غار حرا
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
چرا طور سینا و مقام ابراهیم، مقدس هستند، ولی محل نزول قرآن نماز یا دعا یا زیارتنامه خاص ندارد؟
غار حرا، واقع در کوه نور در سه کیلومتری مکه، محل اولین نزول آیات قرآن بر پیامبر اسلام است. و گفته شده است حرا نام کوه بوده است و چون در این کوه اولین بار وحی بر پیامبر نازل شده است به آن کوه نور یا جبل النور می گویند.
موقعیت و ویژگی‌های غار حرا و کوه نور
حِراء، از كوههاى مشهور مكه كه وحى اولین‌بار در آنجا بر حضرت محمد ص نازل شد و از این‌رو به آن جبل‌النور نیز گفته‌اند. این كوه در شمال‌شرقى مكه، در مقابل كوه ثَبیر واقع است (یاقوت حموى، ذیل مادّه) و شهرت آن به سبب غارى است كه در آن قرار دارد و حضرت محمد هر سال مدتى را در آن به خلوت و عبادت می‌گذراند و خدا آن حضرت را در آنجا به رسالت مبعوث كرد.
شكل كوه مخروطى است و از دیگر كوههایى كه شهر مكه بر دامنه آنها واقع شده، مستقل است. در حالى كه كوههاى اطراف مكه از سمت شمال تا حدود شهر جده، واقع در هفتاد كیلومترى مكه، امتداد دارند. اكنون، حراء را در چهار تا شش كیلومترى مكه (مسجدالحرام) می‌دانند. حراء امروزه، به‌سبب توسعه شهر مكه، داخل شهر قرار گرفته و ساختمانهاى مسكونى آن را احاطه كرده است . از عجایب غار حراء، این است كه انتهاى آن كاملاً به سوى مسجدالحرام و كعبه، و دهانه آن تقریباً به سمت بیت‌المقدّس است. از بالاى كوه حراء مسجدالحرام و گلدسته‌ها دیده می‌شوند (خادمى، همانجا). وسعت دهانه غار به اندازه‌اى است كه یك شخص متوسط القامت می‌تواند از آن عبور كند و در آنجا به نماز بایستد. داخل آن از هنگام طلوع تا غروب آفتاب روشن است، اما گرماى سوزان به آن نفوذ نمی‌كند. نخستین كسى كه در كوه حراء اعتكاف نمود، عبدالمطلب، نیاى پیامبر، بود.[۱]
غار حرا بر فراز كوهى قرار دارد كه امروز جبل النور ناميده مى‌شود. سابقا اين كوه در خارج مكه بود؛ ولى امروز به سبب گسترش شهر مكّه جبل النور و غار حرا در داخل مكّه قرار دارد و پيمون آن از پاى كوه تا فراز آن حدود يك ساعت به طول مى‌انجامد. غار مزبور غار كوچكى است كه گنجايش يك نفر ايستاده در حال عبادت و دو سه نفر نشسته را دارد؛ ولى در كنار آن محل نسبتا وسيعى است كه جاى نشستن گروهى است. جالب اينكه دو طرف غار باز است و هواى لطيفى در غار جريان دارد و در گرم‌ترين اوقات سال، انسان احساس گرما نمى‌كند و از همه گذشته، جاى خلوت و مملوّ از روحانيت است. ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه خود مى‌گويد: داستان مجاورت پيامبر اكرم به غار حرا مشهور است و در كتب صحاح آمده كه او در هرسال يك ماه در جوار حراء بود[۲]
حراء، نام کوه و غاری مقدس در شمال شرقی مکه که نخستین‌بـار وحی در آنجـا بـر حضرت محمد (ص) نـازل شد.کوه حرا با بلندی 634 متر، بر سر راه منى به عرفات واقع است.برخی از مفسران بر این باورند که کوه حرا در سرزمین مقدس فاران (پاران) واقع است که بر پایۀ تورات در کوههای آن سرزمین بر موسى (ع) و برخی دیگر از پیامبران یهود، وحی نازل شده است. از این‌رو، این سرزمین نزد یهودیان مقدس بوده است. به نوشتۀ یاقوت، فاران یکی از نامهای شهر مکه بوده است. در تورات نیز روایت شده است هنگامی‌که هاجر و پسرش اسماعیل (ع) از ابراهیم (ع) جدا شدند، در دشت فاران اقامت کردند و در آنجا زمانی‌که از شدت تشنگی، هاجر بیم مرگ اسماعیل را داشت، چشمۀ آبی پدیدار شد. پیش از بعثت حضرت محمد (ص) این کوه نزد مردم مکه مقدس شمرده می‌شد و اعتکاف و عبادت در آن غار، در میان مردم قریش مرسوم بوده است. حضرت محمد (ص) نیز پیش از بعثت یک ماه در سال به‌ویژه ماه رمضان برای عبادت و عزلت به کوه حرا می‌رفت و در آنجا معتکف می‌شد. در مدتی که محمد (ص) در این غار به عبادت می‌پرداخت، خدیجه (ع)، همسرش برای او آب و غذا می‌برد. محمد (ص) هر مستمندی را که نزدش می‌رفت، اطعام می‌کرد و پس از پایان اعتکاف و پیش از رفتن به خانه به زیارت کعبه می‌شتافت.
در همین عزلت‌نشینیها بود که خوابهای روشن و رؤیاهای صادقی می‌دید که زمینۀ نازل شدن وحی بر او بود تا آنکه به قول معروف در سال 40 عام‌الفیل در 27 رجب، هنگامی که در غار حرا به عبادت مشغول بود، فرشتۀ وحی بر وی نازل شد و بشارت رسالت به او داد[۳]
اولین آیات نازل‌شده
آیات نخستین قرآن در غار حرا نازل شد که علامه طباطبائی به این مطلب اشاره دارد و کسانی که می‌گویند اولین سوره نازل شده سوره مدثر است با روایاتی که بیانگر نزول سوره علق قبل از آن در غار حرا می‌باشد، پاسخ می‌دهد.[۴] در تفسیر مواهب علیه آمده است که جمهور علما بر این امر اتفاق نظر دارند که نخستین سوره، سوره علق بود که در غار حرا بر رسول گرامی اسلام(ص) توسط جبرئیل نازل گشت.[۵]
منابع
- ↑ حشمتى، فریده، «حرا»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ذیل مدخل.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پيام امام امير المومنين(ع)، بیتا، بیجا، ج۷، ص۵۰۵.
- ↑ جعفری، شیوا، «حرا»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۵، ص۵۷.
- ↑ ترجمه المیزان، همان، ج۲۰. ص۱۲۹ و ۵۵۵.
- ↑ واعظ کاشفی سبزواری، حسین، مواهب علیه، تهران، چاپخانه اقبال، ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۴۲۹.