اختلاف امام خمینی با آیت‌الله بروجردی

سؤال

سؤال: اختلاف آیت الله العظمی بروجردی با امام خمینی (رضوان الله علیهما) بر سر چه بود؟ و چرا امام خمینی در تشیع جنازه آیت الله بروجردی شرکت نکرد؟

درگاه‌ها

امام خمینی با وجود اختلاف نظرهایی که با آیت الله بروجردی داشت اما همیشه احترام و ملاحظه شخصیت و مقام آیت‌الله بروجردی به عنوان مرجعیت عموم شیعیان را داشت. امام خمینی هرگز به صورت علنی در مقابل آیت‌الله بروجردی به مخالفت برنخواست بلکه تلاش در تقویت موقعیت مرجعیت شیعه داشت.

اختلاف سلیقه به‌خصوص میان دو فرد صاحبنظر را امری طبیعی خوانده‌اند. در روابط امام خمینی با آیت الله بروجردی نیز چنین اختلاف دیدگاه‌ها و اختلاف سلایقی وجود داشت. حضرت آیت‌الله بروجردی مانند مشهور فقیهان شیعه، اعتقاد به اصل ولایت فقیه داشت ولی بر خلاف امام خمینی زمانه را برای یک قیام بر علیه حکومت شاه فراهم نمی‌دیدند و بیشتر به تقویت حوزه علمیه قم اهتمام داشتند.

امام خمینی از جمله افرادی بودند که از آیت الله بروجردی برای اقامت در قم و پذیرفتن ریاست حوزه علمیه قم، دعوت کرده و نقش مؤثری داشتند. پس از ورود آیت‌الله بروجردی به قم، امام خمینی در دروس ایشان شرکت می‌کردند.

آیت‌الله بروجردی نیز در برخی مسائل با امام خمینی مشورت می‌کرد «از جمله قضیه آقای برقعی که در کنگره سوسیالیست‌ها در لوزان سوئیس شرکت کرده بود و مراسم استقبال او توسط توده ای‌ها موجب اعتراض گسترده روحانیون شده بود، آیت‌الله بروجردی خبرنگاران را به امام ارجاع می‌دادند.» همچنین در آیت الله بروجردی برای رساندن پیام خود به محمدرضا شاه، امام خمینی را به عنوان نماینده به دربار فرستاد تا پیام را به شاه برساند.

« شیوه خود آیت‌الله خمینی هم مؤثر بود که همیشه نسبت به توهین به آیت‌الله بروجردی حساس بود و بر احترام ظاهری تأکید داشت. سید هادی خسروشاهی روایت می‌کند همراه با شیخ رضا گلسرخی کاشانی که از اعضای فداییان اسلام، نزد آیت‌الله خمینی رفتند تا برای نجات جان نواب پیش آیت‌الله بروجردی وساطت کند، وقتی گلسرخی اظهارات تندی علیه آیت‌الله بروجردی بیان می‌کند، آیت‌الله خمینی بر می‌آشوبد و تذکر می‌دهد که به مرجعیت کاری نداشته باشید. »

دلیل شرکت نکردن حضرت امام در تشییع پیکر حضرت آیت الله بروجردی، اختلاف نظر با ایشان نبوده بلکه برای پرهیز از مطرح شدن ایشان به عنوان مرجع پس از رحلت آیت الله بروجردی بوده که حاکی از زهد و تقوای ایشان است. با ارتحال حضرت آیت الله العظمی بروجردی، عده ای از شاگردان حضرت امام خمینی (ره) در صدد برآمدند تا از فرصت تشییع جنازه و نیز برگزاری مراسم ختم زمینه را برای اعلام مرجعیت حضرت امام خمینی فراهم نمایند، زمانی که حضرت امام خمینی متوجه این برنامه‌ها شده بودند. در مراسم تشییع جنازه حاضر نشدند و در این رابطه فرمودند: «من که به تشییع جنازه آقای بروجردی رحمهالله نیامدم، برای این نبود که کسالتم آن قدر شدید بود که نمی‌توانستم به تشییع بیایم. نیامدنم برای این بود که دیدم تشییع جنازه تبعاتی دارد، آنجا مسائلی مطرح خواهد شد و من برای خاطر آنکه از آن مسائل دور بمانم و کنار باشم، از تشییع جنازه صرف نظر کردم».