فعالیت‌های سیاسی امام صادق علیه‌السلام

سؤال

راز طول عمر امام‌زمان(عج) چیست؟

طولانی بودن عمر امام‌زمان(عج) همواره در طول تاريخ مورد سؤال بوده‌است. محققان می‌گویند عمری كه از قرن‌ها بگذرد از ديدگاه‌های گوناگون، امری شدنی و ممكن‌ است. شیعیان معتقدند که حضرت‌مهدی(عج) عمری طولانی‌ دارد و همچنان زنده خواهد‌ بود تا هنگام ظهور فرا رسد و عدالت را در جهان بگستراند. در ادامه به بررسی امكان تحقق چنين امری پرداخته می‌شود.

امکان عقلی

مقصود از اين امكان، محال نبودن عمر طولانی از نظر عقل است. از نظر عقل، درازی عمر با تناقض همراه نیست و مانعی برای تحقق آن وجود ندارد، زيرا در مفهوم زندگی، مرگِ زودرس نهفته نيست و همانند عدد ۳ نمی‌باشد كه فرد است و زوج نشود؛ چون در اين مورد تناقض لازم می‌آيد. بر اين اساس ممكن است كه برای انسان شرایط و محيطی پديد آيد كه سلول‌های بدن پيوسته بازسازی شود. و اندام‌های پشين كه دچار پيری و فرسودگی شده‌اند به تدريج در جريان خون حل و دفع شوند. لذا، از نظر عقل سال‌ها زنده ماندن محال نمی‌باشد.

امکان علمی

امكان علمی بدين معناست كه از نظر علم، سفر انسان به سيارات منظومه شمسی و ديگر منظومه‌ها مردود نيست و نظريه‌های علمی امكان زندگی طولانی مدت را برای انسان محال نمی‌داند. امروزه در كيهان‌شناسی، روانشناسی و ساير رشته‌های علمی هر روز نظريات استواری پديد می‌آيد كه با دلايل و شواهد بيشتر همراه می‌باشد. از اين رو به لحاظ علمی در امكانِ زيستِ طولانی نيز ترديد نمی‌توان كرد. كه در اينجا به آن اشاره می‌گردد:

• برخي از محققان می‌گويند: ژن‌هایی را كشف كرده‌اند كه عامل جاودانگی سلول‌هاست. اين ژن‌ها می‌توانند سلول‌های آسيب ديده را ترميم كنند. آزمايش‌ها بر حشراتی كه اين ژن‌ها در آن‌ها فعال شده بود نشان داد كه اين جانداران بر اثر مرگ سلولی نمی‌ميرند، بلكه تحليل فيزيكی اندام‌ها به مرگ آن‌ها می‌انجامد. اميد است با شناخت مكانيسم پيری، كيفيت زندگی سالمندان بهبود يافته و روند پيری كاهش پيدا كند.
• پژوهشگران با آزمايش به روشی از ژن درمانی دست يافته‌اند كه از تحليل رفتن ماهيچه‌های بدن در اثر پيری پيشگيری می‌كند. و با اين روش می‌توان حجم و قدرت ماهيچه‌ها را در زمان پيری و يا در بيماری‌های‌ خاص، دوباره بدست آورد.
• تاكنون تصور می‌شد كه نقص در سيستم اعصاب برگشت ناپذير است و بافت‌های عصبی را نمی‌توان ترميم كرد. اما محققان دريافته‌اند كه سلول‌های مغز نيز می‌توانند خود را بازسازی كنند ولی اين كار باید پيوسته در طول زندگی يک فرد انجام گيرد.
• تحقيق نشان داده است كه مرگ‌ها در ۹۰ و ۱۰۰‌ سالگی به خاطر كهولت سن نيست بلکه‌ بدلايل مشخص و عوارض‌هایی همانند: سكته مغزی، عفونت ريه،پوکی استخوان و ... رخ می‌دهد و همچنين، نااميدی‌ در سالمندان احتمال مرگ زودرس را در آن‌ها افزايش می‌دهد. و تحقيق روی ۷۹۵ مرد و زنِ ۶۴ تا ۷۵ ساله نشان می‌دهد كه ۲۹ درصد آن‌هایی كه حالت ناامیدی داشته‌ نسبت به ديگران مرگ زودرس داشته‌اند.

