المراقبات (کتاب)

سؤال

آیا کتاب المراقبات میرزا جواد ملکی تبریزی برای عمل کردن، مورد اعتماد است؟

مولف

میرزا جواد ملكى تبریزی در تبريز متولد شد، و پس از تحصيل مقدمات، عازم نجف اشرف گشت، و دوران جوانى را در اين شهر بتحصيل علم و دانش سپرى نمود. استاد ايشان در فقه، مرحوم آية اللّه حاج آقا رضا همدانى، و در اصول، مرحوم آخوند ملا محمد كاظم خراسانى و در عرفان و اخلاق و سلوك، ملا حسين قلى همدانى، بوده است. مرحوم ملكى در سال 1321 هجرى قمرى به ايران آمد، و در تبريز به ترويج احكام و تهذيب نفوس پرداخت و در سال 1329 بخاطر نامساعد بودن اوضاع تبريز به قم مهاجرت نمود و در تشكيل حوزه‌ علميه فعلى قم كه بهمت مرحوم حاج شيخ عبد الكريم حائرى تأسيس شد سهم بسزائى داشت. مرحوم ملكى در سال 1343 دار فانى را وداع گفت و در مقبره شيخان قم به خاك سپرده شد.

میرزا جواد ملکی تبریزی (د ۱۳۴۳ ق) در عرض فقه، بر جایگاه اخلاق و عرفان تأکید داشت و این امر ویژگی خاصی به افکار او می‌داد.

محتوای کتاب

المراقبات، همان گونه كه عنوان آن بيانگر محتواى كتاب است, شامل اعمال ويژه هر ماه است. در فصل اوّل، مراقبات مربوط به ماه محرم الحرام، و در پايان، مراقبات مربوط به ماه ذى حجّه آمده است. در بيان اعمال هر ماه، نمازها و دعاها و آداب ويژه آن بتفصيل گفته شده و به اسرار باطنى هريك اشارات سودمندى شده است. فصل نهم كتاب، كه درباره مراقبات و اعمال ماه مبارك رمضان است, مفصّلتر از ديگر فصلها (نزديك به يكصدوپنجاه صفحه)، و سرشار از نكته هاى تنبّه آفرين و غفلت زداست.

