ادامه نیافتن امامت از نسل امام حسن(ع)

سؤال

چرا امامان پس از امام حسن(ع) از نسل ايشان نبودند؟

براي اين که به سئوال حضرتعالي پاسخي کامل داده شود آن را در ضمن چند نکته بيان مي کنيم:

۱. وقتي که ما در متون ديني سيري داشته باشيم مي توانيم براي امامت به يک تعريف کلي برسيم که عبارت است از: پيشوايي رياست عامّه ديني، امت مسلمان در امور ديني و دنيوي آنهاست که به جانشيني پيامبر گرامي اسلام(ص) منصوب شده است و حافظ شريعت و تداوم گر هدايت الهي است.

پس بنابراين امامت يک منصب الهي همچون نبوت مي باشد. بنابراين امام بايد از طرف خداوند متعال منصوب شود و هيچ کس حتّي پيامبر نيز حق دخالت در انتصاب چنين مقامي را براي شخصي ندارد، فقط پيامبر(ص) و امامان حق معرفي امام بعد از خود را دارند.

۲. منشاء امامت يک امر وراثتي نيست بلکه لياقت است و لياقت ها با شعار ثابت نمي شود بلکه بايد شخصي از امتحانات الهي ثابت قدم بيرون آيد و هيچ کس به خاطر اين که پدرش امام بوده نمي تواند امام باشد.}}

۳. وقتي که حضرت ابراهيم(ع) به عنوان امام از طرف خداوند متعال قرار داده شد، خداوند متعال در جواب درخواست حضرت ابراهيم(ع) مبني بر اين که مقام امامت را نيز در ذرّيه اش نيز قرار دهد چنين جواب مي دهد: که عهد و پيمان ما به ظالمين نمي رسد. {{قرآن|وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِکلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُک لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِي قَالَ لاَ يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ؛ ترجمه: و چون حضرت ابراهيم(ع) را پروردگارش به اموري مهم بياموزد و او همه آنها را به شکل کامل به انجام رسانيد. خداي سبحان به او فرمود: من تو را پيشوا و امام قرار دادم. حضرت ابراهيم(ع) درخواست کرد که از دودمانم (نيز پيشواياني قرار ده) خداوند فرمود عهد و پيمان ما به بيدادگران نمي رسد».

پس بنابراين براي رسيدن به مقام رفيع امامت فرد نبايد ظالم حتّي به نفس خود باشد. بنابراين از مباحث فوق به خوبي روشن مي شود، مقام امامت مقامي نيست که مردم در نصب آن دخالتي داشته باشند و شرط آن موفقيت هر فرد در مقام آزمايشات و امتحانات الهي است که پس از سرافرازي از اين مراحل، خداوند او را به مقام امامت منصوب مي کند.

«بعد از آن که نبوت در ذرّيه حضرت ابراهيم(ع) قرار داده شد اين انتصاب به معناي آن نبود که همواره نبوت از پدر به پسر و الي آخر منتقل خواهد شد، بلکه هر کدام که لياقت چنين مقامي را داشته باشند به اين منصب بزرگ الهي منصوب مي شدند گاهي پدر و پسر به ترتيب به مقام نبوت نايل مي آمدند مانند داود و سليمان(ع) ولي در برخي موارد ديگر پس از مرگ پيامبر(ع) نور نبوّت به فرزندان او نمي رسيد، بلکه به افراد ديگر از خاندان بزرگ ابراهيم منتقل مي گشت.

امامت امامان دوازده گانه نيز از همين مقوله است و وقتي که امام حسن(ع) به شهادت رسيدند، برادرش امام حسين(ع) به امامت منصوب شد و بعد از آن پسرش امام علي بن حسين و همچنين پس از شهادت امام صادق(ع) عليرغم وجود فرزندي به نام عبدالله بن افطح خلافت الهي از آن فرزند ديگرش موسي بن جعفر(ع) گرديد.

البته بايد گفته شود که اين مطلب هيچ گونه ارتباطي با فضايل امام حسن(ع) و يا امام حسين(ع) ندارد بلکه هر دوي ايشان امامان معصوم و سيّدان شباب اهل الجنه مي باشند که اميد آن را داريم که در سراي آخرت جزء شفاعت شدگان آنان باشيم و در اين دنيا جزء پيروان و شيعيان خالص آن عزيزان قرار گيريم. «انشاء الله خداوند قبول کند».

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱ـ راهنماي حقيقت، آيت الله جعفر سبحاني.

۲ـ موسوعه امام صادق(ع) ، سيد محمد کاظم قزويني، ج۷.

۳ـ تفاسيري همچون الميزان، نمونه، مجمع البيان در تفسير آيه ۱۲۴ سوره بقره.