حجاب چادر در قرآن

سؤال

آیا درست است که آیه‌ای در قرآن کریم در مورد حجاب (اسلامی) به صورت چادر بیان نشده است؟ چرا؟

با بیان چند نکته، جواب سؤال روشن خواهد شد:

اوّل: قرآن کریم، می‌فرماید: «به زنان مؤمنه بگو دیدگان خویش فروگیرند (از نگاه هوس‌آلوده) و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را به جز آن مقدار که نمایان است، آشکار ننمایند و (اطراف) روسری‌های خود را بر سینه خود افکنند تا گردن و سینه با آن پوشانده شود، و زینت خود را آشکار نسازند مگر برای شوهرانشان و (محرم‌های دیگر) … و هنگام راه رفتن پاهای خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانی‌شان دانسته شود (و صدای خلخال و… که بر پا دارند به گوش رسد) و همگی به سوی خدا بازگردید ای مؤمنان تا رستگار شوید.»

در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلباب‌ها (روسری‌های بلند، یا چیزی شبیه چادر) خود را بر بدن خویش فرو افکنند، این کار برای این‌که شناخته نشوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است.»

دوّم: خیلی قاطعانه نمی‌توان گفت که در آیات فوق به خصوص «آیهٔ ۵۹، سورهٔ احزاب» اسمی از چادر برده نشده است چون یک احتمال این است که «جلباب» به معنای چادر و شبیه آن باشد، چنان‌که «شهید مطهری (ره)» از دو نفر از لغویین چنین نقل می‌کند ۱ـ «جلباب» عبارت است از پیراهن و یک جامهٔ گشاد و کوچکتر از ملحفه یا خود ملحفه (چادر مانند) که زن به وسیلهٔ آن تمام جامه‌های خویش را می‌پوشد یا روسری بزرگ ۲ـ «جلباب» جامه‌ای است از چارقد بزرگتر و از عبا کوچکتر که زن به وسیلهٔ آن سر و سینهٔ خود را می‌پوشاند. گذشته از این با توجّه به شأن نزول آیه، و دستور پوشیدن زینت‌ها، و پوشاندن حجم بدن تنها با چادر و امثال آن ممکن است. پس می‌توان گفت: غیرمستقیم از چادر اسم برده شده است.

سوّم: اگر بپذیریم اسمی از چادر برده نشده است، رازش این است که قرآن کریم، کتاب قانون است و بنا است برای همیشه، برای عموم بشریّت به‌عنوان قانون باقی بماند، لذّا کلیّات را بیان می‌کند؛ چنان‌که در مجموع آیات حجاب به نکات کلّی اشاره شده است مانند: ۱ـ فروبستن چشم از نگاه هوس‌آلود؛ ۲ـ حفظ عفّت‌دامن، ۳ـ زینت را ظاهر نکردن؛ ۴ـ سر و سینه را پوشاندن (با هر وسیله‌ای که می‌تواند)؛ ۵ـ صدای زیور آلات را ظاهر نکردن؛ ۶ـ بگونه‌ای هوس‌انگیز سخن نگفتن؛ ۷ـ در خانه ماندن و در میان مردم خیلی ظاهر نشدن و … پس یکی از اصول این است که سر و سینه و بدن را به‌پوشاند، حالا با چادر، با مقنعه و مانتوی بلند، با چادر عربی، مهمّ حفظ کامل بدن از نامحرم است، بلی در کشورهای ایران، عراق و بعضی از قسمت‌های دیگر، چادر یا چادر عربی به‌عنوان بهترین حجاب شناخته شده است و علمای ما هم به اتّفاق این مسئله را تأیید می‌کنند که بهترین حجاب در این زمان چادر است، در روایت آمده است که «مرد نابینائی از حضرت فاطمه ـ علیها السّلام ـ اجازه ورود خواست، حضرت خود را پوشاند (و چادر بسر کردند) سپس اجازه ورود دادند، پیامبرـ صلّی الله علیه و آله ـ که همراه آن مرد بود، پرسید: چرا خود را پوشاندی (و چادر سر کردی) او که تو را نمی‌بیند؟! عرض کرد: پدر اگر او مرا نمی‌بیند من که او را می‌بینم، علاوه بر این او بو را استشمام می‌کند؛ پیامبر فرمود: گواهی می‌دهم که تو پاره تن من هستی.»

بنابراین اوّلاً؛ نمی‌توان قاطعانه گفت در قرآن کریم، از چادر اسمی نبرده است، چون «جلباب» را بعضی به معنای همان چادر و ملحفه بلند گرفته‌اند و ثانیاً؛ در قرآن کریم، بنا نیست همه جزئیات بیان شود، مسائل حجاب در روایات و فتاوای علماء بخوبی بیان شده است.

معرفی منابع جهت مطالعهٔ بیشتر

۱ـ مسئله حجاب، استاد مرتضی مطهری، تمام کتاب.

۲ـ تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، ج۱۴، ص۴۵۴–۴۳۵ و ج۱۷، ذیل آیه ۳۲ و ۵۹، سوره احزاب.

۳ـ گوهر صدف، دفتر تحقیقات مسجد علی‌بن‌الحسین تهران؛ تمام کتاب.