[۳۷] مفسران معتقدند عوامل مختلفی وجود داشته که مجموع آن‌ها شرايطی برای مریم(س) فراهم آورده که او چنین آرزویی داشته باشد[۳۸]:
- مریم در میان بنی‌اسرائیل مشهور به زهد بود که خداوند رزق بهشتی برای او می‌فرستاد. او با موقعیت اجتماعی و شهرتی که داشت از اینکه بدون شوهر دارای فرزند شده، می‌ترسید[۳۷] و از تهمت‌های آنان بیم داشت.[۳۸]
- مریم همیشه در حال عبادت، رها از دنیا و مشغله‌های آن بود. او تا آن زمان، مسئولیت جدی در زندگی نداشت. به یکباره به دوران زایمان رسید در حالی که تنها بود و فردی برای کمک در زایمان او وجود نداشت.[۳۹]
منابع
- ↑ سوره تحریم، آیات۱۱-۱۲.
- ↑ سوره آل عمران آیات ۴۲ تا ۴۵
- ↑ سوره آل‌عمران، آیه۴۲-۴۳.
- ↑ سورهٔ تحریم، آیه ۱۲ و سورهٔ انبیاء، آیه ۹۱.
- ↑ سوره مائده، آیه۷۵.
- ↑ حضرت مریم(س)، نماد نیایش، ناهید طیبی، فرهنگ کوثر 1377 شماره 22
- ↑ سوره آل عمران، آیهٔ ۴۳.
- ↑ سوره تحریم آیه ۱۲
- ↑ تفسير احسن الحديث، علی اکبر قرشی، ج۱۱، ص: ۲۴۵
- ↑ قرطبی، الجامع لأحكام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۴، ص۸۳.
- ↑ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۴۹.
- ↑ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۴۹.
- ↑ بازتاب مقامات حضرت مریم در متون عرفانی فارسی از قرن چهارم تا پایان قرن نهم، طاهره خوشحال دستجردی، زینب رضاپور، مجله علمی پژوهشی مطالعات عرفانی، شماره دوازدهم، ۱۳۸۹
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ سوره آل‌عمران، آیه۳۵.
- ↑ تفسير نمونه، ج2، ص: ۵۲۳.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 544، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
- ↑ آل عمران، 44.
- ↑ سوره مریم، آیه۱۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۴۱.
- ↑ سوره آل‌عمران، آیه۳۷.
- ↑ طبرسى فضل بن حسن، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۸۹.
- ↑ سوره تحریم، آیه۱۲.
- ↑ سوره آل‌عمران، آیه۵۹.
- ↑ سوره مریم، آیه۱۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۳۶.
- ↑ سوره مریم، آیه۲۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۴۰، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش.
- ↑ ابن‌کثیر دمشقی، تفسیر القرآن العظیم، ج۵، ص۱۹۶، بیروت، دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، ۱۴۱۹ق.
- ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۴، ص۲۲۵، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، ۱۴۱۰ق.
- ↑ سوره مریم، آیه۲۷.
- ↑ سوره مریم، آیه۲۶.
- ↑ سوره مریم، آیه ۲۷-۲۸.
- ↑ سوره مریم، آیه۳۰- ۳۳.
- ↑ تفسير نمونه، ج13، ص۴۵.
- ↑ طیب، اطيب البيان في تفسير القرآن، ج۸، ص۴۳۱، تهران، اسلام، ۱۳۷۸ش.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ج۵، ص۱۷۷، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ۱۴۲۴ق.
- ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج۲۱، ص۵۲۵، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
- ↑ ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۴۱، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش.
- ↑ مدرسی، محمدتقی، من هدی القرآن، ج۷، ص۳۲، تهران، دار محبی الحسین، ۱۴۱۹ق.