شیوه برخورد با غیبت کننده

سؤال

با غیبت کننده چگونه باید برخورد کرد؟

نهی از منکر

غیبت کننده، مرتکب گناه و منکر شده و وظیفه انسان نهی او از این گناه است. در نهی از غیبت، باید از نظر محتوا و شیوه برخورد، مواردی را رعایت کرد:

محتوا

• بیان تعریف غیبت و پیامدهای آن؛
• گفتن موارد جواز غیبت و اینکه سخن او خارج از آن موارد بوده است؛
• بازگو کردن راه‌های درمان غیبت.

قالب

برای انتقاد سازنده باید نکته‌هایی را از نظر شیوه و قالب رعایت کرد، تا در مخاطب تأثیرگذار باشد. برخی از آن نکته‌ها چنین است:

آمرانه نباشد: بیشتر انسان‌ها نصيحت شنیدن و امر و نهي شدن را دوست ندارند؛ بنابراین بهتر است فرد با زبان خوش و صميمانه او را از گناهی که مرتکب شده آگاه کند.

توهین ممنوع: در تذكر دادن بايد از توهين كردن به شخصيت طرف مقابل، پرهيز شود؛ زيرا شخص جبهه دفاعی گرفته و به نکته‌های نقد، هر چند كه منطقي و صحيح باشد توجه نمی‌کند.

در جمع نباشد: بر اساس روایتی از امام علي(ع)، نصيحت كردنِ دیگران در جمع، باعث خرد شدن شخصیت او می‌شود.

توجه به زمان و موقعيت: زماني باشد كه شخص مورد نظر، در حالت آرامش روحی و آسودگي خيال باشد.

تقويت عزت نفس او: با شيوه‌هايی مانند تشویق کردن و یادآوری ویژگی‌های مثبت او، عزت نفس او را بالا برده و در مرحله بعد، اشکالی که در او است ذکر شود.

توجه به اصل تدريجي: همانگونه كه يك ویژگی خوب به‌تدريج در انسان شکل می‌گیرد، ویژگی‌های بد نيز به تدريج در جان انسان رسوخ می‌کند؛ بنابراین، بايد با سياست گام به گام، رفتار فرد را تغییر داد.

راه‌های رهایی از غیبت در مجلس غیبت

برای رهایی از غیبت در مجلسی که در آن غیبت انجام می‌شود، راه‌هایی وجود دارد که برخی از آنها چنین است:

• دفاع از غیبت شونده: انسان تلاش کند از غيبت شونده دفاع كند؛ چرا كه ردّ غيبت، بر شنونده واجب است؛ پس از آن، خوبي‌هاي غيبت شده را بازگو کرده و آنچه را كه در مورد او گفته شده انكار كند.
• تغییر موضوع گفتگو: انسان موضوع گفتگو میان افراد مجلس را تغییر دهد؛ برای نمونه، اگر موضوع، ویژگی‌های اخلاقي فردی است، با سؤال از سن و سال یا میزان تحصیلات او بحث را عوض کند. راه‌حل‌ها برای تغییر موضوعِ گفتگو، به فضا و شرایط مجلس بستگي دارد.
• پرت کردن حواس: اگر امکان دفاع یا تغییر موضوع گفتگو نیست و مجبور است در آن مجلس بماند، حواس خود را پرت كند تا غيبت را نشنود؛ ولی به‌تدريج تلاش كند به اطرافيان جهت و بينش اخلاقي دهد.
• خارج شدن از مجلس: راه حل دیگر، خارج شدن از مجلس غيبت است، به شرطي كه خروج از آن ممكن بوده و دشوار نباشد.