امکان عملی

امكان عملی آن است كه پديده روزافزون علمی و تحقيقی همانند: سفينه‌های فضایی ، دریایی ، ژن شناسی‌ها، اندام‌های مصنوعی‌، رشد جانواران بيرون از رحم و... زندگی اجتماعی را سازمان می‌دهند، كه يک نوع از پيشرفت علمی است، در پرتو آن می‌توانيم درباره عمر مهدی (عج) به بررسی بنشينيم که ديگر هيچ انگيزه‌ای برای شگفتی‌ها باقی نمی‌ماند، مگر اينكه در دانش امام مهدی (عج) شک كنيم و پيشی گرفتن علم او را بر كاروان دانش بشر بعيد بشماريم. اگر همه اين‌ها را باور داريم، چگونه برای خداوند بلند مرتبه دشوار می‌شماريم كه مهدی (عج) را بر دانش زمان پيشی دهد؟ چگونه است كه طول عمری كه خداوند به مهدی (عج) بخشيده، شگفتی می‌آورد اما دگرگون كردن جهان كه به عهده آن حضرت گذاشته شده است شگفتی نمی‌آورد؟

قدرت خدا

مسئله طول عمر امام عصر(عج) سخت‌تر از مسئله خلقت انسان و رشد او نیست، چرا که خداوند انسان را روح بخشیده و در رحم رشد می‌دهد تا اینکه به عالم دنیا منتقل می‌شود و پس از آن به عالمی دیگر به نام برزخ و سپس جهان آخرت. این مهم از آیات قرآن نیز فهمیده می‌شود: ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَغَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَيِّنَ لَكُمْ﴾ "اگر در روز رستاخیز شک دارید (بدانید که)، شما را از خاک آفریدیم. سپس از نطفه، بعد از خون بسته شده، سپس از گوشت له شده، که بعضی دارای شکل خلقت است بعضی بدون شکل تا برای شما روشن کنیم که بر همه چیز قادریم." خداوندی که انسان را این‌گونه تغییر می‌دهد و جسم او را متغیر می‌سازد، می‌تواند مخلوق خویش را در مدت زمانی بیشتر در این دنیا و هر کدام از مراحل خلقت یا تکوین نگاه دارد.﴿أَنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾"همانا خداوند بر همه چیز تواناست."﴿وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ ۖ أَفَلَا يَعْقِلُونَ﴾"هر که را عمر دراز دهیم، در آفرینش دگرگونش کنیم. چرا تعقل نمی‌کنند؟" امکان عمر طولانی را می‌رساند.

طول عمر دیگر انسان‌ها

مسئله طول عمر یک انسان، موضوعی جدید نیست و در دوران گذشته نیز سابقه دارد، به طوری که برخی از انبیاء مثل خضر(ع)، نوح(ع) عیسی(ع) ادریس(ع)، و دیگران، طول عمر بلندی داشته‌اند و برخی از آن‌ها هنوز زنده‌اند. براساس آیات قرآن، نوح(ع) پیش از طوفان، ۹۵۰ سال عمر کرده است: و همانا فرستادم نوح را به سوی قومش و 950 سال در میان آنها زیست در برخی روایات آمده که، حضرت عیسی(ع) تا هنگام ظهور زنده خواهد بود.

از جمله دانشمندان اهل سنّت که بر طول عمر امام زمان(عج) استدلال نموده است سبط بن جوزی است که می‌گوید جماعتی مثل الیاس و خضر هستند که عمری طولانی دارند و کسی سن آن‌ها را نمی‌داند. همچنین در تورات آمده است که ذوالقرنین سه هزار سال زندگی کرد، و این در حالی است که مسلمانان می‌گویند امام زمان آن‌ها زنده است و حدود هزار و پانصد سال عمر کرده است و این بعید به نظر نمی‌رسد.

در تورات اسامی عدّه‌ای که عمر طولانی داشته‌اند آمده است، از آن جمله: «آدم ۹۳۰ سال، شیث ۹۲۰ سال، انوش ۹۵۰ سال، قینان ۹۱۰ سال، اریاد ۹۶۲ سال و نوح ۹۵۰ سال و …»

عمر طولانی در دیگر موجودات زنده نیز به چشم می‌خورد، به طوری که بعضی از گیاهان حدود پنج هزار سال عمر می‌کنند و بسیارند موجودات کوچک و بزرگی که به اذن خداوند طول عمری بلند پیدا کرده‌اند.

منابع دینی

در منابع دینی نیز مواردی از امکان طول عمر حضرت ذکر شده‌است که از منظر منابع امامیه و اهل‌سنت در ذیل بیان خواهد شد:

اماميه

• امام‌سجاد (ع) می‌فرمايد: سنت‌هایی از انبياء گذشته در مهدی (عج) به يادگار مانده است؛ از آدم و نوح (ع) طول عمر، از ابراهيم (ع) تولد پنهانی، و از عیسی (ع) غيبت.
• امام‌صادق فرمود: خدای تعالی عمر بنده صالح خويش،خضر را طولانی نكرد جز برای اينكه دلیلی بر طول عمر قائم (عج) باشد. و از اين راه بهانه‌ی دشمنان را خنثی و حجت ايشان‌ را قطع كند.

