بداء در برزخ و قیامت
آیا در قیامت و برزخ نیز بداء رخ می‌دهد؟
بداء در لغت به معنای ظهور پس از پنهان بودن است. لازمه این معنای بداء، جهل و تبدیل نظر می‌باشد. این معنای بداء، در مورد خداوند کاربرد ندارد؛ زیرا خداوند با علم ازلی خود همه چیز را می‌داند و در اراده او تغییر راه ندارد.
بداء در مورد انسان برای او در هر سه مرحله یعنی دنیا و برزخ و قیامت ممکن است بداء حاصل شود. چون طبق علم خود به تقدیرات که اندک است ممکن است نتیجه ای را محاسبه کند ولی آن نتیجه واقع نشود.
بداء در مورد خداوند به این معنا است که آنچه خداوند از قبل می‌دانسته ولی برای انسان‌ها معلوم نبوده، آن را اظهار و آشکار می‌سازد.[۱]
بداء در اصل برزخ و قیامت
بداء در اصل برزخ و قیامت، وجود نخواهد داشت؛ زیرا برزخ، فاصلهٔ مرگ است تا قیامت و هم‌اکنون وجود دارد. انسانهایی که از دنیا رفته‌اند در برزخ هستند. از این رو بداء در اصل آن معنی ندارد و قیامت نیز از وعده‌های حتمی الهی است و عقل و شرع بر ضرورت بوجود آمدن آن تأکید دارند. چنانچه در آیات متعدد بر بوجود آمدن قیامت تأکید شده است. بداء در مواردی که از وعده‌های حتمی‌الهی است هرگز صورت نمی‌گیرد.
بداء در جزئیات بزرخ و قیامت
بداء در برخی خصوصیات برزخ و قیامت نیز حاصل نمی‌شود. در مورد خداوند با توجه به اینکه در علم فعلی خداوند بداء حاصل می‌شود و علم فعلی با در نظر گرفتن پدیده‌ها نسبت به خداوند به دست می‌آید و با توجه به اینکه ظرف تغییر و دگرگونی تقدیرات این جهان است باید گفت در برزخ و قیامت در علم فعلی خداوند نیز بداء. جزئیات و مراد باشد، باید بگوییم نسبت به انسان که علم و آگاهی محدود دارد و با توجه به تعریف بداء در مورد انسان برای او در هر سه مرحله یعنی دنیا و برزخ و قیامت ممکن است بداء حاصل شود. چون طبق علم خود به تقدیرات که اندک است ممکن است نتیجه ای را محاسبه کند ولی آن نتیجه واقع نشود.
مطالعه بیشتر
۱ـ کتاب مجموعه آثار شهید مطهری، نشر صدرا، قم، چاپ یازدهم، تیر ۸۱، ج۱.
منابع
- ↑ غرویان، محسن و غلامی، میرباقری، آموزش عقائد، قم، نشر دارالعلم، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۷۲.