• مقدمه: در بیان تأمّل در نعمت‌ها و توجه به اصلاح قلب و مغفرت و مناجات با حق تعالی.
• فصل اول: در بیان مراقبت‌های ماه محرم، و یادآوری مصائب امام حسین(ع) و اعمال دهۀ اول.
• فصل دوم: در بیان مراقبت‌های ماه صفر، و زیارت اربعین، و پیامبر(ص) و امام حسن(ع).
• فصل سوم: در بیان مراقبت‌های ماه ربیع الاول، و ولادت پیامبر اسلام(ص)، و شهادت امام حسن عسکری(ع)، و آغاز امامت امام زمان(عج)، و ازدواج پیامبر(ص) و حضرت خدیجه(س)، و اسامی پیامبر(ص)، عید و آداب آن.
• فصل چهارم: در بیان مراقبت‌های ربیع الثانی و ولادت امام حسن عسکری(ع).
• فصل پنجم: در بیان مراقبت‌های جمادی الاولی، و ولادت امام سجاد(ع).
• فصل ششم: در بیان مراقبت‌های جمادی‌الآخر، و ایام فاطمیه و فضایل ایشان.
• فصل هفتم: در بیان مراقبت‌های ماه رجب، معنای ماه حرام، و اعمال شب اول و دعاها، شب لیلةالرغائب و اعمال آن، و فضیلت روزه در این ماه و صدقه بجای روزه. و نکاتی در باب اخلاص و ریا، نماز سلمان، ولادت امام علی(ع) و بعثت و اعمال عید مبعث.
• فصل هشتم: در بیان مراقبت‌های ماه شعبان، و مناجات شعبانیه، و فضیلت روزۀ آن، ولادت امام حسین(ع)، نیمه شعبان و فضیلت شب آن، ولادت امام زمان و توسّل به ایشان و فضیلت دعای کمیل، محاسبه نفس و طلب رحمت از صاحب آن روز، و اعمال آخر شعبان.
• فصل نهم: در بیان مراقبت‌های ماه رمضان، مراتب روزه، و اقسام روزه‌داران، خطبۀ پیامبر(ص) در این ماه، و توسعۀ، و شرح مضامین دعاهایی که از امامان شیعه(ع) وارد شده. همچنین حقیقت قرآن و تدبّر در قرآن و آثار آن، راز مستجاب نشدن دعاها و حسن ظن به خدا، اختیار اوقات و اماکن شریف برای دعا و تحصیل حال رقّت و گریه، افطار و اقسام آن، و اهتمام برای درک شب قدر و فضیلت آن، اعمال شب قدر، و دعای شب ۲۷ رمضان و اعمال شب آخر ماه رمضان، خدا حافظی با این ماه. و همچنین در بیان مراقبت شب عید فطر، و فضیلت آن و اعمال شب عید و فطریه و احکام آن.
• فصل دهم: در بیان مراقبت‌های ماه شوّال، و اعمال روز عید و متذکر شدن به حال امام زمان و مراقبت روز عید و قرائت دعاهای آن، و بیان ماه شوّال و اعمال آن.
• فصل یازدهم: در بیان مراقبت‌های ماه ذی القعدة، و روزۀ آن، و عمل شب نیمۀ آن و روز دحو الارض و شرافت آن و اسرار اعمال و مناسک حج. فراهم کردن سفر حج و برگرفتن توشۀ سفر، و رعایت رفیق و امیر حاجّ، و آداب زیارت پیامبر اسلام(ص) و توقف در مقابل ضریح او، و زیارت ائمه بقیع.
• فصل دوازدهم: در بیان مراقبت‌های ماه ذی‌الحجة، فضیلت دهۀ اول آن و دعاهای پنج‌گانه که به حضرت عیسی(ع) هدیه شده، و اعمالی که در دهۀ اول آمده و اعمال شب و روز عرفه و زیارت امام حسین(ع). اعمال شب و روز عید قربان و آداب رفتن به نماز عید، در فضیلت و اعمال روز عید غدیر، در معنای ولایت و حقیقت آن و بیان زیارت جامعه، شرح روز عید غدیر، و خطبه غدیر، صلوات مخصوص و روایات امام رضا(ع) در فضیلت این روز و معنی ولایت مطلقه و حقیقت آن. همچنین منزلت روز مباهله، و اعمال این روز و نزول سوره انسان در شأن اهل بیت(ع).
• خاتمه: در بیان بجا آوردن اعمال به قدر امکان، و اجتناب از غرور، و وظایف بنده در صورت قادر نبودن بر انجام اعمال، و اهتمام در تحصیل اخلاص، و توجه به معانی و باطن عبادت و مناجات مؤلف با خداوند.

مشخصات نشر و ترجمه

اااا

گزیده‌هایی از کتاب

ااا

درباره کتاب

امام خمینی (ره): از علمای معاصر، کتب شیخ جلیل القدر، عارف بالله، حاج میرزا جواد ملکی تبریزی (قدس سره) را مطالعه کن.

علّامه طباطبایی: این کتاب دریای لبریزی است که در پیمانه نمی‌گنجد و مؤلّف آن پیشوای والا مقامی است که بلندای شخصیّت او، با هیچ مقیاسی قابل اندازه‌گیری نیست. کتابی که پیش رو دارید از بهترین کتابهایی می‌باشد که در این زمینه نگارش یافته است، در این کتاب تمام مطالبی که مربّیان درباره عبادت خدا فهمیده‌اند، وجود دارد.

آیت الله میرزا خلیل مجتهد کمره‌ای: این کتاب را، از اصول صحّاح حدیث و ادعیّه و اوراد روز و شب و سال را استخراج کرده و طبق اصول حدیث، از منابع موثّق به دست داده است.