اهل‌سنت

• ابن جوزی كه از علمای معروف اهل سنت و حنفی مذهب است، پس از بحث در حالت حضرت مهدی (عج) و نقل روايات رسول اكرم (ص) درباره آن حضرت می‌گويد: اين اعتقاد اماميه صحيح است كه حضرت مهدی زنده است و برای افرادی استدلال می‌كند كه از عمر طولانی برخوردار بوده‌اند؛ مانند: خضر، الياس، و همچنين «ذوالقرنين» كه در تورات آمده است و ۳۰۰۰ سال عمر كرد و همچنین هستند افرادی که در شمار عمرهای ۹۰۰، ۸۰۰، ۷۰۰ سال نيز در تاريخ آمده‌اند.
• عبدالوهاب شعرانی، پس از آنكه از تولد آن حضرت در نيمه شعبان ۲۵۵ هجری، صحبت دارد، می‌گويد: او باقی است تا آنكه حضرت عيسی (ع) از آسمان نزول كند و آن را ديدار نمايد و عمر او تا زمان ما كه ۹۵۸ هجری باشد ۷۰۶ سال است...

طول عمر دیگر انسان‌ها

طول عمر دیگر انسان‌ها نیز شواهدی می‌باشد برای این مطلب که از دو حیطه‌ی قرآن و کتب آسمانی اهل کتاب، در ذیل آمده است:

• قرآن كريم: در قرآن كريم نيز مواردی از عمرهای طولانی آمده كه به نمونه آن اشاره می‌گردد:﴿وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا﴾ «نوح را به سوی قومش فرستاديم، ۹۵۰ سال در ميان آنان درنگ كرد» و همچنين درمورد حضرت یونس آمده است:﴿فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُنْ كَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَىٰ وَهُوَ مَكْظُومٌ﴾ «اگر او از اهل تسبيح نبود تا قيامت وی را در شكم ماهی نگه می‌داشتم»پس اگر زندگی در شكم ماهی تا قيامت امكان داشته باشد، در خشكی طبيعی است كه امكان خواهد داشت.

• كتب آسمانی اهل كتاب: در ميان خداپرستان و پيروان اديان آسمانی، از اينكه طول عمر ممكن است، اختلافی نيست و در تمام كتب مؤسسه از عمر طولانی بسيار سخن به ميان آمده است؛ از جمله تورات كه كتاب مقدس يهوديان است و از نظر مسيحيان نيز مورد اعتماد می‌باشد و در آن شرح زندگی زيادی را اين‌گونه آورده است كه جزء كسانی كه عمرشان طولانی است اما در اديان گذشته سخن از طول عمر حضرت مهدی (عج) نيست؛ بلكه سخن در مطلق درازی عمر و كسانی است كه عمر فوق طبيعی و معمولی داشته‌اند. می‌گويد: «آدم» ۹۰۰ سال، «نوح» ۹۵۰ سال، «قينان» ۹۱۰، «متوشالح» ۹۶۹سال ،«المك»۷۷۷ سال داشته و بعد از آن مرده‌اند.و همچنين در انجيل كه بعد از تورات بوده و از آن به عهد جديد ياد می‌كنند می‌گويد: انسان‌های مادی بوده‌اند كه ۲۰۰۰ سال داشته حداقل آن ۹۰۰ سال است كه موارد متعددی را نشان می‌دهد.

تاریخ

كهنسال‌ترين انسان‌هایی در تاريخ آمده، زياد بوده‌اند كه بالای ۵۰۰ سال داشته‌اند. همانند: «فيروازای» که يكی از پادشاهان بود و ۵۳۷ سال و همچنین «ابوهبل، قس، اسقم» هر كدام ۶۷۰ سال، «مصرايم نوه نوح، ملک نوه ادريس» که هرکدام ۷۰۰ سال عمر داشته‌اند.

همچنين «ضحاک» ۱۲۰۰ سال ، «مهركان» ۲۵۰۰ سال ، «عاد و لقمان» هر كدام ۳۵۰۰ سال عمر كرده‌اند.

جمع‌بندی

آنچه كه به عنوان نمونه و اختصار اشاره گرديد، عمر طولانی نه از نظر عقل محال بود، و نه از نظر علمی آن را نفی می‌كند، تاريخ، سنت و اديان آسمانی نيز بر‌ آن است كه انسان‌هايی بوده‌اند كه فوق عادت و عمر طبيعی همگان، عمر داشته و زندگی كرده‌اند، پس طولانی بودن عمر امام زمان (عج) از ديدگاه مسلمين از جهات مختلف امری كاملا ممكن بوده و محال نمی‌باشد.